شرق: ماجرا از جنگ ارزی آغاز شد و به ته خط جنگ تعرفه‌اي رسيد. تقابل ترامپ با اتحاديه اروپا و چين كه دعواي دوسر باخت را براي طرفين با نسبت‌هاي متفاوت به‌همراه دارد، حالا به شگرد جديد چين رسيده است. پكن در آخرين اخبار منعكس‌شده، تهديد كرده اعمال تعرفه سنگین برای واردات نفت خام، گاز طبیعی و سایر محصولات انرژی از آمریکا را درحالي‌که در صدر فهرست واردکنندگان نفت آمریکا قرار گرفته است، در دستور كار قرار مي‌دهد؛ آن هم درست زماني‌كه در واکنش به اقدام آمریکا در اعمال تعرفه‌های جدید بر کالاهای چینی اقدام به اعمال تعرفه ۲۵ درصدی بر محصولات آمریکایی با ارزش ۵۰ میلیارد دلار کرده بود.
البته اسلحه جديد چين مي‌تواند سبب جايگزيني نفت خاورميانه به جاي نفت آمريكا براي پالايشگاه‌هاي چيني شود، زيرا اعمال تعرفه واردات، پالایشگاه‌های چینی را از واردات نفت آمریکا بازخواهد داشت. اين اتفاق مي‌تواند خبر خوبي براي ايران هم باشد. در اين صورت ايران مي‌تواند با درنظرگرفتن تخفيف‌هايي از دعواي اين دو قدرت اقتصادي جهان به نفع خود در شرايط تحريم‌هاي جديد، بهره بگيرد و اين اتفاق هوشياري مسئولان ايراني را مي‌طلبد.
تهدید غیرمنتظره چین برای صادرات انرژی آمریکا
مت اسمیت، مدیر تحقیقات کالا در شرکت «کلیپر دیتا»، در‌اين‌باره گفت: این مسئله مهمی است. چین در واقع بزر‌گ‌ترین مشتری نفت خام آمریکاست و تهدید اخیر چین، تحول مهمی به شمار می‌رود. طبق آمار وزارت انرژی آمریکا، چین در‌حال‌حاضر روزانه حدود ۳۶۳ هزار بشکه نفت از آمریکا وارد می‌کند و در کنار کانادا، به عنوان بزر‌گ‌ترین واردکننده نفت آمریکا قرار می‌گیرد. همچنین حدود ۲۰۰ هزار بشکه در روز از محصولات دیگر مانند پروپان را خریداری می‌کند.
صنعت انرژی آمریکا با تولید از میادین نفت شیل این کشور رونق گرفته و مجموع تولیدش به رکورد ۱۰.۹ میلیون بشکه در روز صعود کرده است. از این میزان، آمریکا حدود دو میلیون بشکه در روز صادر می‌کند و ترامپ برتری در تولید و صادرات انرژی را کلیدی برای گسترش نفوذ جهانی آمریکا توصیف کرده است. بر اساس گزارش رویترز، آمریکا همچنین از سایر کشورها، از جمله چین خواسته است واردات انرژی بیشتری از این کشور داشته باشند و خرید نفت ایران را محدود کنند. چین بزر‌گ‌ترین خریدار نفت ایران است و در سه ماهه نخست سال میلادی جاری، ۶۵۰ هزار بشکه در روز نفت ایران را خریداری کرد و معلوم نیست بخواهد این خرید را محدود کند.
فرصتي براي ايران
نرسي قربان، كارشناس ارشد انرژي، در گفت‌وگو با «شرق» در تحليل آنچه اكنون در حال رخ‌دادن است، مي‌گويد: آمريكا و چين با ايجاد چنين جو رواني‌اي قصد دارند با فشار بر يكديگر، در نهايت پاي مذاكره بنشينند. قربان با بيان اينكه دنياي نفت بسيار انعطاف‌پذير است، مي‌گويد: اگر قيمت نفتي كه از آمريكا به چين مي‌آيد، فرضا 20درصد گران‌تر از نفتي كه از خاورميانه مي‌آيد، شود، بلافاصله صادرات آمريكا به چين تقريبا قطع مي‌شود، زيرا پالايشگاه‌ها نمي‌توانند با آن تفاوت قابل توجه نفت، به كار خود ادامه دهند. به گفته اين كارشناس انرژي، آمريكا اگر دو ميليون بشكه صادر مي‌كند، روزانه حدود 20ميليون بشكه مصرف مي‌كند كه از اين ميزان 10.9ميليون بشكه را خود توليد كرده و مابقي را وارد مي‌كند. بنابراين هرچه صادر نكند، از واردات آمريكا كسر مي‌شود.
بنابراين آمريكا بايد بتواند نفت خود را به مقصد ديگري بفرستد. او با بيان اينكه تعرفه روي واردات نفت از آمريكا به پكن، بدون شك اسلحه‌اي در دست چيني‌ها خواهد بود، مي‌افزايد: اين امر موجب مي‌شود که احتمال مذاكره جدي‌تر شود، اما فكر نمي‌كنم اتفاق فاجعه‌آميزي براي آمريكا باشد. قربان در پاسخ به اين پرسش كه اگر اين تهديد عملياتي شود، فرصتي در اختيار ايران خواهد بود يا خير، توضيح مي‌دهد: بدون شك چين بايد واردات نفت خود را از ساير كشورها افزايش دهد و آنچه اكنون براي اين كشور در دسترس است، نفت خاورميانه است؛ اما اينكه ايران يا عربستان، كدام را انتخاب خواهد كرد، مشخص نيست. با‌اين‌حال، اين اتفاق مي‌تواند فرصتي براي ايران باشد تا با درنظرگرفتن تخفيف‌هايي در قالب پيشنهاد، سهم بيشتري از بازار نفت چين را از آنِ كند.
چين دنبال پيمان با روسيه
وحيد شقاقيشهري، اقتصاددان، نيز در گفت‌وگو با «شرق» در‌اين‌باره مي‌گويد: ترامپ معتقد است در اقتصاد جهاني تراز تجاري بين كشورها به ضرر آمريكا تمام مي‌شود. آمريكا اكنون 427 ميليارد دلار واردات از اتحاديه اروپا دارد، درحالي‌كه صادرات اين كشور به اروپا 270 ميليارد دلار است؛ يعني حدود 150 ميليارد دلار كسري دارد. اين اتفاق در مقابل چين هم در حال رخ‌دادن است. تحليل ترامپ اين بود كه هم اتحاديه اروپا و هم چين به دلايل مختلف موجب شده‌اند آمريكا متضرر شده و كسري تراز تجاري براي اين كشور ايجاد شود كه در نهايت كسري بودجه را براي اين كشور به همراه بياورد كه از آن، به‌عنوان كسري دوقلو يا دوگانه ياد مي‌كنند و در نهايت موجب تشديد هزينه و بدهي آمريكا مي‌شود.
شقاقيشهري مي‌افزايد: آمريكا معتقد است چين با راهكارهايي ازجمله دست‌كاري ارزش يوان، صادرات خود را ارزان مي‌كند كه این امر رقابت در سطح اقتصاد بين‌الملل را غيرواقعي و به ضرر آمريكا مي‌كند. بنابراين مي‌گويد چين يوان را ارزش‌گذاري واقعي كند؛ زيرا در غير اين صورت، دست‌كاري ارزش دلار بايد رخ مي‌داد كه بازارهاي بين‌المللي را به‌هم مي‌ريخت. چيني‌ها هم زير بار نرفتند. از آن طرف، اتحاديه اروپا نیز براي رفع موانع غيرتعرفه‌اي كوتاه نيامد.
اين امر موجب شد از مذاكرات بر سر دست‌كاري و واقعي‌كردن ارزش ارزها و حذف موانع غيرتعرفه‌اي به سمت جنگ تعرفه‌اي برويم كه آخرين مرحله جنگ اقتصادي است. او با بيان اينكه جنگ تعرفه‌اي هر دو كشور را متضرر مي‌كند، مي‌گويد: همين كه آمريكايي‌ها تعرفه‌ای روي كالاها بگذارند، چيني‌ها نیز در مقابل تعرفه‌ای برای كالاها در نظر خواهند گرفت. در مجموع، متضرر در جنگ تعرفه، اتحاديه اروپا و چين خواهند بود؛ زيرا تراز تجاري به نفع اين دو است. وقتي حدود 130ميليارد دلار تراز تجاري به نفع اروپاست، در اين صورت، قطعا هزينه بيشتر را اتحاديه اروپا خواهد داد. چيني‌ها هم به همين شكل با سهم بيشتري متضرر مي‌شوند.
شقاقيشهري با بيان اينكه در گذشته چيني‌ها حاضر نبودند به اين راحتي وارد جنگ تعرفه‌اي با آمريكا بشوند، مي‌گويد: استراتژي چيني‌ها دو، سه سال است تغيير كرده و به همين دليل پيش‌بيني‌ها حول اين محور است كه جنگ اقتصادي در آينده تشديد شود. بنابراين اقتصاد صادرات‌محورشان دچار مشكل می‌شود. چین از 2016 به بعد، استراتژي خود را از توسعه صادرات به تقاضا و توسعه مصرف داخلی برد تا از بحران اقتصادي آينده مصون باشد كه با افزايش رفاه حاصل از افزايش درآمد سرانه در اين كشور، با اقبال همراه خواهد بود. او با اشاره به تهديد جديد چيني‌ها درباره تعرفه‌گذاري روي محصولات انرژي آمريكا، مي‌افزايد: اكنون چين مي‌تواند نفت خود را جايگزين كند. چيني‌ها فكر مي‌كنند مي‌توانند در بحث تأمين انرژي با روسيه، ايران و عربستان وارد مذاكره شوند. از آنجا كه توليد نفت روسيه نيز بسيار بالاست و اين كشور دنبال افزايش بيشتر توليد است، چيني‌ها به فكر آن هستند روسيه را به‌عنوان هم‌پيمان در كنار خود داشته باشند.