450 هزار دستفروش که بخشی جدایی‌ناپذیر از شهر شده‌اند و در گوشه و کنار خیابان‌ها، بازارچه‌ها، ایستگاه‌های مترو، پایانه‌های حمل و نقل و ... حضوری گسترده دارند، اکنون در آستانه عید نوروز و روزهای پایانی اسفند ماه حضورشان پررنگ‌تر شده است.
به گزارش ایران جیب از ایسنا، مردم به حضور دستفروشان در شهر عادت کرده‌اند و به دلیل قیمت‌های پایین‌تری که نسبت به مغازه‌ها دارند، مردم نیز در مواقع زیادی ترجیح می‌دهند جنس و کالای مورد نیازشان را از آنها بخرند. اما برخلاف مردم، حضور دستفروشان باعث نارضایتی مغازه‌داران است و بعضا اعتراضاتی را در این میان برانگیخته است؛ به طوری‌که در سال‌های گذشته معمولا چالش‌های بین مغازه‌داران و دستفروشان وجود داشته که بعضا هم با دخالت نیروی انتظامی همراه شده است.
معمولا اینگونه است که از شیر مرغ تا جان آدمیزاد در بساط دستفروشان پیدا می‌شود. انواع لباس، کیف، کفش، لوازم تزئینی و زینتی منزل، شکستنی، عروسک، پتو، تنقلات و خوراکی‌ها، سوغاتی شهرهای مختلف و بسیاری چیزهای دیگر در میان اجناش‌شان دیده می‌شود و معمولا برای نیازهای مختلف مصرف‌کنندگان کالایی در بساطشان پیدا می‌شود.
اما یکی از مشکلات حضور دستفروشان در شهر، مکان‌های حضور آن‌هاست. به نظر نمی‌رسد که داخل اتوبوس، مترو یا زیرگذر مترو یا پایانه‌های اتوبوسرانی محل‌های مناسبی برای عرضه کالا توسط دستفروشان و پهن کردن بساط آنها باشد، آن هم در شرایطی که روز به روز فعالیت دستفروشان در شهر بیشتر می‌شود.
با ۴۵۰ هزار دستفروش چه کنیم؟
سوال اصلی اینجاست که باید با دستفروشان چه کار کرد؟ دستفروشانی که به گفته رییس اتاق اصناف، تعدادشان در کشور به ۴۵۰ هزار نفر می‌رسد.
برخی معتقدند که باید نهادهای مربوطه مثل شهرداری اقدام به جمع آوری دستفروشان کنند اما از طرفی دیگر باید پرسید معیشت این قشر جامعه که تعدادشان هم کم نیست چگونه باید تامین شود؟
به نظر می‌رسد منطقی‌ترین راه، ساماندهی دستفروشان است و اختصاص دادن محل‌های مناسب برای عرضه اجناس آنها باشد. مدتی است که مسئولان شهر هم درصدد جمع‌آوری و ساماندهی دستفروشان هستند و برنامه‌هایی اعلام کرده‌اند ولی هنوز وعده‌ها عملی نشده است.
در حال حاضر ایستگاه‌های مترو و برخی پایانه‌ها به یکی از اصلی‌ترین محل‌ها برای عرضه کالاها و اجناس توسط دستفروشان شده است.
پایانه اتوبوسرانی غرب، یکی از مراکز مهم دستفروشان!
پایانه اتوبوسرانی غرب در نزدیکی میدان آزادی نیز یکی از همین محل‌هاست. چند سالی است این پایانه محلی برای حضور دستفروشان شده است در صورتیکه پایانه غرب یکی از بزرگترین پایانه‌های اتوبوسرانی کشور بوده که بخشی از آن به تردد و مسافرگیری اتوبوس‌های بین شهری و بخش دیگری از آن هم به تردد و مسافرگیری اتوبوس‌های درون شهری اختصاص دارد. در درون پایانه اتوبوسرانی و اطراف محوطه آن دستفروشان جمع می‌شوند و تقریبا در تمامی گوشه و کنار پایانه، نه تنها حضورشان بسیار پررنگ است، بلکه سر و صدای اعلام کالا و قیمت‌هایشان هم بیش از هر صدای دیگری در پایانه شنیده می‌شود که توجه مردمی که در این پایانه رفت و آمد می‌کنند را به خود جلب می‌کنند و آنها را به بساط آنها می‌کشاند که این تجمع، سختی رفت و آمد برای مسافران را به همراه دارد.
کالاهای متنوعی بین اجناس دستفروشان این محل دیده می‌شود اما کالای اصلی که بیشتر از بقیه مشاهده می‌شود،پوشاک است. از لباس‌های مردانه و زنانه گرفته تا لباس‌های بچه‌گانه.
برخی دیگر هم وسایل تزئینی می‌فروشند که بیشتر، خانم‌ها مشتری‌شان هستند. در برخی نقاط پایانه هم برخی دستفروش در چرخ دستی‌های خود لبو، باقالی و کباب و جگر می‌فروشند که مشتری‌هایشان کم هم نیست.
جایگاه قاچاق در اجناس دستفروشان
پای صحبت برخی از دستفروشان این پایانه که می‌نشینیم متوجه می‌شویم که از محل‌شان راضی هستند و ظاهرا شهرداری و سایر ارگان‌ها کاری با آنها ندارند و با خیال نسبتا راحتی کارشان را انجام می‌دهند. از طرف دیگر قیمت‌هایشان هم در مقایسه با قیمت مغازه‌ها پایین‌تر است و بعضا حتی تا نصف قیمت مغازه‌ها کالاهایشان را می فروشند که این خود عاملی برای جذب مشتری شده است.
دستفروشان این محل در مورد برندهای اجناس‌شان می‌گویند که عمدتا محصولاتشان ایرانی نیست و اجناس خارجی هستند و از لابه‌لای حرف‌هایشان مشخص می‌شود که بسیاری از این اجناس که عمدتا هم پوشاک هستند، قاچاق است. قاچاق از کشورها شرق آسیا مثل چین، مالزی، اندونزی و فلیپین و حتی همسایه‌مان، ترکیه.
یکی از بیشترین آمارهای قاچاق کالا مربوط به پوشاک است و پوشاک جزو ۱۰ کالای اصلی است که عنوان قاچاق ورودی برایش مطرح است و اکنون دستفروشان هم به محلی مناسب برای عرضه این کالای قاچاق شده‌اند.
ساماندهی دستفروشان در گام اول ماند!
مسئله دیگر به غیر از قاچاق بودن این کالاها، محل عرضه کالاهاست. اینکه آیا واقعا یک ترمینال اتوبوسرانی محل مناسبی برای حضور دستفروشان است یا خیر. در بسیاری از کشورها ترمینال‌ها و پایانه‌ها از بخش‌های مهمی است که به لحاظ زیبایی شناسی در شهر حائز اهمیت هستند و معمولا از طراحی‌ها و رنگامیزی‌های خاصی برخوردارند.
اما پایانه غرب به عنوان یکی از مهمترین پایانه‌های کشور که روزانه بسیاری از مردم برای سفرهای درون شهری و برون شهری در آن رفت و آمد دارند چنین ویژگی ندارد و بساط دستفروشان در این ترمینال جلوه ناخوشایندی به آن داده و از جنبه بصری هم شکل و شمایل این پایانه را بر هم زده است.
ایجاد بسترهای مناسب برای دستفروشان، ضرورتی است که باید به آن توجه شود؛ اتفاقی که هنوز با وجود دادن وعده‌های فراوان مبنی بر ساماندهی دستفروشان هنوز رخ نداده است؛ ضرورتی که اواخر سال هم معمولا بیشتر احساس می‌شود.
اختصاص دادن برخی بازارچه‌هایی به دستفروشان در هر منطقه از شهر می‌تواند الگوی مناسبی برای ساماندهی دستفروشان باشد. بازارچه‌های که اکنون به شکل محدود در برخی نقاط شهر وجود دارد که مشکلاتی را هم برای رفت و آمد مردم ایجاد نمی‌کند و کار خودشان هم با سهولت بیشتری انجام می‌شود.