بازار سرمایه، فرصت نخست سرمایه‌گذاری در سال 93

ابراهیم ابراهیمی - مدیر سرمایه‌گذاری شرکت مشاور سرمایه‌گذاری نیکی گستر - در مقاله‌ای با اشاره به این موضوع که سال طلایی 92 بورس، در 93 تکرار نخواهد شد، اما تعدیل افق سرمایه گذاری بویژه برای سرمایه‌گذاران حقیقی و پرهیز از راهبرد نوسان‌گیری می تواند بازدهی مطلوبی را عاید آنها سازد نوشت:

"سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه کشور، در دو گروه ابزارهای با درآمد ثابت و سرمایه گذاری در سهام در یک سال اخیر رشد قابل توجهی داشته است.

در بخش اوراق با درآمد ثابت، در حال حاضر در بازار سرمایه حدود 31 مورد اوراق با درآمد ثابت شامل اوراق اجاره، مشارکت، گواهی سپرده و مرابحه منتشر شده و در جریان دادو ستد است که از این میان حدود 15 مورد اوراق مشارکت و 13 مورد اوراق اجاره بوده است. پرداخت سود در فواصل زمانی معین (ماهانه، 3 ماهه) دارای سررسید معین، قابلیت معامله ثانویه‌ در فرابورس، نقدشوندگی بالا، نرخ سودی معادل با نرخ سود سپرده‌های بلندمدت بانکی و در نهایت کمک به توسعه اقتصادی به عنوان ویژگی‌های مشترک این اوراق است. به لحاظ ریالی، 29 هزار و 865 میلیارد ریال اوراق با درآمد ثابت در بازار سرمایه منتشر شده است که در خوش‌بینانه‌ترین حالت تنها پنج درصد از حجم این اوراق به سرمایه‌های سهامداران حقیقی و خرد اختصاص یافته است.

به نظر می رسد تبلیغات وسیع در بازار موازی پول که نرخ سودی معادل با همین اوراق با درآمد ثابت پرداخت می کند، قابل قیاس با فرهنگ سازی صورت گرفته در زمینه سرمایه گذاری در اوراق با درآمد ثابت نیست.

مشتریان اصلی این اوراق، صندوق‌های سرمایه‌گذاری(بویژه صندوق های سرمایه گذاری با درآمد ثابت) هستند که آن هم به الزام اساسنامه و ضوابط موظف به خرید این اوراق هستند. آمار و ارقام نشان می دهد در یازده ماهه سال جاری، حجم معاملات اوراق با درآمد ثابت رقمی در حدود 85,000 میلیارد ریال بوده است که این رقم نسبت به سال گذشته تقریباً دو برابر شده است. البته بازار سرمایه کشور پتانسیل انتشار بیشتر این اوراق را دارد.

از طرف دیگر در حال حاضر حدود 120 صندوق سرمایه‌گذاری فعال هستند که حدود 77 درصد آنها صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت هستند که اعداد و ارقام نشان می‌دهد بازدهی متوسط این صندوق‌های برای دوره های سه ماهه و نه ماهه سال از سرمایه گذاری در اوراق با درآمد ثابت بیشتر بوده است.

ترویج فرهنگ مشارکت در صندوق‌های سرمایه‌گذاری، آزاد گذاشتن نرخ سود اوراق مشارکت، امکان انجام معاملات به صرف و کسر و انتشار اوراق قابل تبدیل به سهم و تسریع در راه اندازی صندوق پروژه ها و صندوق های زمین و ساختمان از جمله راه کارهای تشویق سرمایه گذاری در بخش بازارهای با درآمد ثابت است.

پیش بینی می شود با توجه به نرخ اوراق مشارکت قابل انتشار در بازار پول، سال آینده نرخ اوراق با درآمد ثابت در بازار سرمایه اصلاح شود.

در بخش سهام، قصه بسیار متفاوت است. رقم رشد شاخص بورس از ابتدای سال تا کنون در حدود 100 درصد بوده است. بیشترین رشد شاخص در مهر ماه حدود 18 درصد و پس از آن خرداد ماه 14 درصد و کمترین رشد، منفی چهار درصد در دی ماه امسال بوده است.

شاید آنچه بیشتر از همه سهامداران را نگران کرده است، مقایسه این رشد شاخص با رشد 120 درصدی شاخص در سال 82 است. در آن سال، بعد از رشد قابل ملاحظه شاخص، بورس به مدت پنج سال(از 83 تا 87) دچار افت قابل ملاحظه شد که بیشترین رشد منفی مربوط به سال 84( منفی 22 درصد) بوده است. بازار برای برگشت به روال عادی خود در آن سال ها، چهار سال زمان طلبید تا اینکه توانست از سال 88 تا سال 92 به طور متوسط رشد سالانه‌ 50 درصدی را عاید سرمایه گذاران کند.

اما بازار امروز، با بازار سال 82 تا 87 بسیار متفاوت است که مهمترین آن، شرکت‌های پذیرفته شده در چند سال اخیر در بورس هستند. به ویژه در صنایعی همچون محصولات شیمیایی و فرآورده های نفتی که خود بخش عمده‌ای از بازار را به خود اختصاص می‌دهند. این دو صنعت، صنعت مادر کشور هستند و طبیعی است که مورد حمایت سیاستمداران نیز خواهد بود.

تحلیل بازار در سال 92 نشان می دهد صنایع بزرگ بازار همچون محصولات شیمیایی( که تقریباً 30 درصد اندازه بازار را به خود اختصاص می دهد)، حدود 123 درصد بازدهی، فراورده‌های نفتی (حدود 10 درصد اندازه بازار را در اختیار دارند)، حدود 140 درصد بازدهی داشته اند.

شاید مهمترین اتفاق خوب بازار، رشد فعالیت سهامداران حقیقی بوده باشد که البته به خوبی هدایت نشد. در طی سال جاری 60 درصد معاملات خرید و 57 درصد معاملات فروش در این بازار قابل انتساب به سرمایه‌گذاران حقیقی است و آمار نشان می دهد در 11 ماهه سال 1392، بیش از 21,000 میلیارد ریال تغییر مالکیت سهامداری، از حقوقی به حقیقی رخ داده است و می توان نتیجه‌گیری کرد که ماندگاری سهامداران حقیقی در بازار بسیار بیشتر از حقوقی‌ها بوده است که البته این نگرانی های خاص خود را دارد. چرا که این دسته از سهامداران افق کوتاه‌تری نسبت به اشخاص حقوقی در سرمایه گذاری دارند و در صورت رکود، زودتر از حقوقی ها بازار را ترک خواهند کرد. آمار معاملات فروش در بهمن و اسفند نیز این را نشان می دهد.

نسبت قیمت به سود(P/E) بازار که در ابتدای فرورودین ماه سال جاری 5.7 بوده است، تا مرز هشت در آذر ماه و در نهایت با تعدیل این روزها به عدد 7.4 رسیده است. نسبتی که به طور متوسط در دو سال اخیر، شش بوده است و به نوعی تعدیل های این روزهای شاخص، برگشت به میانگین این نسبت است. تحلیل این نسبت در کنار اعداد و ارقام مربوط به پیش بینی های بودجه‌ای شرکت ها خالی از لطف نیست. بودجه های (محافظه کارانه و بعضاً واقع بینانه) اعلامی شرکت ها نشان می دهد سود هر سهم به طور میانگین با رشد 11 درصدی مواجهه بوده است. بنابراین در تحلیل نسبت قیمت به سود(P/E)، رشد سودها آنچنان خبر مثبتی به بازار تزریق نکرده است از این رو بازار در حال اصلاح انتظارات قیمتی خود است.

شاید رسیدن به نسبت قیمت به سودP/E شش و دو در حال حاضر بهترین نقطه برای جهش دوباره شاخص باشد که برای رسیدن به این رقم، شیب افزایش شاخص، ملایم و طبیعتا روند کاهشی آن، تندتر خواهد بود تا در نهایت به ثبات برسد.

در پایان در جمع بندی افق بورس در سال 93، باید به چند نکته اشاره کرد:

· بیش واکنشی بازار به اخبار سیاسی و اقتصادی رو به اتمام است، رفتار منطقی در بازار در حال شکل گیری است، هر چند زمان ثبات این رفتار منطقی، طولانی خواهد بود.

· سیاست های اخیر دولت و نیز بودجه دولت نشان می دهد که شرکت‌ها باید در متغیرهای واقعی رشد خود، همچون حجم تولید و فروش تمرکز بیشتری پیدا کنند. از این رو سرمایه گذاران باید گزارش های بودجه ای شرکت ها را به دقت تحلیل کنند. در این زمینه، مقام ناظر بازار نیز می تواند با تسریع در روند مجوز افزایش سرمایه بویژه برای شرکت های دارای طرح های توسعه‌ای، در این زمینه نقش حمایتی خود را نشان دهد.

· ابهامات اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها، بودجه برخی صنایع را همچنان دچار ابهام ساخته است. از این به سرمایه‌گذاران توصیه می شود در صنایع دارای بیشترین اثرپذیری از هدفمندی، آگاهانه سرمایه گذاری کنند. در این زمینه استفاده از خدمات مشاوران حرفه‌ای دارای مجوز از سازمان بورس، بویژه شرکت های مشاور سرمایه گذاری، کارگزاری ها، سبدگردان ها و دیگر نهادها توصیه می شود.

· تحلیل سالجاری نشان می دهد که برخی صنایع همیشه به لحاظ بنیادی ارزشمند هستند، نه ناگهان بازدهی 400 درصدی عاید سهامداران می کنند و نه ناگهان، زیان 300 درصدی. از این رو صنایعی که حدود 75 درصد بازار را در اختیار خود دارند، همچنان پرپتانسیل هستند.

· سرمایه گذاری در صندوق های سرمایه گذاری، برای بسیاری از سرمایه‌گذاران حقیقی که یا فرصت کافی برای تحلیل بازار ندارند و یا به لحاظ تحلیل ضعف دارند، مناسب است. بویژه اینکه فرایند تشکیل صندوق، ارکان و مهمتر از همه، مدیر صندوق که مسئولیت مدیریت پرتفوی صندوق را بر عهده می گیرد، همه از فیلترهای احراز صلاحیت سازمان بورس عبور کرده اند.

در پایان با توجه به پیش بینی رکود در بازار مسکن، طلا، ارز، بازار پول در این روزها به یک رقیب جدی برای جذب سرمایه سرمایه‌گذاران بدل شده است. اما با توجه به واقعیت ‌سنجی پتانسیل بورس، کماکان فرصت سرمایه‌گذاری اول برای سال 93 بازار سرمایه خواهد بود و البته نباید از این اصل بنیادین سرمایه‌گذاری غافل شد که کسب سودهای بالاتر، مستلزم تحمل ریسک های بالاتر است."