آرمان- در حالی که از فردا عملیات اعزام 86 هزار زائر خانه خدا آغاز می‌شود، آخرین اخبار درباره سهم ایرلاین‌های ایرانی و سعودی برای جابه‌جایی مسافران حکایت از این دارد که 75درصد از پروازهای امسال حجاج ایرانی را هواپیماهای داخلی کشور مدیریت خواهند کرد. این عقب‌نشینی سعودی‌ها به نفع ایرلاین‌های ایرانی است و در این زمینه سود قابل توجهی نصیب آنها خواهد شد.
عدم تاثیر قطع روابط بر صنعت هواپیمایی ایران
در طول سال‌های گذشته و پیش از به وجود آمدن مشکلاتی که به توقف عملیات حج ایرانی‌ها در سال قبل منجر شد، به شکل سنتی انجام پروازهای حج میان ایرلاین‌های ایرانی و سعودی تقسیم می‌شد و به این ترتیب 50درصد بازار به هر یک از دو کشور می‌رسید. سال گذشته عربستان سعودی که پروازهای خطوط هوایی آن کشور به ایران را قطع کرده و برخی شرکت‌های هواپیمایی ایرانی را هدف تحریم قرار داده بود، اصرار داشت که اعزام زائران ایرانی توسط شرکت‌های هواپیمایی کشورهای ثالث صورت گیرد. اختلاف‌های ایران و عربستان سابقه‌ای طولانی دارد اما در سال 94 روابط دیپلماتیک ایران و عربستان، در پی فاجعه منا و کشته شدن دست کم 464 ایرانی و حمله به سفارت عربستان، قطع شد. وزیر خارجه عربستان سعودی، در این باره توضیح داده بود که این قطع رابطه شامل پایان یافتن تمامی مناسبات تجاری و همچنین لغو پروازها بین دو کشور می‌شود اما مساله سفر ایرانیان به مراسم حج را در بر نمی‌گیرد.
از زمان قطع پروازهای حج عمره از سوی ایران و همچنین بعد از قطع روابط دیپلماتیک دو کشور هیچ‌پروازی بین ایران و عربستان انجام نشد. عربستان فقط در مسیر مقاصد کشورهای آفریقایی قرار دارد که ایرلاین‌های ایران پرواز مستقیم و برنامه‌ای برای پرواز به کشورهای آفریقایی نداشتند. درباره پروازهای خاص به مقصد آفریقا همچون سفرهای مقامات سیاسی کشور نیز از مسیر جایگزین استفاده می‌شد. هرچند پیش از این نیز مشخص بود که با کنار گذاشتن پروازهای حج عملا تبادل خاصی بین فضای هوایی ایران و عربستان سعودی باقی نخواهد ماند، اما صحبت‌های کارشناسان و مسئولان نشان داد که لغو تمام این پروازها نیز نمی‌تواند تاثیر خاصی بر عملکرد صنعت هوایی ایران بگذارد. آمارها نشان می‌دهد قبل از قطع روابط دیپلماتیک کل پروازهای صورت گرفته بین ایران و عربستان در سال 628 پرواز بوده است که اگر پروازهای حج را کنار بگذاریم، تنها از شهر دمام در عربستان به مقصد تهران و مشهد و بالعکس پروازهایی فعال بوده که از این رقم 429 پرواز را ایرلاین‌های داخلی و 199 پرواز را ایرلاین‌های عربستانی انجام داده‌اند.
از سرگیری حج با افزایش سهم پروازهای ایران
به دنبال بالا گرفتن اختلافات سیاسی میان ایران و عربستان در سال گذشته عملیات حج تمتع ایرانیان نیز متوقف شد و پس از انجام مذاکرات گسترده از امسال دوباره از سر گرفته می‌شود. این پروازها که مانند سال‌های گذشته با مشارکت ایرلاین‌های ایرانی و سعودی انجام خواهند شد، فرودگاه‌های ایران را برای مدت بیش از دو ماه درگیر خود خواهند کرد. طبق ارزیابی‌های صورت گرفته از سوی سازمان هواپیمایی کشوری، قرار بود در پروازهای امسال ۵۰درصد ظرفیت به هواپیمایی‌جمهوری اسلامی ایران و ۵۰درصد دیگر به شرکت‌های سعودی اختصاص یابد، اما وزارت راه و شهرسازی صبح دیروز اعلام کرد پس از گمانه‌زنی‌های مختلف عربستان نیمی از بازار خود را به ایرلاین‌های ایرانی واگذار کرده است و به این ترتیب 75درصد از پروازهای امسال حجاج ایرانی را هواپیماهای داخلی کشور مدیریت خواهند کرد.
طبق ارزیابی‌های صورت گرفته حجاج امسال از نهم مردادماه تا چهارم شهریورماه به سمت عربستان سعودی پرواز خواهند کرد و زمان بازگشت آنها نیز از ۱۶ شهریورماه آغاز شده و تا چهارم مهرماه ادامه پیدا می‌کند. شرکت فرودگاه‌ها نیز اعلام کرده که ۲۰ فرودگاه ایران در سفرهای حج امسال پروازهایی را به مقصد مکه انجام خواهند داد. فرودگاه‌های امام خمینی (ره)، اردبیل، ارومیه، اصفهان، اهواز، بوشهر، بندرعباس، بیرجند، تبریز، رشت، زاهدان، زنجان، ساری، شیراز، کرمان، کرمانشاه، گرگان، مشهد، همدان و یزد فرودگاه‌هایی هستند که با برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته در برنامه حجاج قرار گرفتند. با کاهش سهم 25درصدی ایرلاین‌های عربستان سعودی از پروازهای حج، ایران ایر ظرفیت آزاد شده را مدیریت خواهد کرد. در کنار آن طبق برنامه‌ریزی‌های انجام شده احتمالا در پروازهای حج امسال از هواپیماهای با بدنه باریک استفاده شود.
سود حاصل از سهم 75 درصدی ایران
بدون شک با از سرگیری پروازهای حج و بیشتر شدن سهم ایران‌ایر، شرکت‌های داخلی می‌توانند روی درآمد این سفرها حساب ویژه‌ای باز کنند. طی سال‌های گذشته به دلیل کهنه و فرسوده بودن هواپیماهای داخلی مجبور بودیم 50درصد از سهم این پروازها را در اختیار شرکت‌های سعودی قرار دهیم. اتفاقی که در آینده با ورود هواپیماهای جدید و نوسازی تدریجی این ناوگان می‌تواند تغییر کرده و بازی را به نفع ما برگرداند.
یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های سالیانه هما طی چند دهه گذشته، انتقال حاجیان ایرانی به عربستان سعودی و بازگرداندن آن‌هاست. این شرکت سالیانه ده‌ها‌هزار زائر ایرانی را در موسم حج از شهرهای مختلف ایران به جده منتقل می‌کند که این عملیات در کنار انجام پروازهای عادی هما صورت می‌گیرد. از آنجا که هما با مشکلات زیادی برای تامین هواپیما روبه‌رو بود تنها می‌توانست نیمی از زائران ایرانی را به عربستان منتقل کند و سایر زائران باید از خدمات هواپیمایی سعودی استفاده کنند. امسال 86هزار و 500 ایرانی به حج می‌روند که پرواز 75درصد از آنان به عهده هواپیمایی ایران خواهد بود.