نزدیک به 5 سال است که وزارت صنعت، معدن و تجارت با نظارت محدود خود به بعضی از شرکت‌های بازاریابی، مجوز فعالیت شبکه‌ای داده است.
فارغ از نحوه فعالیت این شرکت‌های بازاریابی قانونی به تازگی شاهد ظهور شرکت‌هایی هستیم که با استفاده از مجوزهای متفرقه اقدام به فعالیت شبکه‌ای یا چند سطحی کرده‌اند. این شرکت‌ها با وجود شبکه‌سازی رایج در بازاریابی شبکه‌ای و جذب زیر مجموعه، خود را شبکه‌ای نمی‌دانند و در خلاء قانون منسجم و مدون درباره ساختار شرکت‌های شبکه‌ای به فعالیت می‌پردازند.
نکته قابل تامل اینجاست که این شرکت‌ها، زیر نظر دبیرخانه کمیته نظارت بر عملکرد شرکت‌های بازاریابی شبکه‌ای و کسب و کارهای مجازی نیستند و با استفاده از حیله‌های هرمی مانند نبود محدودیت برای زیر مجموعه سازی در حال فعالیت هرمی هستند.
*هرمی، شبکه‌ای یا پایگاه اطلاع رسانی؟
یکی از مشهورترین این شرکت‌ها که مدتی است مورد انتقاد دبیرخانه کمیته نظارت بر عملکرد شرکت‌های بازاریابی شبکه‌ای و کسب و کارهای مجازی هم قرار گرفته، شرکت ا. گ. م. م است که البته به نام دیگری شهرت دارد.
در حال حاضر این شرکت با مجوز فعالیت‌های پایگاه اطلاع رسانی مشغول به کار است، مجوزی که هیچ ارتباطی با خدمات ارائه شده در این شرکت ندارد.
تصویر مجوز شرکت
فعالیت شرکت مذکور به این ترتیب است که ابتدا با تعدادی از فروشگاه‌ها و مراکز خرید در شهرهای بزرگ قرارداد داخلی منعقد می‌کند و این امتیاز را در اختیار اعضا خود قرار می‌دهد تا به ازای ارائه بن تخفیف، کالاها را با قیمتی کمتر از فروشگاه‌های طرف قرارداد خریداری کنند.
در این فرآیند بازاریابی، کالای فروشنده به فروش می‌رسد اما تخفیفی که بازاریاب از آن بهره‌مند می‌شود به نسبت پلن درآمدزایی که پذیرفته است باید در اختیار شرکت قرار بگیرد.
برای مثال اگر بازاریاب، کالای 1 میلیون تومانی را با تخفیف 50 درصدی، 500 هزار تومان خریداری کند، باید 500 هزار تومانی را که در خرید اول تخفیف گرفته است را به شرکت «ا. گ. م. م» یا همان «ت» تحویل دهد تا شرکت به او اجازه عضوگیری جهت شبکه‌سازی را صادر کند.
انواع قرار دادها در شرکت «ت»:
1. قرار داد نوع اول که 125000 تومان است
در نتیجه این قرار داد بازاریاب 5 درصد از تخفیفات دریافت شده توسط مجموعه خود را به عنوان پورسانت دریافت خواهید کرد.
2. قرار داد نوع دوم که 250,000 تومان است
در نتیجه این قرار داد بازاریاب 5.5 درصد از تخفیفات دریافت شده توسط مجموعه خود را به عنوان پورسانت دریافت خواهید کرد.
3. قرار داد نوع سوم که 500,000 تومان
در نتیجه این قرار داد بازاریاب 6 درصد از تخفیفات دریافت شده توسط مجموعه خود را به عنوان پورسانت دریافت خواهید کرد. سقف پورسانت در این قرارداد 70 میلیون تومان است.
4. قرار داد نوع دوم که 1,500,000 تومان است
در نتیجه این قرار داد بازاریاب 6.5 درصد از تخفیفات دریافت شده توسط مجموعه خود را به عنوان پورسانت دریافت خواهید کرد.
جدا از این که درآمدزایی بر مبنای جذب زیر مجموعه مصداق بارز فعالیت شبکه‌ای است و باید مورد تایید دبیرخانه کمیته نظارت بر عملکرد شرکت‌های بازاریابی شبکه‌ای و کسب و کارهای مجازی و وزارت صنعت، معدن و تجارت باشد، این که این شرکت دست بازارسازان یا همان بازاریابان خود را برای ثبت هر تعداد جایگاه فروش یا حساب کاربری باز گذاشته است مصداقی بر فعالیت هرمی است.
وزارت صنعت، معدن و تجارت هم طی اطلاعیه به شرح زیر غیر مستقیم عضویت در این شرکت‌ها را غیر قانونی اعلام کرده است:
«عضویت در سایر شرکت ها تحت هر عنوان که بصورت چند سطحی ( بیش از یک سطح) در قبال فروش کالا و یا خدمات (از قبیل ارائه کارت اعتباری، کوپن و یا تخفیفات) کمیسیون و پاداش پرداخت می کنند غیر قانونی و دارای عواقب و مسئولیت های حقوقی و کیفری است.»
ناگفته نماند مسئولان شرکت «ت» چندین بار اعلام کرده‌اند که برای قانونی کردن و دریافت مجوز اقداماتی را صورت داده‌اند اما تاکنون موفق به این امر نشده اند.
حال سوال اصلی اینجاست که چگونه شرکتی که به اذعان مالکان خود مجوز مرتبط با فعالیتی که انجام می‌دهد را ندارد، چندین سال است در کمال آرامش در حال جذب زیر مجموعه و به کار گرفتن جوانان است و وزارت صنعت، معدن و تجارت نظارتی بر روی آن ندارد.
امید است با اقدامات نظارتی دقیق و سریع شاهد تولد دوباره شرکت های هرمی در سطح کشور نباشیم.
- گزارش از محمد نجار صادقی