آرمان- دوچرخه به عنوان ابزاری برای گذران اوقات فراغت فعال و غیر فعال، و در نقش یک وسیله نقلیه درون‌شهری غیر موتوری در سامانه حمل و نقل نوین و نیز به عنوان ابزاری برای یک رشته ورزشی تخصصی و حرفه‌ای مطرح است. امروزه به دلیل وجود مشکلات متعدد حمل و نقل و آلودگی‌های مختلف زیست‌محیطی، دوچرخه به عنوان یک ابزار حمل و نقل فعال و پایدار در کاهش ترافیک و آلودگی هوا اهمیتی دو چندان یافته است. به گفته رئیس اتحادیه فروشندگان دوچرخه، موتورسیکلت و لوازم یدکی، عمر مفید بیشتر دوچرخه‌های بزرگسال در بازار ایران پنج سال است و دامنه قیمتی آن بین ۷۰۰هزار تومان تا سه‌میلیون و پانصد‌هزار تومان است. برای دوچرخه‌های کودک هم دامنه قیمتی ۲۵۰ تا ۶۰۰هزار تومانی وجود دارد. همچنین عمده دوچرخه‌های موجود در ایران ساخت کشور چین هستند که با کیفیت‌های مختلفی در بازار به فروش می‌رسند.
گسترش فرهنگ دوچرخه‌سواری و جایگزین كردن دوچرخه به جای اتومبیل، از جمله موارد بسیار مهم در راستای كاهش میزان آلودگی هواست كه باید مورد توجه جدی مسئولان و برنامه ریزان اجتماعی در دستگاه‌ها قرارگیرد. درحالی که آمار بالای تردد خودروهای تک سرنشین و خودروهای فرسوده و غیراستاندارد درکلانشهرهای کشور و میزان بالای گازهای آلاینده هوا ناشی از احتراق سوخت این وسایل نقلیه موتوری اعم از مونوکسید کربن، دی اکسید نیتروژن و دی اکسید سولفور به همراه سرب، منجر به اعلام تعطیلی چند روزه مراکز دولتی با پیامد ضربه اقتصادی مملکت می‌شود (با تعطیلی یک روزه کشور 5/1میلیارد دلار به درآمد ناخالص کشور آسیب می‌رسد) استفاده از دوچرخه و ترویج فرهنگ آن به عنوان بهترین جایگزین خودروهای آلاینده محیط‌زیست در سفرهای کوتاه درون‌شهری، سالهاست که در کشورهای مهم و صنعتی نهادینه شده است.
مطابق تجربه و مدل برخی از كشورها با ترویج فرهنگ استفاده از دوچرخه، ترافیک در شهرهای بزرگ روان سازی شده و از آلودگی هوا نیز کاسته شده است.تنها وسیله نقلیه‌ای که بدون داشتن آلودگی هوا و آلودگی صوتی می‌تواند ورزش مناسب، سالم و کم هزینه‌ای به شمار آید دوچرخه است. زمانی که به مسائل ناشی از ترافیک، آلودگی هوا، تردد ماشینی افراد از نقطه‌ای به نقطه دیگر و بی تحركی در افراد دقت می‌كنیم، از راه‌های سودمند و مقرون به صرفه، استفاده از دوچرخه است. از بعد اقتصادی هم، 1000 دستگاه دوچرخه برای استفاده عمومی در مقایسه با خرید یک دستگاه اتوبوس شهری عمومی مقرون به صرفه‌تر است. طبق آمار برای یک کیلومتر جابه‌جایی یک نفر، اتوبوس حدود 20 برابر و خودرو شخصی معادل 40 برابر دوچرخه انرژی مصرف می‌کنند و سرعت دسترسی شهری دوچرخه در مسافت‌های چهار الی هفت کیلومتر بیشتر از سایر وسایل نقلیه است.
نبود زیرساخت برای استفاده از دوچرخه
رشته کوه البرز از نفوذ بسیاری از توده‌های هوا به پایتخت جلوگیری می‌کند و سبب شده تا هوای تهران نسبتا خشک و آرام باشد که بهترین هوا برای پیاده‌روی و استفاده از دوچرخه است. اما پیاده‌ها و دوچرخه‌سواران اغلب در طرح‌های عملیاتی فضاهای عمومی فراموش شده‌اند. شاید تصویر کنونی شهر تهران با تمامی بزرگراه‌هایش این ذهنیت را ایجاد کند که امکان اضافه‌کردن دوچرخه به ناوگان حمل و نقل خیالی خام و از روی بی‌تجربگی است. اما واقعیت این است که امکانات مورد نیاز به نسبت تمامی گزینه‌های دیگر مقرون به صرفه‌تر و بادوام‌تر و قابل پیاده‌سازی در زمان کوتاه‌تری‌اند. برای مثال می‌توان به تحول شهر شیکاگو نگاه کرد. شیکاگو برای تبدیل دوچرخه‌سواری به یک بخش جدایی‌ناپذیر از زندگی روزمره مردم، پروژه‌ها، برنامه‌ها و سیاست‌هایی برای ۱۰سال آینده دارد که ساکنان را تشویق به استفاده از این روش جابه جایی کاربردی، غیر آلاینده و کم خرج می‌کند. بنا به گفته برخی از کارشناسان حوزه حمل و نقل، حتی یک‌درصد زیرساخت برای استفاده روزانه از دوچرخه در کشور وجود ندارد و این درحالی است که طبق گزارش مرکز آمار ایران در سال 95، در شرایطی که سالانه حدود ١٠٠ تا ١٥٠هزار دستگاه دوچرخه وارد ایران می‌شود، سهم موتورسیکلت از بازار کشور حداقل چهار برابر این عدد است و سالانه بین ٤٠٠ تا ٤٥٠هزار دستگاه موتورسیکلت وارد کشور می‌شود که گاهی تا ٨٠٠هزار دستگاه نیز می‌رسد.
مشکلات تولید دوچرخه در ایران
متاسفانه طی سالیان اخیر، مشکلات مربوط به تولید دوچرخه در کشور ما به حدی افزایش پیدا کرده است که برخی از واحد‌ها و مراکز تولیدی مجبور به پایان دادن به فعالیت‌های خودشان شده‌اند. در همین مسیر یکی از مواردی که از آن غفلت شده است ارائه خدمات پس از فروش مناسب برای جذب مشتریان است. درصورت بالا بردن سطح خدمات پس از فروش قطعا تقاضای مردم برای خرید محصولات ایرانی همچون دوچرخه افزایش پیدا خواهد کرد. در همین راستا، رئیس اتحادیه فروشندگان دوچرخه بر این باور است که خدمات پس از فروش در جلب رضایتمندی مشتریان کالاها و محصولات خریداری شده نقش بسیار موثری بازی می‌کنند و توصیه اکید او به کارخانجات و مراکز تولیدی این است که تدابیر لازم را نسبت به ارائه خدمات پس از فروش و تامین قطعات بیاندیشند. به گفته محمد خادم منصوری «تولید دوچرخه در داخل دیگر مقرون به صرفه نیست و قریب به یک دهه است که تولید دوچرخه در ایران متوقف شده است. اما به دلیل علاقه‌ای که فعالان این بازار به تولید دارند، در صورتی که کارخانه‌های دوچرخه سازی مورد حمایت قرار بگیرند می‌توان این کارخانه‌ها را احیا کرد.ٰ» همچنین یکی دیگر از مشکلاتی که در عرصه تولید دوچرخه کشور دیده می‌شود، بالا بودن هزینه تمام شده است. همین امر باعث شده که مصرف‌کنندگان ایرانی باتوجه به اختلاف قیمت موجود، به سمت خرید دوچرخه‌های چینی و تایلندی سوق پیدا کنند.
رقابت برندهای چینی برای تصاحب بازار ایران
بر اساس آمار گمرک در 11 ماه منتهی به بهمن ماه سال جاری قریب به 271 تن رکاب دوچرخه، به ارزش دلاری 1012819 و ارزش ریالی 31057401704 وارد کشور شده است.کشور چین با صادرات بیش از 238 تن رکاب دوچرخه با ارزش دلاری 902307 و ارزش ریالی 27659206129 و همچنین کشور تایوان با صادر کردن بیش از 13 تن رکاب دوچرخه، به ارزش دلاری 41313 و ارزش ریالی 1250842890 جزو کشورهایی هستند که این محصول را به ایران صادر می‌کنند. بررسی بازار نشان می‌دهد که دوچرخه‌های ساخت کشورهای چین و تایلند به‌طور تقریبی با قیمت‌هایی از 193هزار تومان تا 18میلیون تومان در بازار به فروش می‌رسد.
البته دوچرخه‌هایی با قیمت‌های بالاتر نیز در بازار وجود دارد. بر اساس اطلاعات موجود، بیشتر دوچرخه‌های موجود در کشور ما، ساخت چین هستند که با کیفیت‌های مختلفی در بازار وجود دارند. در همین رابطه خادم منصوری، رئیس اتحادیه فروشندگان دوچرخه، موتورسیکلت و لوازم یدکی با بیان اینکه عمده دوچرخه‌های موجود در بازار از کشور چین وارد می‌شوند، کیفیت این محصولات را وابسته به رفتار اقتصادی تاجران واردکننده دانست و اظهار داشت: محصولات کشور چین دارای کیفیت‌های مختلفی هستند و واردکننده‌ها در هنگام خرید از کارخانه‌های این کشور نقش تعیین‌کننده‌ای در نوع محصول دارند. اما به دلیل رقابت شدیدی که بین برندهای ساخت دوچرخه وجود دارد، می‌توان این اطمینان خاطر را به مشتریان ایرانی داد که محصولات با کیفیت وارد می‌شوند.