صنعت پوشاک ازجمله صنعت‌هایی است که به لحاظ اقتصادی و فرهنگی می‌تواند تاثیر زیادی در حوزه‌های اجتماعی و اقتصادی داشته باشد و با استفاده از ظرفیت‌های موجود در این صنعت می‌توان زمینه‌های لازم برای ایجاد اشتغال را فراهم کرد؛
به گزارش ایران‌جیب به نقل از صمت، بنابراین لازم است به این صنعت توجه ویژه‌ای شود. براساس آمار، صنعت پوشاک ۴۰ هزار میلیارد تومان در سال گردش مالی دارد و صنعتی است که برای ایجاد اشتغال، کم‌هزینه‌تر از سایر بخش‌ها در حوزه بنگاه‌های کوچک است. نیروی انسانی فعال در صنعت پوشاک کشور در سالیان گذشته رشد چشمگیری داشته و با وجود تمامی مشکلات اقتصادی و تحریم‌ها براساس اخبار منتشرشده، دستکم ۲۸۰هزار نفر در این صنعت اشتغال دارند و می‌توان در برنامه ششم ۶۰۰هزار شغل جدید برای صنعت پوشاک ایجاد کرد. در حقیقت صنعت پوشاک در ایران می‌تواند یکی از حوزه‌های مهم کشور برای ایجاد فرصت‌های شغلی در سال «اقتصاد مقاومتی، تولید و اشتغال» باشد.
صنعتی که در دهه ۷۰ توانمندی خود را در رقابت با پوشاک ترکیه در بازار اروپا به اثبات رساند، همچنان به دنبال حمایت مسئولان است تا سهم خود را در بازار جهانی به‌دست آورد و بازار پرمصرف داخلی‌اش را از دست رقبای خارجی نظیر چین و ترکیه خارج کند. از مهم‌ترین اتفاق‌های درخور توجه این حوزه با هدف افزایش فرصت‌های شغلی می‌توان به طرح تاسیس شهر ویژه پوشاک به وسعت ۱۵۰ هکتار در حاشیه اتوبان تهران قم برای ساخت ۳۰۷ واحد صادراتی تولید پوشاک، مرکز عرضه مستقیم و راه‌اندازی مدارس بین‌المللی طراحی و فناوری دوخت اشاره کرد. همچنین ساماندهی واردات پوشاک براساس حفظ منافع ملی به وزارت صنعت، معدن و تجارت و التزام نمایندگان نشان‌های خارجی پوشاک مبنی بر تعهد تولید حداقل ۲۰درصد از واردات پوشاک در داخل کشور و تعهد صادرات ۵۰درصد از آن و الزام به فروش مستقیم پوشاک وارداتی در فروشگاه‌های زنجیره‌ای مجهز به صندوق فروش متصل به درگاه سازمان امور مالیاتی از سال ۹۴ تا به اکنون اشاره کرد که همگی به افزایش فرصت‌های شغلی حوزه مد و لباس در سال «اقتصاد مقاومتی، تولید و اشتغال» کمک کرده‌اند.
در حقیقت افزایش تولید در صنعت مد و لباس کشور، چراغ اشتغال را نیز روشن می‌کند و با یکی از معضلات اساسی کشور و نگرانی‌های خانواده‌ها در زمینه بیکاری مبارزه می‌شود.
قاچاق، صنعت پوشاک را می‌سوزاند
گزارش‌ها حاکی از آنست که تا چند سال پیش چینی‌ها بیشتر بازار ایران را در اختیار داشتند، اما از ۵سال پیش تاکنون اجناس ترک جای آنها را گرفته و اکنون ترک‌ها توانسته‌اند بازار ایران را از دست چینی‌ها در آورند. اگر به ادعای ترک‌ها ۵میلیارد دلار واردات پوشاک از ترکیه داشته باشیم و هر کانتینر پوشاک وارداتی از ترکیه ۱۰۰هزار دلار نرخ داشته باشد، با یک تقسیم ساده می‌فهمیم که ۵۰هزار کانتینر در سال پوشاک ترک به شکل قاچاق وارد ایران می‌شود. اگر همین رقم را تقسیم بر ۳۶۵ روز سال کنیم، نتیجه آن نشان می‌دهد که هر روز ۱۳۶ کانتینر و هر ساعت ۶ کانتینر پوشاک ترک وارد بازار ایران می‌شود. براساس آمار رسمی گمرک در سال ۱۳۹۴ نیز ۱۴میلیون دلار کالای وارداتی و در ۱۰ماه نخست سال ۹۵، ۵۰میلیون دلار کل واردات رسمی پوشاک به کشور بوده، در صورتی که براساس ادعای رئیس اتحادیه صادرکنندگان پوشاک ترکیه این رقم تنها برای یک کشور (ترکیه) ۵میلیارد دلار است که اختلاف فاحشی با آمار رسمی گمرک دارد. سالانه بیش از ۳میلیارد دلار پوشاک به کشورمان وارد می‌شود که این به معنای از دست رفتن ۳۸۵هزار فرصت شغلی و نبود اشتغالزایی برای جوانان است.
درواقع عمده کارشناسان و فعالان بخش پوشاک نخستین و اصلی‌ترین معضلی را که اشتغال در زمینه پوشاک تهدید می‌کند، مسئله قاچاق می‌دانند. ابوالقاسم شیرازی، رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و فروشندگان پوشاک هم از واردات غیرقانونی پوشاک به کشور انتقاد کرده و گفته: از کل پوشاک وارداتی به کشور فقط ۲۰درصد به شکل رسمی و بقیه از راه قاچاق وارد می‌شود. برای محدود شدن واردات کالای قاچاق، در مناطق آزاد نیز گمرک ایجاد شده که در تقویت تولید داخلی و کاهش واردات پوشاک موثر بوده ضمن اینکه انگیزه تولیدکنندگان داخلی هم برای ایجاد نشان(برند) بیشتر شده و منجر به کاهش قاچاق شده است.
مجتبی درودیان، رئیس اتحادیه پیراهن‌دوزان نیز با تاکید بر اینکه رکود و قاچاق دوعامل اصلی بازار ضعیف این روزهای پیراهن‌دوزی کشور است، به صمت گفت: متاسفانه به‌دلیل راحتی قاچاق پیراهن افراد زیادی به این کار مشغول هستند که باعث شده تولیدی‌ها نتوانند دخل‌وخرج خود را جور کنند و ناگزیر به کاهش کارگران شده‌اند. برای مثال کارگاه تولیدی که درگذشته با ۶۰کارگر فعالیت می‌کرد به دلایل مختلف که یکی از آنها قاچاق است در حال‌حاضر با ۸ کارگر فعالیت خود را ادامه می‌دهد. وی در ادامه بااشاره به اینکه اگر هزینه گمرکی در بخش مواد اولیه و خام را حذف کنیم قیمت‌ها کاهش می‌یابد، گفت: وقتی نرخ تمام‌شده کاهش یابد، توان رقابت با اجناس قاچاق فراهم می‌شود، زیرا در بحث کیفیت ما جزو بهترین‌ها در جهان هستیم.
رئیس اتحادیه پیراهن‌دوزان از مردم خواست از تولید وطنی حمایت کنند، ضمن اینکه دولتمردان هم با پوشیدن پیراهن ایرانی و فرهنگ‌سازی گام مهمی در رونق تولید داخلی بر خواهند داشت. وی با اشاره به قانون نادرست بیمه در کشور گفت: یکی از علل بالا بودن نرخ تمام‌شده هزینه‌های کارگر و ازجمله آن بیمه است. بیمه می‌تواند با افزایش تعداد کارگر درصد کمتری را از تولیدکننده بگیرد که این حمایتی در جهت ایجاد اشتغال خواهد بود. وی درباره تعداد واحد فعال در عرصه پیراهن‌دوزی به صمت گفت: ۱۷۰۰واحد تولیدی درحال‌حاضر در تهران مشغول به‌کار هستند.
عملیات حمایت از تولیدکنندگان داخلی
با این اوضاع همین چند روز پیش بود که گمرک ایران اعلام کرد که در جلسه‌ای که با حضور اعضای انجمن صنایع نساجی ایران برگزار شد، تصمیم‌های مهمی برای حمایت از تولیدکنندگان داخلی پوشاک گرفته شد. در این جلسه که به ریاست رئیس کل گمرک ایران برگزار شد، نمایندگانی از وزارت صنعت، معدن و تجارت، اعضای انجمن تولیدکنندگان صنایع نساجی، اتحادیه پوشاک و مدیران کل ستادی گمرک نیز حضور داشتند و اجرایی شدن ۸ برنامه مهم برای حمایت از تولیدکنندگان پوشاک را در دستور کار قرار دادند. براین اساس گمرک ایران حسابرسی پس از ترخیص را درباره برخی (نشان) برندها اجرایی می‌کند تا مشخص شود پوشاک موجود در بازار برخی (نشان) برندهای معروف آیا پس از گذراندن تشریفات کامل گمرکی وارد کشور شده یا بدون پرداخت حقوق و عوارض گمرکی و با دور زدن قانون تا در نخستین فرصت نسبت به جریمه‌های سنگین این نشان(برند)ها اقدام شود. همچنین وزارت صنعت، معدن و تجارت مکلف شده پس از ثبت نشان(برند) انواع پوشاک از سوی نمایندگی نسبت به ثبت سفارش اقدام کند. جلوگیری از نصب تابلوهای تبلیغاتی برای شرکت‌هایی که نمایندگی ندارند از دیگر تصمیماهای این جلسه است که می‌تواند در کاهش سوءاستفاده از نشان(برند)های معروف پوشاک موثر باشد.
براساس این گزارش شماره بارکد (GTIN) و شناسه کالا به منظور شفافیت هر چه بیشتر واردات پوشاک اجرایی خواهد شد و نمایندگی‌ها مکلف به ثبت نرخ رسمی ارائه شده از شرکت مادر که درستی آن به تایید مقامات صلاحیت‌دار کشور مبدأ (اتاق بازرگانی) و رایزن جمهوری اسلامی ایران در کشور مبدأ رسیده باشد هستند و به هنگام دریافت گواهی ثبت نمایندگی از مرکز اصناف (قبل از واردات کالا) باید شناسه لازم را در سامانه TSC دریافت و به گمرک اجرایی ارائه کنند. یکی دیگر از تصمیم‌های مهم در این جلسه آن است که ثبت سفارش پوشاک باید به نام دارنده گواهی فعالیت نمایندگی باشد و در هنگام اظهار پوشاک به گمرک مشخصات کالای وارداتی و نشان تجاری پوشاک ثبت شود. با توجه به پیاده‌سازی سامانه جامع امور گمرکی و پنجره واحد تجارت فرامرزی در گمرک انتظار می‌رود با همکاری و هماهنگی بیشتر سازمان و نهادهای حاضر در این جلسه روند کاهش قاچاق پوشاک خارجی و حمایت از تولیدکنندگان داخلی سرعت بیشتری بر خود بگیرد.
گمرک ایران پیش از این نیز در بخشنامه‌های جداگانه‌ای، ورود پوشاک از محل رویه‌های ملوانی، گذرمرزی و یا با درخواست سازمان‌ها و یا در پوشش مصوبات کار ویژه مرز را ممنوع اعلام کرده بود. همچنین گمرک ایران در بخشنامه دیگری به گمرکات اعلام کرد تا در مبادی ورودی مناطق آزاد مستقر و پس از اقدامات لازم نسبت به ارزش‌گذاری کالاهای وارده به مناطق آزاد اقدام و براساس ارزش اعلامی گمرک وفق مقررات مناطق آزاد نسبت به دریافت عوارض اقدام کنند که یکی از محورهای اصلی این بخشنامه پوشاک است. همچنین مقرر شده در مناطق آزاد بر اساس موافقتنامه تجارت ترجیحی پوشاک وارداتی از ترکیه به شکل تجاری و بدون اعمال هر گونه تخفیف منطقه و رعایت شرایط عمومی صادرات و واردات کشور و سایر مقررات و بخشنامه‌های مربوط و نیز داشتن گواهی مبدأ و همچنین حمل مستقیم از کشور ترکیه، پس از انجام تشریفات گمرکی نسبت به ترخیص پوشاک اقدام شود.
براساس گفته‌های عیسی منصوری، معاون اشتغال و توسعه کارآفرینی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی بخش پوشاک حدود ۹۰۰درصد ارزش‌افزوده دارد و حدود ۵۴۰هزار نفر در این صنعت در کل کشور اشتغال دارد. و اواخر سال گذشته برای توسعه ظرفیت‌های اشتغالزایی در صنعت پوشاک ۱۲ قرارداد بین تولیدکنندگان داخلی و نشان(برند)های خارجی منعقد شد تا تولید پوشاک این نشان(برند)ها در ایران برای فروش در داخل و خارج از کشور، شکل گیرد.
برآورد می‌شود با سرمایه‌گذاری ۵۰۰ میلیارد تومانی می‌توانیم برای ۳۷۰ هزار نفر در بخش پوشاک اشتغال ایجاد کنیم. گفته‌های رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و فروشندگان پوشاک، نیز نشان می‌دهد درحال‌حاضر ۲۰هزار فعال صنفی در صنعت پوشاک تهران اشتغال دارند و در سال گذشته ۲۰۰۰ پروانه صنفی جدید برای پوشاک صادر شده که ۷۰۰ واحد در بخش تولید پوشاک و بقیه توزیعی هستند. اگر هر کدام دستکم ۲ نیروی کار جدید جذب کنند، می‌توان گفت تا ۳ برابر مجوزهای صادره فرصت شغلی جدید ایجاد شده است.
به هر روی روشن است که این صنعت ظرفیت خوبی برای اشتغالزایی دارد و حال که سازمان‌هایی مانند وزارت صنعت، معدن و تجارت عزم خود را برای مبارزه با قاچاق جزم کرده‌اند سایر سازمان‌ها و مردم نیز باید برای رونق صنعت پوشاک در کشور کمر همت ببندند تا از ظرفیت‌های این صنعت برای اشتغالزایی به‌خوبی استفاده شود.