مانده تسهيلات و سپرده‌هاي ريالي و ارزي بانك‌ها و موسسات اعتباري به تفكيك استان‌هاي كشور در پايان اسفند 1394، نشان مي‌دهد كه تهران با 58 درصدي از جذب سپرده‌ها و سهم 57.5 درصدي از پرداخت تسهيلات، بيش از نيمي از تسهيلات و سپرده‌هاي بانك‌هاي كشور را به خود اختصاص داده است.
به گزارش ایران جیب به نقل از تعادل، گردش مالي بانك‌ها و موسسات اعتباري نشان مي‌دهد كه مانده سپرده‌ها در پايان سال 94 نزديك به 1062هزار ميليارد تومان بوده است به عبارت ديگر، با افزايش حجم نقدينگي و عبور آن از مرز 1000 هزار ميليارد تومان، اكنون مانده سپرده‌هاي بانك‌ها نيز عدد بزرگ 1062هزار ميليارد تومان را تجربه كرده و به سمت عبور از عدد 1100هزار ميليارد تومان در حال حركت است.
نكته قابل توجه اين است كه بخش عمده اين نقدينگي يعني 616 هزار ميليارد تومان آن كه معادل 58 درصد كل سپرده‌ها را شامل مي‌شود، تنها به تهران اختصاص دارد. كارشناسان در تحليل اين موضوع مي‌گويند: تمركز شديد امكانات و سازمان‌هاي دولتي، بودجه عمراني و جاري كشور، بازار كالا، باعث شده كه بسياري از شركت‌ها و فعالان اقتصادي، در تهران دفتر مركزي داشته باشند و در شعب بانك‌ها و موسسات اعتباري واقع در تهران، حساب بانكي باز كنند و بخش عمده نقدينگي خود را در اين حساب‌ها نگه دارند.
اين شركت‌ها، در شرايطي كه تهران علاوه بر پايتخت سياسي كشور، به پايتخت اقتصادي كشور، بازار اصلي كالا و خريد و فروش و معاملات بازار تبديل شده و حتي ترانزيت بسياري از كالاها ابتدا به تهران انجام مي‌شود و بعد به ساير استان‌ها ارسال مي‌شود، ترجيح مي‌دهند كه در تهران حساب بانكي داشته باشند، نقدينگي خود را در تهران نگه دارند، حساب جاري، كوتاه‌مدت و سپرده بلندمدت داشته باشند و حتي درخواست تسهيلات بانكي را از بانك‌هاي تهران داشته باشند و از شعب بانك‌هاي تهران وام بگيرند.
اين تمركز شديد گردش مالي بانك‌ها در تهران باعث شده كه حجم عمده 57.5 درصدي تسهيلات كشور در تهران پرداخت شود.
رقم مانده تسهيلات بانكي كشور نشان مي‌دهد كه در پايان اسفند 94 معادل 791هزار و 610 ميليارد تومان مانده تسهيلات بانكي بوده كه از اين رقم معادل 57.5 درصد يا 455 هزار ميليارد تومان آن متعلق به استان تهران بوده است.
نصف جهان در رتبه دوم
استان اصفهان كه روزگاري پايتخت اقتصادي كشور محسوب مي‌شد و بسياري از صنايع در آن قرار داشتند و كارهاي عمراني و تمدن‌سازي اين شهر، لقب نصف جهان را به آن داده بود، اكنون تنها به اندازه 5.5درصد سپرده‌هاي بانكي را در خود جاي داده و سهم آن از تسهيلات بانكي نيز تنها 5.2درصد است.
اين نكته نشان مي‌دهد كه حتي جذابيت‌هاي صنعتي و اقتصادي و قطب‌هاي بزرگ توليد و منابع نفت‌وگاز، فولاد، كشاورزي و صنايع غذايي و... باعث نشده كه توجه به تهران كمتر شود و اصفهان با اين همه توان و ظرفيت بالاي اقتصادي و صنعتي سهم محدود 5درصدي از گردش مالي بانك‌ها را به خود اختصاص داده است. خراسان‌رضوي نيز كه يكي از قطب‌هاي كشاورزي، صنعتي، گردشگري، ظرفيت‌هاي بالاي زيارتي و... است سهم 4.4درصد از سپرده‌ها و 3.3درصد از تسهيلات را دارد.
استان فارس نيز باوجود تاريخ نامدار خود در زمينه‌هاي مختلف اقتصادي، 4.3درصد سپرده‌ها و 3.3درصد تسهيلات را به خود اختصاص داده است.
نكته قابل‌توجه اين است كه استان خوزستان، با اينكه به‌عنوان قطب بزرگ منابع نفت‌وگاز، كشاورزي، صنعت، منابع آب، بندرداري و صادرات و واردات و گمركات و... است و با دارا بودن مناطق آزاد، قرار گرفتن در حاشيه خليج‌فارس و... مي‌تواند گردش مالي بزرگي در كشور داشته باشد و به قطب بزرگ صنعتي و اشتغالزايي و تجارت تبديل شود، اما با وجود اين سهم 3درصدي از سپرده‌ها و 2.3درصد از تسهيلات داشته است. اين پرسش مطرح است كه براي فعالان و شركت‌هاي استان خوزستان باوجود اين همه فاصله تا تهران، چه ضرورتي دارد كه در تهران دفتر مركزي داشته و پول خود را در تهران داشته باشند و از بانك‌هاي تهران تسهيلات بگيرند.
اين نكات نشان مي‌دهد كه دولت و بانك مركزي و بانك‌هاي كشور بايد فكر جدي براي تمركززدايي از فعاليت‌هاي مالي در تهران انجام دهند. زيرا تهران تنها به بازاري شبيه است كه منابع را جذب و تسهيلات را پرداخت مي‌كند و عملا فعاليت‌هاي توليدي و كشاورزي و صنعتي و نفتي بزرگ كشور در ساير استان‌ها انجام مي‌شود لذا اگر روش بودجه‌ريزي دولتي، تخصيص اعتبارها، خزانه، لابي‌هاي سياسي و اقتصادي، اصلاح شود و به همان اندازه به آمايش سرزمين، توزيع قدرت سياسي و اقتصادي در استان‌ها توجه شود و امكانات موجود دولت و منابع درآمد نفت و بانك‌ها به ساير استان‌ها سرازير شود نه تنها ترافيك شركت‌ها و رفت‌وآمد به تهران را كاهش مي‌دهد و ترانزيت كالا به جاي تهران در مسيرهاي ديگر فعال خواهد شد، بلكه موجبات توزيع عادلانه امكانات، اشتغالزايي و افزايش بهره‌وري و كارايي و... را فراهم خواهد كرد.
وضعيت جذب سپرده‌هاي بانكي در 20استان كشور نشان مي‌دهد كه سهم زير يك‌درصدي از سپرده‌ها داشته‌اند و از سهم اندك 23صدم درصدي كهگيلويه‌وبويراحمد از مانده سپرده‌ها تا سهم 9دهم درصدي قم، مركزي، هرمزگان، بوشهر و كرمانشاه اين نكته را نشان مي‌دهد كه از 31استان كشور تنها 12استان كشور شامل تهران، اصفهان، خراسان‌رضوي، فارس، خوزستان، آذربايجان‌شرقي، مازندران، البرز، كرمان، گيلان، آذربايجان‌غربي و يزد ارقام بالاي يك درصد تا 58درصد سپرده‌ها را به خود اختصاص داده‌اند.
12استان 87.4 درصد سپرده‌ها را جذب كرده‌اند
12استان اول كشور با سهم‌هاي بالاي يك‌درصد در جذب سپرده‌ها، روي هم 87.4 درصد سپرده‌ها را به خود اختصاص داده‌اند و 19استان كشور با سهم‌هاي زير يك‌درصد روي هم تنها 12.6درصد از سپرده‌ها را جذب كرده‌اند. مقايسه ديگري نشان مي‌دهد كه 7استان كشور شامل تهران، اصفهان، خراسان‌رضوي، فارس، خوزستان، آذربايجان‌شرقي، مازندران روي هم 75.6درصد سپرده‌ها و 73.4تسهيلات را به خود اختصاص داده‌اند و بقيه 24استان كشور سهم 25درصدي از سپرده‌ها و تسهيلات داشته‌اند.
به‌عبارت ديگر 7 استان كشور سه‌برابر 24 استان ايران در جذب سپرده و تسهيلات بانك‌ها و موسسات اعتباري سهم داشته‌اند.
