رقابت نفتي ايران و عربستان به‌عنوان دو همسايه و رقيب ديرينه، براي گزارشگراني خارج از منطقه خاورميانه همواره با جذابيت فراواني همراه بوده است. موقعيت ويژه‌يي كه اكنون اين دو كشور در قبال يكديگر دارند و حركات هر كدام از اين دو در بازار نفت، به بازي شطرنجي تبديل شده كه هيچ كدام نمي‌خواهد عنوان كيش و مات نصيب آنها شود. از ابتداي روند كاهشي قيمت نفت در سال2014، تحليلگران باهوش بازار زمان فعلي را پيش‌بيني مي‌كردند؛ زماني كه ايران امكان افزايش توليد نفت خود را باز مي‌يابد و عربستان حريص‌تر از هميشه به‌دنبال زمين زدن رقيب خود و سلب اين امكان از اوست.
سارا وخشوري تحليلگر برجسته بازار نفت در گفت‌وگوي هفته گذشته خود با «تعادل» اساسا طرح فريز نفتي را نقشه‌يي ازسوي عربستان براي مانع‌تراشي بر سر افزايش توليد نفت ايران همچنين عراق قلمداد كرد. اكنون نيز روز 24 آوريل جولين لي استراتژيست نفتي بلومبرگ و تحليلگر ارشد سابق مركز مطالعات جهاني انرژي، در گزارشي خواندني به ابعاد پيچيده رابطه نفتي ايران و عربستان‌سعودي به‌ويژه بر‌هم‌كنش اين دو كشور در نشست بعدي سازمان اوپك در وين پرداخته است.
به گزارش ایران جیب به نقل از تعادل، جولين لي روز 17 آوريل نيز پس از پايان نشست دوحه نوشت كه پادشاهي عربستان اساسا به‌دنبال روند صعودي در قيمت‌هاي نفت نيست چراكه اين روند را به‌نفع توليد نفت با هزينه‌هاي بالا مي‌داند. لي در گزارش خود بيان كرده است كه روند افزايش توليد نفت ايران اكنون فراتر از تحليل‌هاي بيروني بوده و همين مساله مي‌تواند باعث شود تا اين كشور تا زمان نشست بعدي سازمان اوپك در ماه ژوئن به توليد 4 تا 4ميليون و 200هزار بشكه‌يي برسد. با اين سطح از توليد ايران آماده پيوستن به طرح كاهش توليد خواهد شد، اتفاقي كه عربستان را در دو راهي خواهد گذاشت. به اين ترتيب ايران بايد در فاصله فعلي تا ماه ژوئن 500 الي 700هزار بشكه بر توليد نفت خود اضافه كند. اين گزارش كه بخشي از آن با استفاده از ترجمه ايرنا از گزارش لي نوشته شده است را در ادامه مي‌خوانيد.
پايگاه خبري بلومبرگ (Bloomberg) امريكا در تحليلي به قلم «جولين لي» نوشت؛ ايران ممكن است هنوز هم در سياست نفتي زرنگ‌تر از عربستان‌سعودي باشد.
پايگاه خبري ياد شده نوشت: وقتي توليدكنندگان نفت و در راس آنها ونزوئلا و روسيه در ماه فوريه 2016 (بهمن-اسفند) شروع به گفت‌وگو درمورد طرح فريز توليد كردند، ايران به روشني اعلام كرد تا وقتي توليد خود را به سطح پيش از تحريم نرساند، در فريز توليد شركت نخواهد كرد.
ايران توليد هدف خود را بين 4 و 4.2 ميليون بشكه در روز تعيين كرد، درحالي كه اگر به آمار رسمي توليد اين كشور در چارچوب اوپك نگاه كنيم، اين كشور قبل از تشديد تحريم‌ها در سال2012 بين 3 ميليون و 700 تا 3 ميليون و 800 هزار بشكه نفت در روز توليد كرده است.
جولين لي در گزارش پس از پايان نشست دوحه خود نيز نوشته بود كه ايران و عراق در دو هفته ابتدايي ماه آوريل به‌طور مشترك يك‌ميليون بشكه بر توليد نفت خود در قياس با ماه مارس افزوده‌اند. درمورد عراق اين ماجرا به واسطه وصل شدن مجدد صادرات نفت از اقليم كردستان بوده است، اما در مورد ايران اين يك راندن رو به پيشرفت به سوي سطح توليد اين كشور پيش از اعمال تحريم‌هاست.
بلومبرگ و 6سازماني كه اوپك از آمار آنها به‌عنوان منابع ثانويه براي برآورد توليد اعضاي خود استفاده مي‌كند، مشاهده كردند توليد نفت و ايران در نيمه نخست2012 كاهش پيدا كرده بود، زيرا خريداران قبل از اينكه تحريم‌ها عليه ايران تشديد شود، خريد نفت خود را از ايران كاهش داده بودند. آمار رسمي كه ايران به اوپك داده، نشان مي‌دهد توليد نفت اين كشور در طول سال2012 و بخش زيادي از سال2013 حدود 3.7ميليون بشكه در روز بوده است.
لي ادامه مي‌دهد: اين تفاوت ممكن است از اينجا آمده باشد كه ايران قصد اعتراف به اينكه تحريم‌ها هرگونه تاثيري بر اين كشور داشته را ندارد. البته اين امكان وجود دارد كه با درنظر گرفتن اين فرض كه ايران مازاد توليد نفت خود را در مخازن ذخيره‌سازي خشكي نگهداري كرده باشد، توليد نفت خام اين كشور در دوران تحريم به اندازه پيش‌بيني‌هاي بيروني كاهش را تجربه نكرده باشد.
لي ادامه مي‌دهد ايران ادعا مي‌كند اكنون 3ميليون و 500هزار بشكه نفت در روز توليد مي‌كند. مقداري كه با محاسبات 3.6ميليون بشكه‌يي من بسيار نزديك است. اين مساله نشان مي‌دهد كه ممكن است بازگشت ايران به سطوح سابق توليد نفت خام كه برخي تحليلگران آن را در صورت عملي شدن نيازمند يك‌سال زمان مي‌دانستند، تنها به 3ماه زمان احتياج داشته باشد.
در ادامه اين گزارش آمده است: هر چند برداشت نفت خام از نفتكش‌هاي فراساحلي ممكن است بخشي از افزايش‌هاي اخير توليد نفت ايران باشد، با اين حال اگر افزايش توليد نفت ايران با همين سرعت ادامه يابد، مي‌تواند در نشست بعدي كشورهاي صادركننده نفت (اوپك) در ماه ژوئن، عربستان‌سعودي را با يك دوراهي جالب روبه‌رو كند.
به نوشته بلومبرگ، اگر توليد نفت ايران آن موقع به سطح 4 تا 4.2ميليون بشكه برسد و ايران (براساس گفته خود) به طرح فريز نفتي بپيوندد، سعودي‌ها يا بايد بپذيرند كه شرط آنها مبني بر پيوستن ايران به طرح فريز نفتي محقق شده و درست پيش از اينكه به‌طور معمول توليد نفت‌شان بالا برود تا پاسخگوي افزايش فصلي تقاضا در داخل اين كشور باشند، با فريز توليد موافقت كنند يا دوباره تيرك دروازه را جابه‌جا كنند.
باتوجه به اينكه عربستان‌سعودي نمي‌خواهد قيمت‌هاي نفت به سطحي برسد كه پيش از رسيدن دوباره بازار به تعادل، پروژه‌هاي پرهزينه جديد توجيه شوند، انتخاب در اين دوراهي براي عربستان‌سعودي آسان نيست و نشست بعدي اوپك ممكن است آزمايشي براي عربستان‌سعودي باشد.
اين پايگاه خبري به نقل از شركت مشاوره‌يي جي‌بي‌سي انرژي (JBC Energy) اضافه كرد، احتمال مي‌رود ايران (براي جذب مشتري) ميعانات گازي را با نفت سنگين صادراتي خود مخلوط كند تا كيفيت آن را بالا ببرد.
نشست دوحه موسوم به «فريز نفتي» بيست‌ونهم فروردين1395 با حضور 18كشور توليدكننده نفت عضو و غيرعضو اوپك و بدون حضور ايران برگزار شد اما به موفقيتي براي حفظ سقف توليد نفت در سطح ژانويه2016 دست نيافت.
تحليلگران علت شكست اين نشست را اصرار عربستان‌سعودي به پيوستن ايران به اين طرح اعلام كردند. ايران پيش از برگزاري اين نشست اعلام كرده بود به اين طرح نخواهد پيوست و در نظر دارد سطح توليد نفت خود را به ميزان قبل از تحريم‌ها بازگرداند. جمهوري اسلامي ايران اعلام كرد توليدكنندگاني بايد به اين طرح بپيوندند كه با افزايش توليد و عرضه بيش از تقاضاي نفت به بازار افت قيمت‌ها را سبب شده‌اند. از آنجا كه ايران نقشي در برهم زدن بازار نفت نداشته است، در اين طرح مشاركت نكرد.