تراز تجاری ایران پس از 37 سال مثبت شد

تراز بازرگانی ایران درسال 1394 برای نخستین بار در 37 سال گذشته مثبت شد. در سال های گذشته همواره بخش تجارت خارجی کشور با بالاتربودن میزان واردات نسبت به صادرات مواجه بوده و این تعادل نداشتن به نفع شرکای تجاری ایران تمام شده است. اما براساس تازه ترین آمارهای گمرک ایران، درسال گذشته علاوه براین که درتمام ماه‌های سال تراز مثبت تجاری به نفع ایران حفظ شد، مجموع واردات و صادرات این سال نیز حکایت از ترازی دارد که برای اولین بار به نفع ایران سنگین شده است. این درحالی است که سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی نیز درخصوص تقویت بخش تجارت خارجی تأکید دارد.

با بررسی تجارت خارجی ایران درسال‌های گذشته بالاترین میزان کسری تراز تجاری کشور مربوط به سال 1389 است که دراین سال میزان واردات بیش از 37 میلیارد دلار از صادرات پیشی گرفته است. اما از سال 1392 تراز بازرگانی به طور محسوسی بهبود یافته است، به طوری که کسری تراز تجاری از 20 میلیارد دلار در سال 1391 به 8/7 میلیارد دلار در سال 1392 و 3 میلیارد دلار در سال 1393 کاهش یافته است و درنهایت درسال 1394 نزدیک به یک میلیارد دلار مثبت شده است. هرچند درسال گذشته نسبت به سال‌های اخیر میزان صادرات نیز با افت همراه بوده است، ولی پیشی گرفتن صادرات از واردات با تکرار در سال‌های آینده می‌تواند تأثیربسیار مثبتی در اقتصاد ملی و صرفه‌جویی ارزی داشته باشد.

صرفه‌جویی 12 میلیارد دلاری در واردات

تراز تجاری کشورمان از فروردین‌ماه سال ۱۳۹۴ تا پایان اسفندماه مثبت ماند و در نهایت در پایان سال ۱۳۹۴ کارنامه تجارت خارجی کشورمان با ۹۱۶ میلیون دلار مازاد تراز تجاری بسته شد که در تاریخ تجارت خارجی کشورمان سابقه نداشته است. بر این اساس سال ۱۳۹۴، در مجموع به میزان ۴۲ میلیارد و ۴۱۵ میلیون دلار انواع کالا صادر و ۴۱ میلیارد و۴۹۹ میلیون دلار نیز کالا وارد کشور شد. این ارقام نشان‌دهنده آن است که ارزش صادرات کشورمان 11/16 درصد و واردات 53/22 درصد نسبت به سال ۱۳۹۳ کاهش داشته است. از سوی دیگر این آمار حاکی از آن است که در سال ۱۳۹۴ به میزان ۱۲ میلیارد و ۷۰ میلیون دلار ارز کمتری نسبت به سال۱۳۹۳ صرف واردات شده است. همچنین در این مدت حجم صادرات کشورمان به ۹۳ میلیون و ۵۲۰ هزار تن و حجم واردات به ۳۵ میلیون و ۷۰ هزار تن رسید که در مقایسه با سال قبل به ترتیب 18/7 درصد و 47/18 درصد کاهش داشته است. بر این اساس شاهد افزایش میانگین قیمت کالاهای صادراتی کشور در سال گذشته بودیم که از کاهش نسبتاً محسوس خام ‌فروشی حکایت دارد به‌طوری که متوسط قیمت هر تن کالای صادراتی ایران دراین سال به ۴۶۱ دلار رسید و 22/1 درصد افزایش یافت. همچنین متوسط قیمت هر تن کالای وارداتی به یک هزار و ۱۸۳ دلار رسید که ۵  درصد کاهش داشته و نشان می‌دهد سهم مواد اولیه از واردات کشورمان در سال گذشته افزایش یافته است.

تأثیر قیمت نفت در صادرات ایران

 بررسی اقلام عمده کالاهای صادراتی کشورمان در سال ۱۳۹۴ نشان می‌دهد جایگاه میعانات گازی در میان کالاهای صادراتی بشدت افت داشته و سال گذشته 42/52 درصد، صادرات میعانات گازی کاهش یافته و تأثیر قابل‌توجهی بر افت صادرات غیرنفتی ایران گذاشته که این کاهش تحت تأثیر نوسان های شدید قیمت نفت صورت گرفته است. با وجود این صادرات انواع محصولات پتروشیمی و سایر کالاها با روند کاهشی بسیار کمتری مواجه بوده و فقط ۲ درصد کاهش داشته‌اند که البته در صورت تفکیک محصولات پتروشیمی از سایر کالاها شاهد افزایش صادرات پتروشیمی‌ها هم بوده‌ایم. اما در مجموع عمده کالاهای صادراتی به ترتیب شامل گازهای نفتی و هیدروکربورهای گازی شکل مایع شده با سهم40/4 درصد از کل ارزش صادرات، پروپان مایع شده با سهم 98/3 درصدی و قیر با سهم 47/3 درصدی بوده است. عمده کالاهای وارداتی کشورمان هم به ترتیب شامل ذرت دامی با سهم 39/3 درصدی از کل ارزش واردات، گندم با سهم9/2 درصدی، لوبیای سویا با سهم 75/1 درصدی، برنج با سهم 64/1درصدی و کنجاله سویا با سهم 62/1 درصدی قرار دارد.

کاهش 18 درصدی واردات کالاهای چینی

در سال ۱۳۹۴به ترتیب کشورهای چین، عراق، امارات عربی متحده، افغانستان و هند عمده‌ترین خریداران کالاهای ایرانی بوده‌اند که سهم کشورهای امارات عربی متحده و افغانستان از کالاهای صادراتی ایران در مقایسه با سال ۱۳۹۳ افزایش داشته و سهم هند نیز ثابت مانده است، اما سهم چین از کالاهای صادراتی ایران بیش از ۲۳ درصد کاهش داشت. عمده‌ترین کشورهای صادرکننده کالا به ایران در سال گذشته نیز به ترتیب شامل چین، امارات عربی متحده، کره جنوبی، ترکیه و سوئیس بوده‌اند که مهم‌ترین نکته در این خصوص کاهش ۱۸ درصدی واردات کالای چینی به کشورمان در سال ۱۳۹۴ بوده است. همچنین آمارها نشان می‌دهد که سهم کشور سوئیس به‌عنوان کشوری که محل انجام معاملات کالاهای سایر کشورها در آنجا بوده از تجارت خارجی ایران به میزان ۵ درصد افزایش یافته و سهم امارات عربی متحده در انجام معاملات کالاهای وارداتی به ایران  ۳۶ درصد کاهش داشته است.