آسیایی‌ها ایمن‌ترین شرکت‌های هواپیمایی دنیا را از آن خود کرده‌اند؛ این سخن برگرفته از گزارش یک موسسه پژوهشی اروپایی (JACDEC)درباره ایمن‌ترین شرکت‌های هواپیمایی دنیا در سال 2015م است که در چند روز گذشته در رسانه‌های داخلی منتشر شده است.
در این رده‌بندی شرکت هواپیمایی «کاتای پاسیفیک هنک‌گنگ» به‌عنوان ایمن‌ترین شرکت هواپیمایی دنیا در سال گذشته میلادی معرفی شده و پس از آن، شرکت‌های هواپیمایی امارات، اوا ایر، قطر ایر وزیر و هاینان ایرلاینز چین در رده‌های دوم تا پنجم قرار دارند. شرکت‌های هواپیمایی کی‌ال‌ام هلند و ایرنیوزیلند نیز در رده ششم و هفتم ایمن‌ترین شرکت‌های هواپیمایی جا گرفته‌اند. شرکت هواپیمایی لوفت‌هانزا نیز در رده دوازدهم این فهرست ایستاده است. اگرچه بر اساس این گزارش، شرکت‌های هواپیمایی آسیایی در صدر شرکت‌های ایمن دنیا قرار گرفته‌اند اما جای شرکت‌های ایرانی در این فهرست خالی و سهم ایران از این رده‌بندی، صفر درصد است.
علیرضا بحیرایی، کارشناس ارشد صنعت هوانوردی در گفت‌وگو با "روزنامه صمت" ، علت قرار نگرفتن شرکت‌های ایرانی در میان شرکت‌های هواپیمایی ایمن جهان را تحلیل می‌کند. او می‌گوید: پیش از انقلاب، ایران ایر به‌عنوان بهترین شرکت هواپیمایی در آسیا شناخته شده و مورد احترام بود اما به‌دلیل تحریم، مشکلاتی برای شرکت‌های ایرانی پیش آمد که نداشتن هواپیماهای نو، یکی از مهم‌ترین آنها و یک مشکل همیشگی در سال‌های گذشته بوده است. به گفته وی، اگرچه ایران از نظر آموزش و نیروی‌انسانی کارآمد، همواره در وضعیت خوبی قرار داشته اما تحریم‌ها و به‌دنبال آن، نبود ناوگان مدرن و سرمایه‌گذاری روی هواپیماهای کهنه، باعث کاهش سقف ایمنی در شرکت‌های ایرانی شده است. از سوی دیگر آنطور که این کارشناس یادآوری می‌کند، برخی فرودگاه‌های ایران مشکلات زیرساختی دارند، به‌عنوان نمونه برخی از آنها حتی تا چند سال پیش، سیستم‌های رادار نداشت. به گفته وی، مشکلات زیرساختی صنعت هوایی ایران، ازجمله نبود رادارها در سال‌های گذشته تا اندازه‌ای مشکل‌آفرین بود که حدود ۱۵سال پیش، این تهدید وجود داشت که کشورهای دیگر فضای پروازی کشور (بالاتر از ارتقاع ۲۰هزار پایی) را در اختیار بگیرند، زیرا نبود سیستم‌های رادار ایمنی به اندازه کافی در کشور، باعث شده بود ایران نتواند استفاده بهینه‌ای از فضای پروازی داشته باشد. به گفته وی، وقتی کشوری نتواند فضای پروازی خود را ایمن کند، کشورهای دیگر با سیستم‌های ایمنی، آن را کنترل و از آن استفاده بهینه می‌کنند.
وی با اشاره به اینکه بازرسان ایکائو در سال ۹۱ ایران را جزو ۱۰کشور برتر از نظر ایمنی و امنیت پرواز اعلام کردند، یادآوری می‌کند: ایمنی را نیروی‌انسانی ایجاد می‌کند و ایران نیز از نظر نیروی انسانی کارآمد، توان بالایی دارد اما متاسفانه دولت نمی‌تواند هزینه چندانی صرف حمل‌ونقل هوایی کند در حالی که در کشورهای دیگر، در مواقع ضروری حمایت‌های چند میلیارد دلاری از صنعت حمل‌ونقل هوایی انجام می‌شود.
این کارشناس ارشد صنعت هوانوردی یادآوری می‌کند: اعلام نشدن دلایل برخی سوانح هوایی در کشور مانند سانحه سقوط هواپیمای ایران۱۴۰ در تهران در سال گذشته، می‌تواند یکی از دلایل مهم دیده نشدن ایران در رده‌بندی ایمنی جهانی باشد.
«ماهان» و «ایران‌ایر» در رده‌بندی جهانی
برای بررسی بیشتر موضوع جایگاه ایران در ایمنی حمل‌ونقل هوایی، صمت سراغ یکی دیگر ازکارشناسان صنعت هوانوردی رفته اما این کارشناس، پاسخ‌های متفاوتی به صمت داده است. بهروز حیدریان ابتدا با تردید در گزارش منتشر شده در رسانه‌های ایرانی به نقل از «JACDEC» یادآوری می‌کند که معتبرترین رتبه‌بندی در زمینه شرکت‌های هواپیمایی را سایت «Airline Rating» انجام می‌دهد که مراجعه به آن، نتایجی متفاوت نسبت به آنچه «JACDEC» منتشر کرده، نشان می‌دهد. به گفته حیدریان، داشتن گواهی ایزو از یاتا (انجمن بین‌المللی حمل‌ونقل هوایی)، قرار نداشتن در فهرست سیاه اتحادیه اروپا، نداشتن حوادث مرگبار در ۱۰سال گذشته، نبودن در فهرست ممنوعه FAA، سازگاری کشور محل فعالیت شرکت هواپیمایی با پارامترهای ۸گانه ایمنی ایکائو (سازمان بین‌المللی هوانوردی کشوری) و زمینگیرشدگی هواپیمایی از شرکت به دلایل امنیتی از سوی سازمان هواپیمایی آن کشور در ۵سال گذشته، ازجمله معیارهای این سایت برای رده‌بندی شرکت‌های هواپیمایی از نظر ایمنی و امنیت پرواز هستند. همچنین استفاده کردن از هواپیمای روسی، باعث در نظر گرفته شدن نمره منفی برای شرکت هواپیمایی در این فهرست می‌شود. به گفته حیدریان، بر اساس این معیارها، در این سایت، شرکت هواپیمایی «ماهان» همه ۷ستاره لازم برای تایید ایمنی را دریافت کرده است. «ایران‌ایر» نیز ۳/۵ ستاره از مجموع ۷ ستاره ایمنی این فهرست را به خود اختصاص داده است.
این کارشناس حمل‌ونقل هوایی می‌افزاید: با توجه به دریافت ۷ستاره، اینکه چرا شرکت ماهان جزو ۲۰شرکت هواپیمایی برتر ایمن جهان نیست، مشخص نیست که شاید دلیل آن تعداد پایین مسافر نسبت به ۲۰ شرکت هواپیمایی نخست باشد. دلیل دیگر نیز می‌تواند سن بالای ناوگان این شرکت در مقایسه با شرکت‌های کشورهای دیگر باشد. به گزارش صمت، براساس آنچه مدیران صنعت هوانوردی کشور پیش از این اعلام کرده‌اند، ایران جزو ۶کشور منطقه خاورمیانه به شمار می‌رود که سوانح مرگبار هوایی داشته است. از سوی دیگر در سال‌های گذشته اعلام شد که ایران از نظر نهادهای بین‌المللی نظارتی ایمنی پرواز، در جمع ۲۰ کشور برتر جهان قرار گرفته است. با در نظر گرفتن مشکلات شرکت‌های هواپیمایی ایران در سال‌های گذشته ازجمله نبود تعادل در درآمد و هزینه به‌دلیل کاهش نرخ دلار، نداشتن توان خرید هواپیماهای نو و نبود امکان واردات برخی قطعات، به نظر می‌رسد شرکت‌های ایرانی از تلاش در راستای افزایش ایمنی و امنیت پرواز نکاسته‌اند. با این حال به نظر می‌رسد وجود برخی سوانح مانند سانحه رخ داده برای هواپیمای ایران۱۴۰ در تابستان سال گذشته، از مسائلی است که می‌تواند جایگاه ایران در ایمنی جهانی را متزلزل کند. در این زمینه به نظر می‌رسد اطلاع‌رسانی شفاف و به موقع مسئولان درباره علت این‌گونه سوانح، تاثیر بالایی در اعتمادسازی به حمل‌ونقل هوایی کشور داشته باشد.