براساس آمارهای موجود تاکنون 11 میلیون و 394 هزار نفر از جمعیت کشور را دانش آموختگان دانشگاهی تشکیل می دهند که این افراد بخش مهمی از عمر و دوره تحصیلی خود را در دانشگاه ها گذرانده اند و انتظار این افراد و جامعه این است که با برخورداری از مدارج علمی بالا، سهم عمده ای در فعالیت های اجتماعی و اقتصادی کشور داشته باشند؛ اما آمار حکایت از بیکاری 5 میلیون و 813 نفر از این تعداد دانش آموخته دانشگاهی دارد که نتوانسته اند تاکنون در فعالیت های اقتصادی کشور سهیم شوند.
بر اساس گزارش مهر، تعداد دانش آموختگان دانشگاهی غیرفعال کشور در سال 90 حدود 5 میلیون و 368 هزار نفر بوده که این آمار با افزایش در هر سال به 5 میلیون و 813 هزار نفر در سال 93 رسیده است به بیان دیگر به صورت متوسط سالانه 148 هزار نفر به جمعیت دانش آموختگان غیرفعال کشور اضافه شده است که هیچ گونه جست و جویی برای کار ندارند و اساسا در گروه بیکاران هم قرار نمی گیرند.
با آن که متوسط نرخ بیکاری دانش آموختگان دانشگاهی کشور 18.5 درصد بوده، نسبت به نرخ عمومی بیکاری کشور که در پایان سال گذشته 6/10درصدبوده 9/7 درصد بیشتراست ( نرخ بیکاری مردان دانش آموخته 13 درصد و زنان دانش آموخته 65.5 درصد)، البته نرخ بیکاری دانش آموختگان دانشگاهی در استان ها متفاوت است و اختلاف این نرخ در استان های مختلف 2.7 برابر شده است. به هر حال آمارها گویای نرخ بالای بیکاری جوانان دانش آموخته کشور است. کارشناسان و صاحبنظران دانشگاهی براین باورند که یکی از دلایل عمده این روند بیکاری تناسب نداشتن رشته های دانشگاهی با بازار کار است.
حمید حاج اسماعیلی؛ کارشناس بازار کار نیز در گفت و گو با ایسنا، ضعف و نبود ارتباط تنگاتنگ میان دانشگاه ها و بازار کار را موثرترین دلیل جذب نشدن دانش آموختگان به بازار کار دانست و گفت: از گذشته ضعف جدی بین مراکز دانشگاهی و بازار کار وجود داشت؛ زیرا به دلیل نداشتن توانایی ومهارت لازم بعداز اتمام تحصیل از دانشگاه نمی توانند بازار کار را به دست آورند، به همین دلیل کارفرمایان از جذب آن ها امتناع می کنند.
وی افزود: در ایران بیش از 6 هزار شغل تعریف شده است که بسیاری از آن ها استاندارد نیست و براساس آمار سازمان تامین اجتماعی یک ششم همین تعداد، مشاغل سخت و زیان آور است که نشان می دهد بنگاه ها و فضای کسب و کار چندان استاندارد نیست.
از طرفی برنامه ریزی های کلان کشور برای تربیت و جذب کارجویان به منظور اثرگذاری بر بازار کار، منسجم و هماهنگ نیست. صیادی یک مقام مسئول در آموزش فنی و حرفه ای کشور به ایرنا گفت: کمرنگ شدن کار آموزی و کارورزی در سرفصل های درسی دانشگاه ها، از جمله علل ضعف دانش آموختگان در مهارت های مورد نیاز بازار کار است. به گزارش مهر، معاون تعاون، کار و رفاه اجتماعی گفت: در هر دقیقه 3 تا 3.5 نفر به جمعیت بیکاران جامعه اضافه می شوند که باید برای جلوگیری از تشدید معضل بیکاری، چاره اساسی اندیشیده شود، اگر این روند ادامه پیدا کند تعداد بیکاران در سال 1400 به 30 میلیون نفر خواهد رسید و تعداد دانش آموختگان دانشگاهی در این سال به 11 میلیون نفر می رسد.
بیش از 10 سال است که وزارت علوم برای ساماندهی وضعیت دانشگاه ها و موقعیت شغلی دانش آموختگان در پی تهیه "طرح آمایش آموزش عالی "است. به گفته دبیر ستاد شورای راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور هم اکنون 4 میلیون و 802 هزار دانشجو در مقاطع مختلف تحصیل می کنند که 46 درصد آن ها را زنان تشکیل می دهند.
یک مقام آگاه در وزارت علوم با اشاره به بررسی طرح آمایش آموزش عالی و توسعه و نیاز رشته های تحصیلی بر حسب استان ها به خراسان می گوید: طرح آمایش آموزش عالی به تصویب وزارت علوم رسیده است و براساس این طرح پذیرش دانشجو و ایجاد رشته ها و مراکز آموزش عالی در مناطق مختلف کشور براساس استعدادها و ظرفیت های همان منطقه ایجاد خواهد شد.
با توجه به برنامه ریزی ها در چند سال آینده مشخص می شود که هر منطقه چه تعداد نیروی انسانی و کارشناس و در چه رشته های تحصیلی نیاز دارد و آن مناطق از چه ظرفیت هایی برخوردارند. وی گفت: با نگاه آمایش به استان ها و شهرستان های کشور هر منطقه ای مزیت نسبی خاص خودش را دارد، با توجه به این که برخی استان ها کنار دریا، برخی در کویر، برخی در مناطق سردسیر و برخی دیگر نفت خیز هستند، مدل شاخص مزیت مکانی فعالیت های اقتصادی در استان های مختلف کشور بر اساس این مزیت ها ارائه شد که مناطق آموزشی کشور را می توان از حیث توسعه یافتگی به مناطق محروم و مناطق بیشتر توسعه یافته تقسیم کرد. وی گفت: هم اکنون این طرح به تصویب آموزش عالی رسیده و به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارسال شده است تا به تصویب نهایی برسد و به طور قانونی اجرایی شود.
مهم ترین نکات پرونده
متوسط سالانه 148 هزار نفر به جمعیت دانش آموختگان غیرفعال کشور اضافه شده است
نرخ بیکاری مردان دانش آموخته 13 درصد و زنان دانش آموخته 65.5 درصداست
ضعف و نبود ارتباط تنگاتنگ میان دانشگاه ها و بازار کار موثرترین دلیل جذب نشدن دانش آموختگان به بازار کار است
تعداد بیکاران در سال 1400 به 30 میلیون نفر خواهد رسید
بیش از 10 سال است که وزارت علوم برای ساماندهی وضعیت دانشگاه ها و موقعیت شغلی دانش آموختگان در پی تهیه "طرح آمایش آموزش عالی "است .
مریم خدیوی - خراسان