ایران چطور بازارهای نفتی خود را پس می‌گیرد؟

برجام به فرجام رسید. به این ترتیب حالا باید دید که اقتصاد ایران به کدام سمت می رود. البته که مدیریت درست در این زمینه می تواند نقش مهمتری از برداشته شدن تحریم ها داشته باشد. در بازار نفت، همین الان هم قیمت ها کاهش پیدا کرده و بازار جهانی با مازاد عرضه مواجه است. این در حالی است که ایران می خواهد در پسابرجام، در دو مرحله، صادرات نفت خود را یک میلیون بشکه افزایش دهد.

چندی پیش، مهدی عسلی، مدیرکل امور اوپک و روابط با مجامع انرژی وزرات نفت گفت: ایران در برنامه خود برای افزایش 500 هزار بشکه ای تولید و صادرات نفت خام خود بازنگری نکرده و قصد دارد صادرات خود را به گونه ای افزایش دهد که قیمت ها بیشتر کاهش نیابد. او همچنین درباره ادعای عقب نشینی ایران از طرح افزایش 500 هزار بشکه ای تولید و صادرات نفت در پساتحریم، گفت: تجدید نظری در برنامه های ایران وجود ندارد. مقام های صنعت نفت ایران نیز پیش از این بارها تاکید کرده بودند که توانایی آن را داریم بلافاصله پس از رفع تحریم ها، تولید و صادرات نفت خام را 500 هزار بشکه افزایش دهیم. ایران همچنین قصد دارد، در گام بعدی 500 هزار بشکه دیگر به ظرفیت تولید و صادرات خود افزوده و مجموع صادرات خود را به حدود دو میلیون بشکه افزایش دهد.

به هرحال، ایران بارها اعلام کرده بود که قصد دارد در دو مرحله، صادرات نفت خود را به یک میلیون بشکه در روز برساند. همین الان ایران روزانه یک میلیون بشکه نفت خام به کشورهای چین، هند، ترکیه، ژاپن و کره جنوبی صادر می کند. به این ترتیب حالا که ایران در مرحله پسابرجام است باید دید چگونه می خواهد بازارهای از دست رفته اش را بازگرداند. موضوعی که بارها مقام های وزارت نفتی کشور روی آن تاکید کرده اند. اما کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی این موضوع را از نگاه کارشناسان با تردید مواجه کرده است.

به هرحال، نفت به عنوان یک دارایی در بازارهای مالی با سرمایه گذاری های هنگفتی همراه است. از منظر اقتصادی هر شوکی که به قیمت نفت وارد شود، ممکن است آن را در هر جهتی مانند وضعیت کنونی قیمت به سمت پایین سوق دهد.پیش بینی های متعدد بازار آتی نفت نشان می دهد که قیمت های کنونی بازار در صورت برطرف نشدن عوامل برهم زننده تعادل عرضه و تقاضا همچنان روند کاهشی خواهد داشت.

براساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، لغو تحریم های ایران در شرایطی اتفاق افتاد که اکثر کشورهای تولیدکننده منطقه خاورمیانه و آفریقای شمالی (منا) با تشدید درگیری ها و خسارت بر میادین نفتی مواجه هستند. درگیری های لیبی، یمن، عراق و سوریه صدمات بسیار جدی بر اقتصادشان وارد کرده است. اکثر صادرکنندگان نفت این منطقه (منا) با کاهش تقریباً 40 درصدی یا بیشتر تولید نفت خود مواجه شده اند. پیش بینی می شود با لغو تحریم های ایران، احیای اقتصادی با سرعت بیشتری پیش رود. البته ورود یک میلیون بشکه نفت در روز به بازار حدود 13 درصد از قیمت های کنونی نفت در سال 2016 خواهد کاست.

براساس نظر تحلیلگران مؤسسه مشاوره اس.وی.بی ایران از لحاظ فنی قادر است طی 6-12 ماه روزانه 800 هزار بشکه نفت خام و میعانات گازی به تولید خود بیافزاید، هرگونه افزایش تولید به لغو تحریم های مرتبط با صنعت نفت ایران و توانایی شرکت ملی نفت ایران برای بازاریابی و فروش نفت و مایعات تولیدی اضافه بستگی دارد. براساس سناریوهای این مؤسسه تا سال 2020 با تکمیل پروژه های توسعه میدان های نفتی غرب کارون (به ویژه آزادگان شمالی و جنوبی، یاران و یادآوران)،  650 تا 700 هزار بشکه به مجموع تولید نفت خام ایران افزوده می شود. ایران برای احیای ظرفیت تولید نفت خام خود مطابق با میزان تولید در سال 2011، حداقل سه تا چهار سال زمان نیاز دارد.