سنگ به‌عنوان یکی از نخستین مصالح ساختمانی از هزاران سال پیش مورد استفاده قرار می‌گرفته، این جسم سخت با ویژگی‌های منحصربه‌فردی چون تحمل فشار، مقاومت در برابر کشش، نفوذپذیری و پایداری در انواع مختلف آن از گذشته تا به امروز استفاده می‌شود. در دهه‌های اخیر به دلیل به وجود آمدن مصالح سبک‌تر و با سهولت استفاده آسان‌تر مانند آجر، استفاده از سنگ در زیربنای ساختمان تقریبا به صفر رسیده اما جایگاه سنگ در انواع سازه‌های سنگین مانند تونل‌ها، پل‌ها و حتی مهم‌تر از آن در نمای ساختمان و برای کف و پله‌ها همچنان به قوت خود برجاست.سنگ‌های ساختمانی را که به‌عنوان نما و برای پله‌ها و کف ساختمان به کار گرفته می‌شوند به‌صورت قطعات بزرگ سنگی از معدن استخراج کرده و در کارگاه‌های سنگبری برش می‌دهند، سپس آن را ساب و جلا می‌دهند تا در کاربردهای مختلف قابل استفاده باشد.
امروزه استفاده از انواع این سنگ‌ها مخصوصا برای نمای ساختمان بسیار مرسوم است و با توجه به اینکه کشور ما یکی از تولیدکننده‌های انواع این سنگ‌هاست در گزارش امروز قصد داریم تا وضعیت سرمایه‌گذاری و همچنین بازار سنگ‌های ساختمانی را بررسی کنیم، از این رو به سراغ حسن فاطمی‌مقدم، رئیس کانون کارآفرینان استان خراسان شمالی رفته‌ایم، این کارآفرین که خود سال‌هاست در بازار سنگ‌های ساختمانی فعال است به‌عنوان مدیر شرکت سنگ جهان‌نمای پارت در چند ماه اخیر یک خلاقیت در زمینه سنگ‌های ساختمانی به کار گرفته که در نوع خودش می‌تواند دریچه تازه‌ای را به سمت آینده سنگ‌های ساختمانی باز کند.
تولید سنگ‌های ساختمانی
فاطمی‌مقدم در خصوص پروسه تولید سنگ‌های ساختمانی می‌گوید: سنگ‌های ساختمانی از فرآورده‌های سنگ‌های طبیعی به وجود می‌آیند و پروسه تولید این سنگ‌ها به این صورت است که قطعات بزرگ سنگی که از معدن به دست می‌آورند و به نام سنگ قله معروف است نباید زیر تیغه برش خرد شود و هرچه این قطعات بزرگ‌تر باشند کاربردی‌تر هستند. سنگ قله را از معدن به‌وسیله دیلم، انفجار یا برش جدا می‌کنند و بسته به نوع جنس و کاربرد آن در کارگاه به وسیله عملیات مکانیکی آماده می‌کنند. سپس در کارگاه با توجه به نیاز و مصرف آن همچنین با در نظر گرفتن اهمیت و مرغوبیت سنگ آن را برش داده و جلا می‌دهند.سنگ‌های ساختمانی با نام‌های سنگ لاشه، سنگ قواره، سنگ بادبر و سنگ پلاک معرفی می‌شوند.
وضعیت بازار سنگ
این فعال بازار در ادامه می‌گوید: وضعیت بازار سنگ به طور کامل به بازار مسکن وابسته است و رکودی که این چند سال اخیر دامنگیر بازار مسکن شده سنگ‌کاران را از پا درآورده است. از طرفی بخش زیادی از سنگ‌هایی که در سال‌های دورتر به کشورهای اروپایی صادرات می‌شد به دلیل تحریم‌ها بخش زیادی از بازار خود را از دست داده و سنگ‌هایی هم که به کشورهایی چون عراق و افغانستان صادر می‌شد با مشکلات امنیتی که در این کشورها به وجود آمده و رکود بازار مسکن در آنجا، تمام این ذخایر روی دست معدن و کارگاه‌های سنگبری مانده است.
فاطمی‌مقدم که خود یکی از فعالان اقتصادی است، می‌گوید: به نظر من ورود به این بازار با شرایط کنونی مثبت نیست و حتی بخش زیادی از تولیدکنندگان در حال خروج از بازار هستند و می‌توان گفت در سال‌های اخیر از مجموع 40هزار نفری صنعتگران سنگ بیش از 10هزار کارگاه تعطیل شده‌اند یا با نصف ظرفیت خود فعالیت می‌کنند و مواردی که گفته شد تنها بخشی از مشکلات این صنعت است. وی تصریح می‌کند: نبود ماشین‌آلات و تکنولوژی‌های به‌روز، عدم ایده‌پردازی و به کارگیری خلاقیت، وجود دلالان و حلقه‌های مفقوده و بدتر از همه عدم فرهنگ تولید در کشور دست به دست هم داده‌اند تا بسیاری از صنایع زمین بخورند.
سنگ کالای مصرفی نیست
کارشناسان تولید سنگ معتقدند به‌رغم اینکه سنگ جزو مصالح ساختمانی است اما به دلیل عمر بالایی که دارد به‌عنوان کالای مصرفی شناخته نمی‌شود و کاربرانی که قصد تعمیرات منازل خود را دارند اغلب دستی به سنگ ساختمان نمی‌زنند و تمام تمرکز خود را روی کابینت، دیوار و در نهایت نوسازی کف خانه معطوف می‌کنند و همین مسئله موجب شده که نوسازی و تعمیرات منزل بازاری برای سنگ‌کاران نداشته باشد و کلید حل معضلات به دست بازار تولید مسکن باشد.
فاطمی‌مقدم معتقد است کاشیکاران بخشی از بازار سنگ را تسخیر کرده‌اند و در این خصوص می‌گوید:حدود 70درصد مردم برای نما و پله‌های خود از سنگ‌های ساختمانی بهره می‌گیرند و 30درصد مابقی بازاری است که به دست کاشیکاران افتاده است. در واقع کاشیکاران با الگوبرداری از طرح‌های سنگ، دست به تولید کاشی و سرامیک‌هایی با طرح سنگ می‌زنند و مردم هم به خاطر کمتر بودن قیمت این کالا‌ها آن را جایگزین سنگ در خانه می‌کنند این در حالی است که این کاشی و سرامیک‌ها عمری کمتر از پنج سال دارند و از نظر کیفی اصلا قابل رقابت با سنگ نیستند.
چین و ترکیه، پدران سنگ منطقه
مدیر شرکت سنگ جهان‌نمای پارت در خصوص بازارهای جهانی مصرف‌کننده سنگ می‌گوید: در سال‌های اخیر چین و ترکیه با تولید متنوع سنگ‌های ساختمانی و با به کارگیری علوم و طرح‌های روز دنیا توانسته‌اند جایگاه ویژه‌ای در بازار سنگ برای خود دست و پا کنند. این در حالی است که ایران با وجود منابع معدنی مناسب می‌توانست رتبه بالاتری از این دو داشته باشد، اما در کشور ما وجود مالیات‌های بالا، نرخ سود نجومی تسهیلات، بهره‌های بانکی و در کل تمام سیاست‌های غلط ضد تولیدی موجب شده تا قیمت تمام شده محصول بالا باشد و محصول نهایی قابلیت رقابت خود را در بازارهای جهانی از دست بدهد.
تمام مزیت‌های مغفول مانده صنعت سنگ
فاطمی‌مقدم در خصوص مزیت‌هایی که این صنعت در کشورمان دارد، می‌گوید: همان‌طور که پیش‌تر از این هم عنوان شد وجود معادن سنگ در کشور بزرگ‌ترین مزیت این صنعت است، همچنین بخش عمده ماشین‌آلات و تجهیزات مورد استفاده در کارگاه‌های سنگبری در کشور تولید می‌شوند و به خوبی در دسترس هستند. به علاوه برخی از انواع سنگ‌های ایرانی کیفیت بی‌نظیری دارند که می‌تواند بسیار مورد توجه بازارهای صادراتی باشد.
سرمایه‌های یک واحد تولیدی
فعالان بازار سنگ در حالت استاندارد بین 3تا 4میلیارد تومان سرمایه اولیه در کارشان گذاشته‌اند که فاطمی‌مقدم در این خصوص می‌گوید: یک واحد سنگبری در کمترین حالت خود نیاز به 5هزار متر زمین برای کارگاه و یک‌هزار متر سوله برای نگهداری خواهد داشت که هزینه این متراژ زمین با توجه به شهر و منطقه متفاوت است، همچنین تاسیساتی چون آب، برق و گاز حدود 500میلیون تومان سرمایه برای تجهیز کارگاه هزینه می‌خواهد و نزدیک به یک‌ونیم‌میلیارد تومان هم سرمایه برای خرید ماشین‌آلات نیاز است. این مبلغ صرف راه‌اندازی خط برش سنگ، خط کالیبره کردن، ساب، کوره و... می‌شود.
راه‌حل ماجرا
این کارشناس در آخر می‌گوید: ظرفیت تولید انواع سنگ‌هایی که در بازار امروز موجود هستند با توجه به نبود بازار مصرف و رکود بازار مسکن نیاز به سرمایه‌گذاری بیشتر ندارد اما خلاقیت در این کار شاید بتواند راه‌حل ماجرا باشد، ورود تکنولوژی‌های نو و تامین نیاز بازارهای صادراتی می‌تواند موجب خروج این صنعت از رکود باشد. وی تصریح می‌کند: مثلا نوآوری که ما در کارمان به وجود آوردیم تولید سنگ‌های دورنما و یک ورنما است، در واقع یک سری دیوار تولید کرده‌ایم که علاوه بر اینکه نمای ساختمان هستند دیوار هم به حساب می‌آیند و موجب کاهش هزینه‌ها برای کاربر با حفظ مقاومت و کیفیت می‌شوند به علاوه بهره‌وری را بالا برده و موجب می‌شوند از سنگ و مصالح به‌صورت بهینه استفاده شود.
البته ما در خصوص این کالای خاص به بازارهای داخلی دلخوش نیستیم، چرا که اغلب فرهنگ ایرانی حاضر به ریسک استفاده از محصولات نوآور و تازه نیست و کشورهای دیگر مانند آلمان، استرالیا، کانادا و حتی عراق و کویت که ما در حال مذاکره با آنها هستیم از این‌گونه خلاقیت‌ها استقبال می‌کنند. به نظر من شاید با به کارگیری این‌گونه خلاقیت‌ها و تولید محصولات جدید بتوان در این عرصه خود را نگه داشت و سودآور بود. البته در کنار همه اینها حمایت دولت و کاهش هزینه‌های تولیدی نیاز است تا صنعتگران بتوانند فعالیت‌های ارزآور داشته باشند.
«سگمنت» نیاز بازار امروز سنگ
حسن فاطمی‌مقدم به‌عنوان یکی از فعالان بازار سنگ در خصوص نیاز سنگبری‌های امروز و پتانسیلی که می‌توان آن را به یک سرمایه‌گذاری مناسب تبدیل کرد، می‌گوید: سگمنت یا الماسه، یکی از تیغه‌های سنگبری‌ها است که بیش از 90درصد نیاز بازار به این الماسه‌ها از کشورهایی چون آلمان، ترکیه، ایتالیا و چین وارد می‌شود، این در حالی است که می‌توان تولید این تیغه‌های مصرفی را در کشور به راه انداخت و آن را تبدیل به یک فرصت سرمایه‌گذاری کرد. وی می‌افزاید: این تیغه‌ها از فولاد تولید می‌شوند و قابلیت برش انواع سنگ‌های نرم و سخت را دارند.