«ايران تحت ليسانس ما هواپيما بسازد و به خاورميانه، آسيا و آفريقا صادر كند.» اين پيشنهاد را روز گذشته معاون بازاريابي و روابط خارجي شركت هواپيماسازي توپولف در حالي ارائه داده است كه ايرانيان خاطرات چندان خوشي از توپولف ندارند. ديگر تقريبا همه مي‌دانند كه ناوگان هوايي ايران فرسوده و نيازمند تجهيز و نوسازي است. فرسودگي ناوگان هوايي ايران زماني تشديد شد كه به دنبال اعمال تحريم عليه دولت ايران، كشور ما نه تنها نتوانست هواپيماي نو وارد كند كه قادر به توليد قطعات هواپيما هم نبود. نتيجه اين وضعيت فرسوده شدن هر چه بيشتر ناوگان هوايي ايران بود، به گونه‌اي كه بررسي‌هاي جديد نشان مي‌دهد اكنون بيش از نيمي از هواپيماهاي ناوگان هواي ايران فرسوده و نيازمند تعويض يا تجهيز است.
به دنبال حصول توافق هسته‌اي ميان ايران و كشور‌هاي 1+5 موضوع نوسازي و بازسازي ناوگان هوايي ايران نيز مورد توجه قرار گرفت. در اين زمينه گزينه‌هاي مختلفي وجود دارد. يكي از اصلي‌ترين گزينه‌ها خريد هواپيماهاي نو با استاندارد‌هاي جهاني از شركت‌هاي معتبر دنياست. در اين زمينه هر چند هنوز اتفاق ويژه‌اي نيفتاده است، اما تحليل‌هاي بسياري وجود دارد. در حالي كه همچنان خاطره بد سقوط هواپيماهاي روسي در ذهن ايرانيان وجود دارد، عنوان شد كه ممكن است ايران باز هم در خريد‌هاي جديد به سراغ همسايه شمالي برود. البته همزمان مذاكراتي با فرانسه نيز در حال انجام است و حتي زماني اعلام شد كه ايران قرار است پنج فروند هواپيماي فرانسوي را به ناوگان هوايي خود اضافه كند. اين مباحث تا زماني مطرح بود كه گزينه اصلي ايران درباره نوسازي ناوگان هواپيمايي خريد هواپيماي نو بود.
اجاره هواپيما
«اگر بخواهيم به دنبال خريد هواپيما برويم اين امكان براي كشورمان فراهم نيست، چون براي توسعه ناوگان هوايي دور و متوسط برد، ۴۰۰ فروند و براي توسعه ناوگان هوايي كوتاه برد با هدف استفاده در فرودگاه‌هاي كوچك داخلي نيز حداقل ۱۰۰ فروند و در مجموع ۵۰۰ فروند هواپيما نياز است كه با يك حساب سرانگشتي مجموعا ۵۰ ميليارد دلار براي تامين آنها نياز داريم؛ در حالي كه اين ميزان پول اصلا در ايران وجود خارجي ندارد؛ بنابراين به سراغ روش اجاره به شرط تمليك (ليزينگ) رفته‌ايم.» اين اظهارات را 15 آبان امسال وزير راه و شهرسازي به دنبال اظهارات چند باره‌اي انجام داد كه درباره نبود پول براي خريد هواپيما انجام داده بود. عباس آخوندي از راهكار تازه‌اي خبر داد كه آن را تحت عنوان اجاره هواپيما مي‌شناسيم. اما راهكار كمتر مورد توجه قرار گرفته در زمينه بازسازي و نوسازي ناوگان هوايي ايران ساخت هواپيما در داخل كشور است. اين راهكار البته مخالفان زيادي دارد و اغلب كارشناسان اين حوزه عنوان مي‌كنند هواپيماسازي كار ما نيست. با وجود اين، به تازگي معاون بازاريابي توپولوف گفته است: «ايران تحت ليسانس ما هواپيما بسازد و صادر كند.»
توپولف در ايران
توپولف يك هواپيماي ساخت كشور روسيه است كه مدل‌هايي از آن در ايران مورد استفاده قرار مي‌گيرد. اين شركت روسي، توپولف ۱۵۴ را نخستين بار در چهارم اكتبر ۱۹۶۸ به پرواز در آورد. اين هواپيما قابل مقايسه با بوئينگ ۷۲۷ است، اما مصرف سوخت بيشتر و اندازه كابين كمتري دارد. توپولف 154 در ايران حداقل پنج حادثه مهم آفريده است كه در مواردي از آن بيش از 100 نفر كشته شده‌اند. آخرين سقوط مرگبار اين هواپيما مربوط به تير 1388 است كه بر اثر آن 169 نفر جان باختند. سه سال قبل از آن توپولفي كه در مسير بندرعباس-مشهد در حال حركت بود سقوط كرد و بر اثر اين حادثه ۲۸ نفر كشته و ۵۰ نفر زخمي شدند. 23 بهمن 1380 نيز هواپيماي توپولف تي يو-۱۵۴ شركت ايران ايرتور در نزديكي خرم‌آباد به دليل شرايط نامساعد جوي با كوه برخورد كرد و ۱۱۹ نفر كشته شدند. اين حوادث و چند حادثه بزرگ و كوچك ديگر باعث شده است ايرانيان چندان اطميناني به توپولف نداشته باشند. با اين حال توپولف‌سازان نه تنها چنين تصوري ندارند، كه دلشان مي‌خواهند شعبه‌اي از كارخانه خود در ايران داير و ايران را توپولف‌ساز كنند. روز گذشته معاون بازاريابي و روابط خارجي شركت هواپيماسازي توپولف با بيان اينكه اين شركت در ساخت هواپيماهاي غيرنظامي در رتبه پنجم جهان قرار دارد، پيشنهاد كرد: ايران تحت ليسانس ما هواپيما بسازد و به خاورميانه، آسيا و آفريقا صادر كند.
به گزارش ايرنا، لوئونيد ان. ديملويچ در حاشيه نمايشگاه ملي روسيه در تهران با بيان اينكه بازار چند ميليارد دلاري ايران مورد توجه بسياري از كشورهاست، افزود: ما در همسايگي ايران اميدواريم در سال آينده با رفع تحريم ها، روابط تجاري برقرار كنيم. او افزود: شركت‌هاي هواپيماسازي توپولف (Tupolev) و سوخو (Sukhoi)، شركت‌هاي اصلي هواپيماسازي روسيه و پيشتاز توليد هواپيماهاي مسافربري و نظامي در اين كشور، زيرمجموعه شركت يونايتد ايركرفت كورپوريشن (United Aircraft Corporation)، شركت برتر هوا و فضا و صنايع دفاعي روسيه هستند. ديملويچ با بيان اينكه شركت هواپيمايي توپولف در ساخت هواپيماهاي غيرنظامي پس از شركت‌هاي ايرباس، بوئينگ، بمبارديه و امبرائر در رتبه پنجم جهان قرار دارد، افزود: هواپيماي نظامي sukhoi su-27/30. 874 شركت هواپيماسازي سوخو نيز دهمين هواپيماي جنگي برتر جهان است. معاون بخش بازاريابي و روابط خارجي شركت هواپيماسازي توپولف اظهار داشت: هواپيماهاي اين شركت به لحاظ ويژگي ايروديناميكي در جهان بهترين هستند و از سطح ايمني بالايي برخوردارند. او ادامه داد: همچنين استفاده از آنها آسان و 95 درصد قطعات به كار رفته در آنها ساخت روسيه است. بنابراين ايران با اطمينان بيشتري مي‌تواند از محصولات اين شركت استفاده كند. ديملويچ افزود: اين شركت با شركت‌هاي هواپيمايي مغان، كيش اير و ايران اير مذاكراتي درباره فروش هواپيما انجام داده است.