بورس؛ یعنی شفافیت، اما این روزها عرضه محصولات پتروشیمی در بورس موافق و مخالفانی از جنس وزرا یافته که موید نابسامان بودن موضوع است. در این میان با توجه به اهمیت و جایگاه صنعت پتروشیمی باید موانع موجود در توسعه زنجیره تکمیلی این صنعت شناسایی و مرتفع شود در غیر‌این صورت نارضایتی‌ها موجب می‌شود سرمایه‌گذاران کمتری جذب این صنعت شوند. عده‌ای متخصص و حتی غیر‌متخصص بر این باورند که نباید محصولات پتروشیمی در خارج از بورس عرضه شود.
احمد توکلی، نماینده مردم تهران در مجلس از جمله افرادی است که معتقد است نباید عرضه محصولات به خارج از بورس منتقل شود زیرا در غیر‌این صورت دولت در مظان تهمت قرار می‌گیرد اما در مقابل وزیر صنعت و مسئولان این وزارتخانه 12 دلیل برای خروج محصولات پتروشیمی از بورس مطرح می‌کنند و خواهان خروج محصولات پتروشیمی در بورس هستند.
اگرچه وزارت نفت در این باره نظر صریحی اعلام نکرده اما عباس شعری مقدم معاون وزیر در این باره به «فرصت امروز» می‌گوید: «برای عرضه این محصولات در بورس دلایل کافی وجود داشت و امروز برای خروج آن، با این حال اگر شرایط اختیاری در عرضه محصولات فراهم شود بدون شک فضای کار بهبود خواهد یافت با این حال باید دید که خروج یا عدم خروج کدام برای این صنعت مناسب‌تر است.»
وی معتقد است که نمی‌توان به صراحت در این باره نظر قطعی داد اما لازم است زیرساخت‌های عرضه محصولات در این صنعت تغییر یابد. این در حالی‌است که محصولات پتروشیمی در فضای بورس و غیر‌بورس عرضه شده است. زمانی که عرضه این محصولات در بورس مطرح شد وجود واسطه‌ها موجب شده بود که فضای دلالی در عرضه محصولات ایجاد شود از این رو عرضه محصولات در بورس مطرح و عملی شد و امروز شرایط به‌گونه دیگر شده که عده‌ای خواهان خروج عرضه محصولات از بورس هستند. حال سوال اینجاست که در دوران پساتحریم این محصولات در بورس به‌صورت اجباری عرضه شود یا اختیاری؟
موافقان اختیاری بودن عرضه محصولات در بورس
عبدالحسین بساق‌زاد، فعال در حوزه پتروشیمی و مدیر کنترل تولید شرکت پتروشیمی در این باره به «فرصت امروز» می‌گوید: «ما تجربه عرضه و فروش محصولات پتروشیمی در بورس و غیر‌بورس را داریم. پیش از عرضه محصولات در بورس، محصولات توسط شرکت بازرگانی پتروشیمی با حواله به فروش می‌رسید که مشکلاتی ایجاد شد که برای حل آن عرضه محصول در بورس پیشنهاد شد. البته عرضه محصولات در بورس این مشکلات را حل نکرد و امروز شاهد هستیم که مشکلات دیگری گریبانگیر عرضه‌کنندگان و به‌خصوص خریداران شده است.»
وی در ادامه می‌افزاید: «برخی از شرکت‌های کوچک نیاز به مقدار کمی محصول پتروشیمی دارند که این میزان از طریق بورس قابل تامین نیست ازاین‌رو عده‌ای افراد ظهور می‌یابند که توان خرید محصول به مقدار فراوان را دارند. این شرایط موجب متضرر شدن شرکت‌های کوچک می‌شود زیرا هزینه خرید محصولات برای آنها به دلیل عرضه محصول در بورس افزایش یافته است.»
این مقام مسئول در پتروشیمی با تاکید بر اینکه این رویه موجب شد تا قائم‌مقام وزارت صنعت نامه‌ای در این باره به رئیس‌جمهور بنویسد، می‌گوید: «عملکرد صنایع پایین‌دستی پتروشیمی به دلیل عرضه محصولات در بورس تحت‌الشعاع قرار گرفته است ازاین‌رو باید فضا به‌گونه‌ای باشد که اجباری در عرضه محصولات در بورس وجود نداشته باشد و براساس قواعدی تعیین شده بتوان این محصولات را در خارج از بورس نیز به‌فروش رساند.» وی همچنین ابراز امیدواری کرد که در دوران پساتحریم عرضه محصولات در بورس از سر گرفته شود.
همچنین علی کیانی، عضو هلدینگ پتروشیمی بوشهر، به‌عنوان موافق اختیاری بودن عرضه محصولات پتروشیمی در بورس به «فرصت امروز» می‌گوید: «باید فضای کار از حالت اجباری بودن خارج شود البته باید زیرساخت‌هایی فراهم شود که نگرانی‌های گذشته تکرار نشود.» وی با اشاره به اینکه در دوران پساتحریم باید موانع موجود در سرمایه‌گذاری شناسایی شود، می‌افزاید: «عرضه محصولات در بورس به‌نوعی محدود کردن بخش خصوصی است و باید این مشکل حل شود. اختیاری کردن عرضه محصول در بورس حمایت از تولیدکننده و حتی مصرف‌کننده خواهد بود.»
با این وجود تعدادی از کارشناسان و فعالان در این حوزه نیز نظر دیگری دارند. حمید حسینی، فعال بخش خصوصی در حوزه پتروشیمی نیز در این باره به «فرصت امروز» می‌گوید: «بورس برای شفافیت کالا مناسب است اما بورس کنونی ایراداتی دارد که باید اصلاح شود. بااین وجود اگر فضای موجود اصلاح شود بهتر است. اگر تلاش شود که مدیریت در بورس تغییر یابد برای بخش خصوصی عرضه محصول در بورس مقرون‌به‌صرفه‌تر است.»
موافقان اجباری بودن عرضه محصولات در بورس
همچنین احمد مهدوی، دبیر کل انجمن کارفرمایان صنعت پتروشیمی به عرضه محصولات در بورس اعتقاد جدی دارد و به «فرصت امروز» می‌گوید: «عرضه محصولات پتروشیمی خارج از بورس کالا بیشتر کار دلالان است. بورس کالا بهترین مکان برای عرضه محصولات است اما مشکلی که در حال حاضر در معاملات بورس دیده می‌شود وجود برخی محدودیت‌ها در نحوه معاملات است که مسئولان بازار سرمایه نیز موافق این محدودیت‌ها نیستند.»وی می‌افزاید: «قیمت محصولات در بورس کالا به طور کامل براساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شود و این فضا رضایت خریداران و فروشندگان را موجب می‌شود.»
در این میان حمیدرضا نبیزاده، معاون مالی هلدینگ نفت و گاز پارسیان نظر کاملا مشخصی دارد و به «فرصت امروز» می‌گوید: «ما به شفافیت تاکید داریم ازاین‌رو اگر محصولات پتروشیمی در بورس عرضه شود، مناسب بوده زیرا ممکن است کسانی خارج از بورس در معامله حضور یابند و دست‌های دوم در فروش این محصولات روی کار بیاید تا شفافیت فروش کاهش یابد اما در بورس همه چیز واضح است و واسطه‌ها حذف شده‌اند. از سویی تولیدکنندگان بدون نگرانی پول‌شان را دریافت می‌کنند.»
وی می‌گوید: «در صورت عرضه محصول در غیر‌از بورس، بازار سیاه به وجود می‌آید. ما تجربه عرضه محصول در غیر‌بورس را داریم ازاین‌رو اختیاری بودن عرضه محصول تنها به حضور واسطه‌ها کمک می‌کند. شاید امروز بورس با مشکلاتی مواجه باشد که دلیل آن تازه بودن فرآیند عرضه محصولات پتروشیمی در فضای بورسی است اما در صورت صبر کردن و اصلاح قوانین این مشکلات نیز قابل حل است.» نبیزاده معتقد است باید تولیدکنندگان محصولات پتروشیمی خود را با شرایط جدید وفق دهند و نگذارند به دلیل وجود برخی از مشکلات که قابل حل هستند، واسطه‌ها در بازار ظهور و بروز کنند.