اکنون کشورهای جهان به این باور رسیده‌اند که بدون سوخت گاز طبیعی به عنوان سوخت مطلوب نمی‌توان مسیر توسعه پایدار را پیمود. لذا کشورهای تولیدکننده گاز به عنوان بازیگران بازار جهانی گاز در ایجاد این شرایط مطلوب توسعه نقش مهمی را به عهده دارند. در این میان ایران به عنوان بزرگترین دارنده ذخایر گاز طبیعی جهان یکی از تولیدکنندگان و ارکان اصلی بازارهای آتی گاز طبیعی به شمار می‌رود. اگرچه اکنون سهم ناچیزی در تجارت گاز دارد اما در تلاش است که با افزایش تولید و مدیریت مصرف داخلی بزودی به جایگاه اصلی خود در میان تولیدکنندگان دست یابد. از طرفی تمام تولیدکنندگان گاز طبیعی جهان به دنبال ایجاد هماهنگی و تبادل نظر در میان خود هستند تا بتوانند برای بهبود جایگاه گاز در عرصه انرژی همکاری سازنده‌ای داشته باشند. امروزه مجمع کشورهای صادرکننده گاز(جی‌ای‌سی‌اف) به این منظور این بازیگران مهم بازار جهانی گاز را گرد هم می‌آورد که دیروز تهران میزبان وزیران این کشورهای تولیدکننده گاز بود.
نشست فوق‌العاده وزارتی مجمع کشورهای صادرکننده گاز صبح دیروز به ریاست بیژن زنگنه وزیر نفت کشورمان و هفدهمین نشست عادی وزارتی جی‌ای‌سی‌اف به ریاست امانوئل ایبه کاچیکوو وزیر نفت نیجریه و به منظور تعیین دبیرکل این مجمع برای دو سال آتی و اتخاذ تصمیم‌هایی برای تقویت این نهاد تازه تأسیس برگزار شد. همچنین سومین اجلاس سران مجمع کشورهای صادرکننده گاز نیز روز دوشنبه (دوم آذرماه) با حضور سران 9 کشور و به ریاست حجت‌الاسلام و المسلین حسن روحانی رئیس جمهوری اسلامی ایران در تهران برگزار خواهد شد و این برای نخستین بار از زمان تشکیل مجمع کشورهای صادرکننده گاز است که سه اجلاس سران، فوق‌العاده و عادی وزیران به طور همزمان در یک کشور برگزار می‌شود.
تاکنون حضور رئیسان جمهوری کشورهای بولیوی، روسیه، گینه استوایی، نیجریه، ونزوئلا و عراق و همچنین نخست‌وزیر الجزایردر این اجلاس قطعی شده و رئیس جمهوری ترکمنستان نیز به عنوان میهمان ویژه در این اجلاس حضور خواهد یافت.
کشورهای عضو مجمع صادرکنندگان گاز، ٤٢ درصد از تولید گاز جهان، ٦٧ درصد از ذخایر گازی جهان، ٣٨ درصد از انتقال گاز با خط لوله و ٨٥ درصد از تجارت گازطبیعی مایع شده (ال ان جی) را در اختیار دارند. کشورهای الجزایر، بولیوی، مصر، گینه استوایی، ایران، لیبی، نیجریه، قطر، روسیه، ترینیداد و توباگو، ونزوئلا، امارات، ١٢ عضو اصلی این مجمع جهانی به شمار می‌روند و هلند، نروژ، عراق، عمان و پرو به عنوان اعضای ناظر در مجمع کشورهای صادرکننده گاز حضور دارند. گفتنی است که در نشست فوق‌العاده وزارتی مجمع وزیران نفت و انرژی کشورهای نیجریه، ایران، لیبی، قطر، روسیه و امارات و رؤسای هیأت‌هایی از بولیوی، گینه استوایی، مصر، نیجریه، پرو، ترینیداد و توباگو و ونزوئلا و کشورهای هلند، نروژ و عمان به عنوان اعضای ناظر حضور داشتند.
قرائت بیانیه صادرکنندگان گاز در نشست پاریس
یکی از ویژگی‌های اصلی سومین نشست گازی سران را می‌توان تعداد وزیران و مقام‌های دولتی دانست که در آن شرکت کردند و نشانگر اهمیتی است که دولت‌ها برای موضوع افزایش استفاده از گاز و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای قائل هستند.
در نشست فوق‌العاده وزارتی مجمع کشورهای صادرکننده گاز وزیر نفت کشورمان با بیان این موضوع اعلام کرد: بیانیه این نشست درخصوص کمک به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای که با اجماع کامل اعضا تدوین شد، در پاریس (نشست COP٢١) قرائت خواهد شد. این بیانیه شامل نکات و اقدام‌های مهمی است که دبیرخانه مجمع باید آنها را پس از اینکه از سوی اجلاس سران مجمع تأیید شد به اجرا درآورد. یکی از نکات مهمی که در این بیانیه بر آن تأکید شده، «نقش همکاری و هماهنگی میان کشورهای عضو جی‌ای‌سی‌اف با هدف سرمایه گذاری‌های مشترک و تقویت همکاری‌های مشترک میان کشورهای عضو» است.
بیژن نامدار زنگنه با بیان اینکه جلسه فوق‌العاده جی‌ای‌سی‌اف با هدف آماده کردن اسناد مربوط به جلسه سران برگزار شد، افزود: سال ٢٠١٥ از نظر مباحث مربوط به تغییرات آب و هوا سالی بی‌سابقه و منحصر به فرد بود و همچنین نشست COP٢١ نیز قرار است هفته آینده در پاریس برگزار شود. از آنجا که گاز طبیعی نعمتی ویژه است که می‌تواند کمک شایانی به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای کند و این موضوع در بیانیه سران در نظر گرفته شده است. بنابر این پیشنهاد شده است که پیام جی‌ای‌سی‌اف در سومین اجلاس COP٢١ هم قرائت شود.وی با بیان اینکه قیمت پایین گاز، نگرانی‌هایی را ایجاد کرده است، افزود: قیمت پایین گاز موجب ایجاد اختلال در عرضه گاز می‌شود، زیرا میل به سرمایه‌گذاری را در این حوزه کاهش می‌دهد.
وزیر نفت با بیان اینکه نباید به سوخت‌هایی با آلایندگی بالا، یارانه اختصاص یابد، گفت: بازار نفت و گاز را نباید سیاسی کرد و نباید گذاشت با استفاده از سیاست، مانعی بر سر راه صادرات گاز ایجاد شود. زنگنه با اشاره به اینکه البته هرجا قدرتی باشد، به طور طبیعی کار سیاسی نیز به دنبال دارد، تصریح کرد: بازار انرژی از بازار سیاست به دور نخواهد بود، اما خوشبختانه تاکنون همکاری‌های خوبی در نشست‌های برگزار شده حاصل شده است.
وی تأکید کرد: یکی از تفاوت‌های جی‌ای‌سی‌اف با اوپک این است که اوپک بسیار می‌تواند در قیمت نفت تأثیرگذار باشد و اراده سیاسی در اوپک تأثیرگذارتر است.
وزیر نفت، نفس برگزاری اجلاس مجمع کشورهای صادرکننده گاز را ارتقای جایگاه ایران در سطح کشورهای عضو این اجلاس و در بازارهای جهانی گاز عنوان کرد و افزود: این اجلاس به نوعی در حکم خوشامدگویی به بازگشت ایران به بازار جهانی است.
زنگنه خاطرنشان کرد: اجلاس فوق‌العاده پایان یافته است و همه اسناد مربوط به اجلاس سران در این نشست آماده شده است و دوشنبه به اجلاس سران ارائه خواهد شد.
نتایج اجلاس GECF، اهمیت ویژه‌ای برای بازارهای جهانی گاز دارد
دبیرکل مجمع کشورهای صادرکننده گاز با بیان اینکه نتایج اجلاس جی‌ای‌سی‌اف، اهمیت ویژه‌ای برای بازارهای جهانی گاز خواهد داشت، اظهار کرد: دو نشست وزارتی دیروز بویژه از این جهت اهمیت دارد که سومین اجلاس مجمع سران کشورهای صادرکننده گاز در مقطع زمانی حساسی برای بازارهای گاز و انرژی برگزار می‌شود زیرا نشست وزارتی مجمع بلافاصله پس از پایان نشست گروه ٢٠ در آنتالیا و پیش از نشست کاپ ٢١ در پاریس برگزار می‌شود. به گفته محمدحسین عادلی، این نکته نشان می‌دهد مسیر توسعه پایدار را نمی‌توان بدون گاز به عنوان سوخت مطلوب پیمود.
احتمال امضای تفاهمنامه در اجلاس گازی تهران
همچنین وزیر نفت از احتمال امضای تفاهمنامه در حاشیه برگزاری اجلاس کشورهای صادرکننده گاز در تهران خبر داد و گفت: انتخاب دبیرکل مهمترین بحث هفدهمین نشست عادی جی‌ای‌سی‌اف بود.
بیژن زنگنه درباره اینکه آیا ترکمنستان و آذربایجان درخواستی برای پیوستن به جی‌ای‌سی‌اف مطرح کرده‌اند یا خیر، گفت: ترکمنستان درخواستی برای پیوستن به جی‌ای‌سی‌اف مطرح نکرده ولی آذربایجان درخواست خود را مطرح کرده و در اجلاس عادی وزارتی این مجمع که دیروز برگزار شد درخواست این کشور مورد بررسی قرار گرفت.
لازم به ذکر است که مهمترین بحث نشست هفدهمین اجلاس عادی وزارتی انتخاب دبیرکل، بودجه این مجمع، استراتژی بلندمدت گاز و... مطرح شد. وی با تأکید بر اینکه سوخت گاز به‌عنوان سوخت پاک و برای جلوگیری از آلایندگی هوا باید مورد توجه جدی در جهان قرار گیرد، تصریح کرد: متأسفانه هم‌اکنون میزان مصرف زغال‌سنگ در جهان بالاست که باید کاهش پیدا کند. زنگنه درباره وارد شدن اعضای مجمع به بازی‌های سیاسی همانند اوپک گفت: تفاوت جی‌ای‌سی‌اف با اوپک در تأثیرگذاری اوپک در تعیین قیمت نفت است بنابراین سیاسی کاری در این سازمان بیشتر است.
اجلاس GECF خوش آمدگویی به بازگشت ایران است
وزیر نفت کشورمان در پاسخ به پرسش دیگری درباره اهمیت برگزاری این اجلاس در آستانه لغو تحریم‌های ایران نیز گفت: این اجلاس خوش آمدگویی به ایران برای بازگشت به بازار است.
وی افزود: برگزاری سومین اجلاس یادشده در ایران اهمیت فراوانی دارد و حضور 9 رئیس دولت در آن موضوعی مهم است. زنگنه اضافه کرد: در نخستین دوره اجلاس سران جی‌ای‌سی‌اف چهار رئیس دولت و در دومین اجلاس 6 رئیس دولت شرکت کرده بودند. وزیر نفت خاطرنشان کرد: استقبال سران جی‌ای‌سی‌اف از اجلاس تهران نشان می‌دهد که اعضای این مجمع به ایران به عنوان بازیگر مهم بازار انرژی نگاه می‌کنند. وی در خصوص تأثیرگذاری اندک این مجمع در بازار جهانی گاز گفت: تأثیرگذاری پایین مجمع به جی‌ای‌سی‌اف مربوط نمی‌شود بلکه ساختار بازار جهانی گاز چنین شرایطی را اقتضا می‌کند.
سهم گاز در سبد انرژی جهان در حال افزایش است
زنگنه نقش روزافزون گاز در سبد انرژی جهان را خاطرنشان کرد و گفت: به دلیل مسائل زیست محیطی، سهم گاز به طور مرتب در حال افزایش است و حتی پیش‌بینی می‌شود به 28 درصد سبد انرژی جهان نیز برسد.
وزیر نفت ادامه داد: البته گاز رقیب جدی به نام زغال سنگ دارد که باوجود مشکلات زیست محیطی، تعدادی از کشورهای مصرف‌کننده به سمت آن گرایش پیدا کرده‌اند.
اولویت ایران صادرات گاز به همسایگان است
زنگنه درباره طرح‌های صادرات گاز ایران در پساتحریم نیز اظهار داشت: چند قرارداد صادرات گاز در دستور کار داریم که پس از رفع تحریم‌ها باید اجرایی شود. وی با بیان اینکه اولویت ما صادرات گاز از طریق خط لوله به کشورهای همسایه است، افزود: قراردادهایی را با پاکستان و کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس داریم که باید فعال شوند. وی ادامه داد: طرح‌های ال. ان. جی ایران نیز باید برای ورود به این بازار تکمیل و به بهره‌برداری برسند.
محکومیت تحریم‌های یکجانبه علیه معاملات گاز
زنگنه با بیان اینکه اعمال تحریم‌های برون مرزی علیه صادرات گاز در نشست صبح دیروز وزیران جی‌ای‌سی‌اف مورد بررسی قرار گرفته است، گفت: در بیانیه‌ای که صبح دیروز به تصویب رسید تحریم‌های یکجانبه و برون مرزی علیه معاملات گاز محکوم شده است. وی با بیان اینکه صادرات نفت و گاز را نباید به یک کشور محدود کنیم، اظهار داشت: باید سبدی از معامله گران در خرید و فروش انرژی وجود داشته باشد تا با رخ دادن چالش، با مشکلی
مواجه نشویم.
وزیر نفت در بخش دیگری در این نشست خبری در پاسخ به این پرسش که آیا نفت یا گاز، ایران را به قدرت می‌رسانند، گفت: آنچه سبب قدرت کشور می‌شود عقل است؛ اگر در کارها عقل و تدبیر داشته باشیم می‌توانیم به قدرت برسیم.
زنگنه خاطرنشان کرد: سال‌ها پیش بحثی در کشور مطرح شده بود مبنی بر اینکه اگر نفت نداشتیم به ژاپن تبدیل می‌شدیم. اما من به این ادعا این‌گونه پاسخ دادم که وجه اشتراک ما با افغانستان بیشتر از ژاپن است و بنابراین اگر نفت نداشتیم به افغانستان تبدیل می‌شدیم.
نفت باید ابزار توسعه کشور شود
وی با بیان اینکه حدود 10 یا 11 سال پیش فردی می‌گفت نفت را سر سفره‌ها می‌آورد، اظهار داشت: در آن زمان پاسخ دادم که مگر تا حالا چیزی جز نفت سر سفره‌ها بوده که می‌خواهید آن را بیاورید. زنگنه در ادامه با بیان اینکه ما از نفت استفاده بهینه نکرده ایم، گفت: شرط استفاده بهینه از نفت، انجام سرمایه گذاری‌های درازمدت و ماندگار است. وزیر نفت اضافه کرد: اگر نفت را به ابزاری برای سرمایه‌گذاری تبدیل کنیم، توسعه کشور تحقق می‌یابد.
گفت‌و‌گوهای اوپکی در تهران
وزیر نفت الجزایر در حاشیه نشست فوق‌العاده وزیران عضو جی‌ای‌سی‌اف گفت: این کشور در حاشیه اجلاس گازی تهران با همتایان اوپکی خود مذاکراتی درباره مسائل بازار نفت انجام داده است.
صالح الخبری، ضمن اشاره به ارتباط مستمر میان وزیران انرژی کشورهای عضو اوپک، اعلام کرد که در حاشیه اجلاس جی‌ای‌سی‌اف در تهران، با همتایان اوپکی خود نیز درباره مسائل بازار نفت همفکری و رایزنی داشته است و گفت: الجزایر برای همکاری با مجموع کشورهای صادرکننده گاز آماده است. وی گفت: اجلاس جی‌ای‌سی‌اف فرصتی مناسب برای رایزنی و همفکری میان تولیدکنندگان عمده انرژی در جهان است. ایران، الجزایر، ونزوئلا و قطر از جمله اعضای جی‌ای‌سی‌اف هستند که در سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) نیز عضویت دارند.
همکاری سازنده‌ای میان اعضای جی‌ای‌سی‌اف وجود دارد
همچنین وزیر انرژی روسیه در حاشیه نشست‌های دیروز در جمع خبرنگاران اعلام کرد: روابط اعضای صادرکنندگان گاز سازنده است با داشتن ارتباط سازنده و مبتنی بر درک متقابل، به بررسی وضعیت بازار گاز در جهان می‌پردازند.
الکساندر نواک با بیان اینکه مجمع کشورهای صادرکننده گاز بیشتر یک نهاد مشاوره‌ای است و دخالتی در تصمیم‌سازی ندارد، افزود: روسیه با دیگر کشورهای عضو جی‌ای‌سی‌اف
از نظر روابط دوجانبه و توسعه طرح‌های مشترک روابط نزدیکی دارد.
نواک در پاسخ به پرسشی درباره معاملات نفت در برابر کالا میان ایران و روسیه که در آغاز سال‌جاری میلادی در خبرها مطرح شده، گفت: در سال ٢٠١٤ میلادی سند تفاهمی میان تهران و مسکو برای همکاری‌های اقتصادی و تجاری امضا شد که همچنان معتبر است و شرکت‌های تجاری همچنان به همکاری با یکدیگر ادامه می‌دهند.
وی همچنین درباره انتظار روسیه از سومین اجلاس سران این مجمع، گفت: در وهله نخست انتظار می‌رود وضع بازار گاز مورد بحث و بررسی قرار گیرد؛ با وجود این، موضوع تا حد زیادی به شرایط بازارهای جهانی نفت خام بستگی دارد.
روسیه شریک راهبردی ایران است
وزیر نفت در بخشی از سخنان خود با بیان اینکه در حاشیه اجلاس یادشده با وزیر انرژی روسیه مذاکراتی خواهیم داشت، گفت: روسیه شریک راهبردی ایران در بخش‌های مختلف است.
وی خاطرنشان کرد: ایران و روسیه همکاری‌های خوبی در بخش نفت و گاز خواهند داشت.
زنگنه در مورد همکاری اعضای غیراوپک با اوپک گفت: همکاری تولیدکنندگان غیراوپک با اوپک نیازی به مذاکره ندارد و وضعیت بازار، سیاست‌ها را به آنها دیکته خواهد کرد.
اجرای راهکارهای مؤثر برای بهبود قیمت نفت ضروری است
وزیر نفت عراق با تأکید بر ضرورت اجرای راهکارهایی برای بهبود قیمت نفت گفت: اتحاد اعضای اوپک برای مدیریت بازار نفت باید حفظ شود. عادل عبدالمهدی پس از پایان نشست فوق‌العاده وزیران مجمع کشورهای صادرکننده گاز درباره شرایط کنونی بازارهای جهانی نفت خام گفت: بازارهای جهانی نفت خام هم‌اکنون شرایط دشواری پیش رو دارد و بازار با مازاد عرضه روبه‌رو است و قیمت‌های جهانی نفت خام هنوز در سطح پایینی قرار دارد.
المهدی افزود: امیدوارم قیمت نفت در اوایل سال ٢٠١٦ میلادی با بهبود همراه شود و باید تا آن زمان منتظر ماند و دید که اعضای سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) در نشست چهارم دسامبر (١٣ آذرماه) در وین اتریش چه تصمیمی می‌گیرند.
اتحاد اوپک باید حفظ شود
وزیر نفت عراق تصریح کرد: کشورهای عضو اوپک باید با همکاری یکدیگر و بررسی اوضاع تصمیم مناسب را بگیرند، هر یک از کشورهای عضو دیدگاه‌هایی دارند ولی با این حال باید اتحاد اوپک حفظ شود. وی گفت: در حال تلاش برای پیشبرد راهکارهایی قاطعانه هستیم تا قیمت‌های جهانی نفت خام بهبود یابد.