استان لرستان از ديرباز به علت دارا بودن مراتع وسيع يكي از مراكز مهم پرورش دام به شمار ميرود كه اين موضوع سبب شده تا از گذشته دور به عنوان يكي از مهمترين توليدكنندگان الياف پشمي دركشور شناخته شود، به همين علت بافت قالي، گليم و جاجيم از مهمترين صنايع دستي اين استان به شمار ميرود. درحالي كه قاليبافي از ديرباز در اين منطقه رواج داشته است، اما برخي كوتاهي ها، از جمله عدم حمايت هاي لازم در شناخت آن در ميان ساير استان ها و خارج از کشور، سبب شده تا اين صنعت اصيل به نام مناطق ديگر شناخته شده و صادر شود.
قاليبافي از مهمترين صنايع دستي به شمار مي آيد كه در مناطق مختلف استان لرستان حرفه اصلي بسياري از زنان و دختران است. طرح های شكسته كه از خطوط عمودي یا افقي يا كج تا 45 درجه تشكيل شده يا خطوط هندسي به همراه بهره گيري از رنگهاي قرمز، مشکی و سفید و به طور كلي رنگ هاي تيره و تند كه روح جنگ آوري و حماسي قوم لر را منعكس ميكند، از جمله ويژگي بافت هاي مناطق مختلف اين استان است. همچنين ميتوان از دوپوهه، كله گلي، عشونه، فراشی و باراني تايي ويسيان و چشمک، فرش پايي، چهاربره و علمدار بروجرد به عنوان مهمترين گونه هاي تاريخي فرش لرستان نام برد.
از ميان بافته هاي لري، قالي، گبه، گليم چاکدار، بي چاك (رند) ، گليم بند، و ريس، سوماخ (گليم دو پود) شش درمه، جاجيم و پالس معروف تر از همه بوده كه در تهیه انواع خورجين، خور نمكدان، تاچه، گاله و امثال آن استفاده ميشود. مهمترين ويژگي فرشهاي لرستان، بافت ضخيم و پشمالو و رنگهاي تيره در مايه هاي آبي، قهوه اي، قرمز، ارغواني و خاكستري است كه براي تهيه آن از روناس، اسپرك، پوست و گل انار و ساير مواد رنگدار طبيعي استفاده ميشود.
همچنين در سالهاي اخير با منسوخ شدن طرح هاي مختلف قاليبافي تنها گبه برجاي مانده است. با تمام اين توصيف ها، امروزه فرش هايي كه در لرستان بافته ميشود، از رايج ترين نقشه ، مواد و ابزار آن از انواع دركشور بوده كه اكثرا شهرستان هاي همجوار به خصوص اراك، اصفهان و كاشان تهيه ميشود. با اين وجود هنوز در برخي از مناطق استان، از جمله اطراف بروجرد و الشتر و بعضي روستاهاي شمال لرستان، گاهي فرش هاي بومي بافته ميشود كه تعداد آنها بسيار كم و انگشت شمار است.
استان لرستان از ديرباز در زمينه نقشه قالي صاحب سبك بوده اما به مرور زمان از طرحهاي خود فاصله گرفته است. چند سال قبل بيرانوند رئيس سابق سازمان صنعت، معدن و تجارت لرستان از صاحب نقشه شدن قالي بافان لرستاني خبرداده و گفته بود: پس از ماهها بررسي و كار كارشناسي، نقشه فرش لري با عنوان لچك ترنج 12 برجي طراحي و تهيه شده است.
وي افزود: بافندگان لرستاني تا امروز بافنده نقشه هاي ديگر استانها بودند و به رغم سابقه ديرينه فرشبافي دراستان، نقشه اختصاصي فرش وجود ندارد.
بيرانوند گفت: دراين نقشه از نمادهاي طبيعي، تاريخي و فرهنگي لرستان از جمله آبشارها، طبيعت بكر، بلوط، الله واژگون، گندم، انار، سواركاري، نقوش بزكوهي، گوزن، گل آفتاب و ورزش كمانداري، نقوش آييني و مفرغ استان نيز استفاده شده و كارشناسان مركز ملي فرش از نقشه تهيه شده فرش لري ديدن كرده و به زودي اين نقشه ثبت خواهد شد. با تمام اين قولها و در حالي كه سالانه حدود 12 هزار مترمربع فرش در استان توليد ميشود، اما هنوز اين موضوع به علت نبود بودجه مورد نياز اتفاق نيفتاده است كه جاي دارد اين موضوع هرچه سريع تر اتفاق افتاده تا زحمات قالي بافان استان مانند ديگر صنايع لرستان به نام ديگران ثبت نشود. به نام لرستان به كام ديگران با آنكه لرستان از قدمت 150ساله در بافت انواع فرش برخوردار است اما برخي كاستي ها سبب شده تا فرش اين منطقه پس از تهيه و صادر شدن به نام توليدات مناطق ديگر به فروش برسد كه دراين ميان ميتوان از گبه لرستان كه به نام توليدات فارس عرضه ميشود و به فروش ميرسد نام برد.
رضا صفي خاني رئيس سازمان صنعت، معدن و تجارت لرستان با تأييد اين موضوع ميگويد: متأسفانه نه تنها فرش استان با اين مشكل دست به گريبان است بلكه ساير صنايع لرستان نيز اين مشكل را دارند. وي مي افزايد: يكي از بحث هايي كه در لرستان مغفول مانده بحث برندسازي محصولات استان است. هم اكنون بسياري از صنايع لرستان قابليت برندسازي را دارند ولي تا كنون به دلايل مختلف نتوانسته ايم اين محصولات را معرفي كنيم به طوريكه در حال حاضر حتي يك برند معتبر جهاني در لرستان وجود ندارد.
صفی خانی ادامه ميدهد:به عنوان مثال ميتوان از سنگ گوهره و سنگ چيني ازنا و فرش لري نام برد. هم اكنون فرش لرستان به شيراز فرستاده شده و با عنوان فرش گبه شيراز صادر ميشود. وي در خصوص اقدامات صورت گرفته براي برندسازي فرش لري ميگويد: دراين خصوص دو برنامه داريم؛ در گام اول در حال شناسايي و ثبت نقشه هاي اصيل لري هستيم و در گام بعدي كارگاه هاي رنگ رزي گياهي شكل خواهند گرفت. وي اظهار اميدواري ميكند تا پايان امسال بتوانند يك يا دو صنعت استان را به صورت يك برند به جهان معرفي كنند.