کیفیت سوخت بنزین و دیزل عرضه شده در تهران کاهش یافته و بنزین موجود با استاندارد اعلامی یورو 4 دارای آلاینده‌های خطرناک ازجمله گوگرد است. از سال گذشته بنابر اعلام سازمان حفاظت محيط‌زيست و وزارت نفت، توزيع بنزين در همه جايگاه‌هاي پايتخت براساس استاندارد يورو4 انجام شد اما تحقيقات به‌عمل آمده از كيفيت پايين اين سوخت حكايت دارد. در 6 ماه نخست سال‌جاري، شركت كنترل كيفيت هواي تهران 10 نمونه سوخت بنزين و 5نمونه سوخت ديزل عرضه شده در جايگاه‌هاي سوخت را بررسي كرده كه نتايج آن نشان داده گوگرد بنزين يورو4 توزيع شده بيش از دوبرابر حد مجاز بوده است.
پايش كيفيت سوخت
به‌گفته وحيد حسيني، مديرعامل شركت كنترل كيفيت هواي تهران، در اين طرح با عنوان پايش كيفيت سوخت توزيعي شهر تهران، در بهار و تابستان امسال محتواي بنزن، گوگرد و عدد اكتان در نمونه‌هاي بنزين و همچنين محتواي گوگرد و عدد ستان در نمونه‌هاي ديزل بررسي شد. نتايج بررسي‌ها نشان مي‌دهد كه محتواي بنزن(بخار مسموم‌كننده بنزين) موجود در نمونه‌هاي بهار و تابستان بنزين با حد استانداردهاي يورو4 يعني يك درصد حجمي مطابقت داشته است، درصورتي‌كه محتواي گوگرد بنزين سوپر فصل تابستان در 4نمونه از 5نمونه در حد استاندارد قرار داشت و آن يك مورد نيز تا حد زيادي به استاندارد يورو4، يعني50ميلي گرم در ليتر نزديك بود. اين در حالي است كه مقدار گوگرد نمونه‌هاي بنزين يورو4 تابستان و نمونه‌هاي بنزين بهار (سوپر و يورو4) فراتر از حد استاندارد و در جاهايي حتي به 2برابر حد مجاز رسيده است.
در 6ماه دوم هر سال، به‌علت افزايش ترددهاي وسايل نقليه شخصي از يك سو و وارونگي هوا از سوي ديگر، هوا رو به آلودگي و بحران مي‌رود و عدم‌رسيدگي به وضعيت سوخت مي‌تواند شرايط را وخيم‌تر كند. نتايج آناليز همچنين نشان داد كه در هر دو فصل، عدد اكتان تحقيقي نمونه‌هاي بنزين سوپر با حداقل حد مجاز آن يعني91 مطابقت داشته‌اند. درصورتي‌كه نمونه‌هاي يورو4 هنوز به اين حد نرسيده‌اند. اين در حالي است كه هرچه عدد اكتان يك بنزين بالاتر باشد احتراق مناسب‌تري اتفاق مي‌افتد و به موتور آسيب كمتري وارد مي‌شود. در واقع بنزين پاك، بنزيني است كه عدد اكتان آن حداقل91 باشد، كه رعايت اين حد از استاندارد باعث مصرف سوخت كمتر، توان موتور بالاتر و در نتيجه توليد آلودگي كمتر خواهد شد.
افزايش سهم گوگرد
شركت كنترل كيفيت هواي تهران درباره نتايج آناليز محتواي گوگرد و عدد ستان در نمونه‌هاي ديزل اعلام كرده كه مقدار گوگرد در تمام نمونه‌هاي بهار از حد مجاز 50ميلي گرم در ليتر فراتر رفته، حتي در 2مورد اين مقدار به 6750 و 1310ميلي‌گرم در ليتر نيز رسيد، درحالي‌كه در تابستان تنها محتواي گوگرد يك نمونه فراتر از مقدار استاندارد بود. عدد ستان در بيشتر نمونه‌هاي بهار و تابستان (به‌جز يك مورد) در حد مجاز51 بود. افزايش گوگرد سوخت مي‌تواند به 2طريق نشر آلايندگي خودرو را تحت‌تأثير قرار دهد؛ نخست اينكه افزايش گوگرد در سوخت مي‌تواند به‌طور مستقيم سبب افزايش هر دو آلاينده گوگرد دي‌اكسيد و ذرات معلق سولفيده از تمامي خودروها شود و دومين مسئله اينكه گوگرد باعث كاهش تأثير سيستم كنترل نشر خودروهاي مي‌شود و در نهايت انتشار آلاينده‌هايي مانند منواكسيد كربن، هيدروكربن‌ها، اكسيدهاي نيتروژن و ذرات معلق مي‌شود. وحيد‌حسيني، مدير هسته پژوهشي سوخت دانشگاه صنعتي‌شريف مي‌افزايد: بررسي كيفيت سوخت تهران به‌صورت دوره‌اي و منظم انجام مي‌شود. در سال‌جاري كيفيت سوخت نوسان داشته و برخي پارامترهاي سوخت يورو4 منطبق بر استاندارد يورو4 نيست. ازجمله اينكه عدد اكتان يورو4 پايين است. در واقع موتور خودروها براي يك عدد اكتان خاص طراحي مي‌شوند. وقتي از بنزيني با عدد اكتان كمتر استفاده مي‌شود، مي‌تواند منجر به افزايش انواع آلاينده‌ها، افزايش مصرف سوخت و كاهش عمر مفيد خودروها شود.
خطرات بالارفتن سهم گوگرد در شهر
گروه‌هاي در معرض خطر و كساني كه آسم دارند و فعاليت‌هاي خارج از منزل انجام مي‌دهند، بيشتر از ديگران اثرات دي‌اكسيد گوگرد (SO2) را تجربه مي‌كنند. به گزارش پايگاه اطلاع‌رساني سازمان حفاظت محيط‌زيست، در يك تماس كوتاه، اثر عمده اين آلاينده، تنگي مجاري تنفسي مثل تنگي برونش‌ها خواهد بود. اين موضوع منجر به خس خس كردن هنگام تنفس، كوتاهي تنفس و فشردگي در قفسه سينه مي‌شود. در سطوح بالاي (SO2)، ممكن است فشردگي قفسه سينه خس‌خس و كوتاهي تنفس براي كساني كه آسم هم ندارند اتفاق بيفتد. تماس‌هاي بلندمدت با دي‌اكسيدگوگرد مي‌تواند بيماري‌هاي تنفسي را موجب شود و مكانيسم‌هاي دفاعي ريه را كاهش داده و بيماري‌هاي قلبي را تشديد كند.
* سیدمحمد فخار