مدل جدید قراردادهای نفتی ایران (IPC) در چند روز اخیر به تصویب هیأت دولت رسید و قرار است این مدل در آخرین روز آبان ماه امسال با حضور سرمایهگذاران داخلی و خارجی و شرکتهای برتر نفتی جهان در تهران رونمایی شود. در کنار این رونمایی تعدادی طرح نفتی نیز برای جذب سرمایهگذار به شرکتهای برتر نفتی جهان معرفی میشود که پس از آن باب جدیدی در مذاکرات نفتی ایران و جهان باز خواهد شد. در چند ماه اخیر ایران شاهد رقابت شرکتهای آسیایی و اروپایی پرشماری برای حضور در صنعت نفت کشور خواهد بود که بر اساس این علاقهمندی سرمایهگذاران خارجی و اعلام آمادگی شرکتهای خارجی برای حضور در کنفرانس معرفی قراردادهای جدید نفتی پیشبینی میشود که کنفرانس نفتی تهران با استقبال شرکتهای متعدد خارجی روبهرو شود.
اساساً هدف وزارت نفت از طراحی مدل جدید قراردادهای نفتی، سرعت بخشیدن به توسعه میدانهای نفت و گاز، جبران کمکاری سالهای گذشته در میدانهای مشترک و وارد کردن فناوریهای نوین است که به دلیل تحریم، معرفی آن به سرمایهگذاران و شرکتهای خارجی با تأخیر همراه شده است. به طور کلی دراین مدل از قراردادها، عملیات اکتشاف به پیمانکار واگذار میشود و باید سعی شود شرکتهای خارجی به مناطق پر ریسک صنعت نفت وارد شوند، زیرا قاعده در دنیا این است که هزینه سنگین اکتشاف را شرکتهای خارجی تأمین کنند و نباید هزینههای ملی صرف مخارج اکتشاف شود. انتقال فناوری و شفافیت مالی، یکی از مهمترین مباحث قراردادهای جدید (IPC) است که براساس آن قرار است در قراردادهای جدید، کارشناسان ایرانی در کنار شرکتهای سرمایهگذار خارجی قرار گیرند تا با آخرین فناوریهای روز دنیا آشنا شوند. ضمن اینکه باید خود نیز در این انتقال و دریافت تکنولوژی بهتر عمل کنند. افزایش ضریب بازیافت مخازن نیز یکی از مهمترین اهداف این قراردادهاست که با توجه به اینکه نیمی از میدانهای کشور در نیمه دوم عمر خود قرار دارند، هر یک درصد افزایش ضریب، معادل به ٥٠٠ میلیارد دلار افزایش ثروت ملی است.
به گفته سید مهدی حسینی رئیس کمیته بازنگری قراردادهای نفتی و مشاور وزیر نفت، این مدل جدید به گونهای طراحی شده است که در 12 بخش اصلی خود از قراردادهای پیشین متمایز است و عیب و نقص قراردادهایی نظیر «بایبک» که پیش از این قراردادهای نفتی ایران بر مبنای آن تنظیم میشد را رفع خواهد کرد.
وی در گفتوگو با «روزنامه ایران» با اشاره به اینکه این قرارداد از قوانین و اصول کلی قراردادهای مهم کشور پیروی میکند اما تفاوتهای زیادی در جزئیات آن با قراردادهای قبلی دیده میشود، اظهار کرد: مجلس تصویب اصول کلی قراردادهای مهم را به عهده دولت گذاشته است اما ما در روند سیاستگذاری این مدل جدید با تمام بخشهای مجلس شورای اسلامی نظیر مرکز پژوهشهای آن و کمیسیون انرژی مشورت و از نظرات آنها استفاده کردیم و این نوع جدید قراردادی کاملاً مطابق با اصول و قوانین کشور است.
به گفته حسینی مدل جدید قراردادهای نفتی ایران به مدل بینالمللی قراردادهای نفتی بسیار نزدیک و جذاب برای سرمایهگذاران خارجی است اما حافظ تمام منافع کشور نیز هست.
این مدل که در ابتدا قرار بود رونمایی اولیه آن دسامبر امسال (آذر - دی) در کنفرانس لندن انجام شود اکنون 30 آذرماه تا یکم آبان در تهران صورت خواهد گرفت و کنفرانس دوم معرفی قراردادهای جدید نفتی ایران نیز ٢٢ تا ٢٤ فوریه ٢٠١٦ (سوم تا پنجم اسفندماه) در لندن برگزار میشود.ناگفته نماند که در خصوص جزئیات این قرارداد و تأیید آن توسط مقامات کشور برخی شایعه کردهاند که شورای نگهبان به قراردادهای جدید نفتی ایرادهایی گرفته است و تصویب آن به تعویق خواهد افتاد اما وزیر نفت روز گذشته این خبر را رد کرد و گفت: درباره این شایعه چیزی نشنیده ام. به گفته بیژن زنگنه طرحهای توسعه میدانهای مشترک و همینطور طرحهایی که برای افزایش بازیافت از میدانهای قدیمی که از نیمه عمرشان گذشته است و باید بازیافت آن بالا برود در قالب این طرحها به سرمایهگذاران خارجی ارائه خواهد شد.
2 سال عبور از کانالهای متعدد بررسی و اصلاح
هم اندیشی مدل جدید قراردادها در اسفندماه 1392 با حضور شرکتهای بزرگ بینالمللی در تهران برگزار شد و اکنون با عبور از کانالهای اصلاحی فراوان این قرارداد به تصویب رسیده است؛ در قراردادهای موسوم به IPC قرار براین است که حلقههای مختلف صنعت نفت (اکتشاف، توسعه و تولید) به صورت یکپارچه واگذار شوند تا شرکتهای خارجی با چنین قراردادی، انگیزهای برای حضور در صنعت نفت ایران داشته باشند. در این نوع قرارداد، مالکیت مخزن قابل انتقال نیست و مالکیت آن واگذار نمیشود و تولید صیانتی از مخزن، یکی از مهمترین مباحث در این قراردادهاست.
کدام طرحهای نفتی به شرکتهای خارجی واگذار خواهد شد؟
در حال حاضر تعداد و حجم سرمایه مورد نیاز طرحهایی که قرار است در کنفرانس تهران رونمایی شود مشخص نیست اما قرار است تمامی این طرحها بر مبنای مدل جدید قراردادهای نفتی معرفی شوند که ضمن تأمین سرمایه مورد نیاز صنعت نفت کشور مورد استقبال سرمایهگذاران خارجی نیز هست.
حسینی در این باره میگوید: مدل جدید در شرایط بسیار سختی تنظیم شد. در این مدت تحریمهای بینالمللی از یک سو و مذاکرات هستهای ایران برای لغو تحریمها از سوی دیگر جریان داشت. اما با وجود این شرایط سخت تعداد قابل توجهی از شرکتهای قدرتمند خارجی برای حضور در صنعت نفت کشور اعلام آمادگی کردند و ما توانستیم با این شرکتها جلسات متعددی داشته باشیم که این موضوع بیانگر اشتیاق آنها است. اما نباید فراموش کرد تا زمانی که تحریمها پا برجاست قراردادی امضا نخواهد شد. با این حال ارزیابی ما از روند مذاکرات مثبت است و امیدواریم هرچه زودتر سرمایههای خارجی به صنعت نفت ایران وارد شود.
به نظر میرسد در میان طرحهایی که قرار است به شرکتهای خارجی معرفی شود سهم میادین مشترک بیش از همه باشد که تاکنون این طرحهای نفتی و گازی مورد علاقه سرمایهگذاران بوده است. البته وزارت نفت بعد از معرفی بازهم به شرکتهای علاقهمند به سرمایهگذاری فرصت میدهد تا طرح جذاب برای خود را شناسایی و از دو طریق مناقصه یا مذاکره مستقیم همکاری خود با ایران را آغاز کنند. گفتنی است که ارزش احتمالی این فرصتهای سرمایهگذاری و طرحها حدود 40 میلیارد دلار است.