قبولی برجام با تک‌ماده شهريور

توافق هسته‌اي بين ايران و 1+5 بعد از 58 روز، بدون اينكه به مرحله رأی گيری سناتورها برسد، نمره قبولی گرفت؛ نمره‌اي كه البته با وجود مخالفت اكثريت (58 نفر از 100 نفر) سناتورها به دست آمده است. در پايان جلسه سناي امريكا، مخالفان اكثراً جمهوريخواه برجام نتوانستند به 60 رأي لازم براي سد كردن فيلي باستر موافقان دست پيدا كنند و برجام در عمل با وجود اكثريت مخالفت ها، از سد كنگره گذشت. اوباما گفته كه اين رأي پيروزي براي ديپلماسي، امنيت ملي امريكا و امنيت و ثبات جهان است ولي رهبر اكثريت سنا اعلام كرده اواخر هفته جاري دوباره اين طرح را به رأي مي‌گذارد. 

به گزارش جوان دو ماه تلاش همه جانبه جمهوريخواهان امريكا براي جلب نظر نمايندگان دموكرات براي رد برجام در كنگره امريكا به نتيجه نرسيد و 42 نماينده دموكرات در سناي امريكا با حمايت از توافق هسته‌اي ايران و 5+1 مانع رد اين توافق شدند. اين در حالي است كه تعداد مخالفان برجام در سنا 58 نفر بود. پنج‌شنبه شب پس از ساعت‌ها بحث در صحن سناي امريكا، جمهوريخواهان نتوانستند به آراي لازم براي سد كردن از استفاده دموكرات‌ها از ترفند موسوم به «اطاله» بررسي (Filibuster) دست يابند، هرچند دموكرات‌ها نيز در عمل، از حربه فيلي باستر استفاده نكردند. كاخ سفيد بدون آنكه بدون كارگيري حق وتو متحمل هزينه‌هاي سياسي شود، خواهد توانست توافقي را كه 23 تير ماه در وين به دست آمد، اجرايي كند. هر چند با توجه به شدت مخالفت‌ها در امريكا، هنوز امكان وقوع سناريوهاي ديگر نيز وجود دارد. 

نتيجه رأي‌گيري پنج‌شنبه شب سناي امريكا كه در آن مخالفان به 58 رأي براي مخالفت با لايحه رد برجام دست پيدا كردند، يك پيروزي هر چند ناپلئوني براي دولت باراك اوباما، رئيس‌جمهور امريكاست كه در هفته‌هاي گذشته سخت تلاش كرده بود با حفظ انسجام در اردوي دموكرات‌ها، مانع از مطرح شدن اين طرح در صحن سنا شود. مخالفت دموكرات‌ها با رد برجام در سنا، درحالي است كه پس از توافق هسته‌اي ايران و 5+1 اعلام موضع نكرده بودند و جمهوريخواهان اميدوار بودند بتوانند با جلب نظر تعدادي از آنها توافق هسته‌اي را رد كنند اما درنهايت به ديوار مخالفت دموكرات‌ها برخورد كردند و نتوانستند به هدف خود دست پيدا كنند. در جلسه پنج‌شنبه شب، «ميچ‌مك‌كانل» رهبر اكثريت جمهوريخواه سنا، طرح «ختم بررسي» و تصميم‌گيري فوري در مورد طرح رد برجام را به رأي گذاشت و در نهايت جمهوريخواهان نتوانستند 60 راي لازم براي بي‌اثر کردن فيلي‌باستر موافقان برجام را به دست آورند. 

«فيلي باستر» در نظام اجرايي قانونگذاري در امريكا به تلاش سيستماتيك مخالفان اقليت اطلاق مي‌شود كه با اتخاذ روش‌هاي متفاوتي مانع از اين مي‌شوند كه كنگره وارد مرحله تصميم‌گيري روي طرح اكثريت شود و در واقع با اين روش امكان ورود مجلس به مرحله تصميم‌گيري نهايي را مسدود مي‌كنند.  اين نتيجه در حالي به دست آمد كه از روز سه‌شنبه گروهي از جمهوريخواهان مجلس نمايندگان، به بهانه آنكه متن توافق محرمانه ايران و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در اختيار كنگره قرار نگرفته، اين ادعا را مطرح كردند كه دوره 60 روزه بررسي توافق هنوز آغاز نشده و بايد تصميم‌گيري در مورد آن را تا زمان نامحدودي به تعويق انداخت. 
 
58 رأي مثبت در مقابل 42 رأي منفي 

بر اساس قوانين سنا، براي ختم بررسي يك طرح و تصميم‌گيري در مورد آن، نياز به حمايت دست‌كم سه پنجم اعضاي سناست. سنا 100 عضو دارد و جمهوريخواهان براي جلوگيري از اطاله بررسي به حمايت 60 نفر نياز داشتند، اما تمام دموكرات‌هايي كه از توافق هسته‌اي اعلام حمايت كرده بودند، عليه ختم بررسي رأي دادند و اين طرح نهايتاً با 58 رأي مثبت در برابر 42 رأي منفي، شكست خورد تا راه براي اجراي برجام باز شود. 

به گزارش خبرگزاري صدا و سيما، هري ريد رهبر اقليت دموكرات سنا گفت: «مردم سراسر جهان بايد بدانند كه رأي امروز، روشن و قطعي و قاطع است. حالا ديگر هيچ‌گونه ترديدي وجود ندارد كه كنگره اجازه مي‌دهد اين توافق تاريخي پيش برود. تلاش‌هاي مخالفان براي از مسير خارج كردن اين توافق، به درستي رد شد و اين مخالفت با تعداد آرايي بسيار بالاتر از حدي بود كه تصور مي‌شد.» روزنامه نيويورك‌تايمز نوشته است كه شايد باراك اوباما تنها رئيس‌جمهور تاريخ امريكا باشد كه اصلي‌ترين دستاورد سياست خارجي‌اش، در حالي اجرايي مي‌شود كه حتي يك نفر از حزب رقيب كه اكثريت را هم در سنا و هم در مجلس نمايندگان در اختيار دارد، به آن رأي مثبت نداده است. 
  
تقلاي جمهوريخواهان براي رأي‌گيري 

در شرايطي كه همه سناتورهاي دموكرات نظر نهايي خود را در مخالفت با طرح رد برجام اعلام كرده‌اند و حتي گفته‌اند نظر خود را تغيير نمي‌دهند اما تقلاي جمهوريخواهان براي رأي‌گيري دوباره در صحن سنا ادامه دارد تا شايد بتوانند با جلب نظر برخي دموكرات‌ها برجام را رد كنند. دقايقي پس از شكست جمهوريخواهان، ميچ مك‌كانل، رهبر اكثريت جمهوريخواه سنا كه رأي منفي به طرحش را «يك تراژدي» توصيف كرده بود، در اقدامي كم‌سابقه، اعلام كرد طرح «خاتمه بررسي» را هفته آينده بار ديگر به رأي مي‌گذارد. وي گفت: «ما هفته آينده، اين موضوع را دوباره بررسي مي‌كنيم، شايد كسي نظرش را تغيير داده باشد.»به اين ترتيب در صورت اصرار جمهوريخواهان به رأي‌گيري‌هاي مكرر، مي‌توان انتظار داشت كشمكش دو حزب بر سر توافق هسته‌اي تا 26 شهريور ادامه داشته باشد، اما بعيد است تغييري در نظر دموكرات‌ها ايجاد شود. هري ريد در پاسخ به اظهارات مك كانل در يك كنفرانس مطبوعاتي گفت كه رأي‌گيري دوباره سنا درباره توافق هسته‌اي اتلاف وقت است چون مسئله تمام شده و دوباره همان نتيجه‌اي به دست خواهد آمد كه در رأي‌گيري روز پنج شنبه حاصل شد. ريد در پاسخ به اين سؤال كه آيا ممكن است دموكرات‌ها در رأي‌گيري هفته آينده نظر خود را تحت فشارهاي ايالاتشان تغيير دهند، گفت: اگر كسي چنين كاري انجام دهد، اقدامي احمقانه خواهد بود و من سناتورهاي باهوشي را در اختيار دارم. 
  
آخرين مهلت كنگره براي رد برجام 

كنگره امريكا كه در رد توافق هسته‌اي ايران شكست خورده تنها تا روز پنج‌شنبه (17 سپتامبر) فرصت دارد در مخالفت با توافق هسته‌اي قطعنامه‌اي تصويب كند و پس از آن كاخ سفيد مي‌تواند بدون نظر كنگره توافق را اجرا كند، حتي اگر مخالفان بتوانند رأي‌گيري كنند و اكثريت سنا و مجلس نمايندگان به مخالفت با توافق رأي دهد، اوباما با استفاده از اختيارات خود مصوبه آنها را وتو خواهد كرد و مخالفان طرح هم رأي لازم براي خنثي كردن وتوي اوباما را ندارند زيرا كمتر از دو سوم نمايندگان كنگره مخالف برجام هستند. به گزارش خبرگزاري آسوشيتدپرس، جاش ارنست، سخنگوي كاخ سفيد گفت: «بديهي است 17 سپتامبر آخرين فرصتي خواهد بود كه كنگره در اختيار خواهد داشت كه از آن براي از بين بردن توافق استفاده كند. به طور اميدوارانه اين تلاش‌ها موفق‌آميز نخواهند بود و به نظر نمي‌رسد آنها به اين خواست خود برسند. ما قادر خواهيم بود همراه جامعه بين‌المللي به جلو حركت و اين توافق را اجرايي كنيم.»