بیش از یک سال است که بازار جهانی نفت در سراشیبی قیمت قرار گرفته و در این مدت هیچ یک از عرضه کنندگان نفت خام این بازار حاضر نشدند تولید خود را برای حفظ ثبات و بازگشت تعادل قیمتی به بازار کاهش دهند و برهمین اساس بازار با افزایش تولید و عرضه نفت خام مواجه شد. در این یک سال و چند ماه، تولیدکنندگان بزرگ نفت خام از قبیل عربستان سعودی چهره تازه‌ای را از خود به نمایش گذاشتند و نگرش جدید این تولیدکنندگان بزرگ نفت خام نکته‌ای جالب و قابل تأمل بود.
ریاض که پیش از آن نگران سقوط قیمت نفت به زیر 80 دلار بود در این مدت بارها ابراز کرد که مخالف کاهش سقف تولید خود و به طور کل سقف تولید نفت خام اوپک است؛ چراکه اگر قیمت‌ها در سطوح پایین باقی بماند بسیاری از تولیدکنندگان نفت غیر متعارف (که هزینه تولید آن نسبت به نفت متعارف بالاست) دست از تولید خواهند کشید و بازار به طور طبیعی به تعادل خود بازخواهد گشت. این سیاست عربستان چندین مرتبه بازار را با شوک‌های هیجانی و کاهش بیشتر قیمت نفت خام مواجه ساخت که اکنون رفتار بازار گویای شکست سیاست‌ها و ادعاهای ریاض است.
در نیمه دوم سال 2014 حدود 2هزار دکل حفاری امریکا لغو سفارش شد و بسیاری از شرکت‌های سازنده تجهیزات و فعال در زمینه توسعه میادین غیر متعارف نفت امریکا (شیل اویل) کارمندان و کارگران خود را اخراج کردند؛ چراکه سرمایه گذاری آنها برای تولید نفت در قیمت کمتر از 50 تا 70 دلار در هر بشکه منطقی نبود. اما اکنون با گذشت چند ماه از این موضوع شرایط تولید نفت خام در امریکا با پیشرفت تکنولوژی‌های حفاری تغییر کرده است و بسیاری از این میادین که تولید نفت خام آن پیش از این توجیه اقتصادی نداشت اکنون تولید از آن موجه شده است و تولیدکنندگان سابق نیز در بالاترین ظرفیت ممکن به تولید نفت می‌پردازند. این موضوع بیانگر شکست سیاستهای عربستان سعودی به عنوان بزرگترین تولید کننده نفت اوپک است.
در این باره وزیر نفت ایران درگفت‌و‌گوهای جداگانه‌ای با خبرگزاری بلومبرگ و سی ان ان ضمن تحلیل بازار جهانی نفت برنامه‌های ایران را در این بازار تشریح کرد. به گفته بیژن زنگنه برخی اعضای اوپک سال گذشته معتقد بودند که قیمت‌های پایین نفت خام می‌تواند پروژه‌های گرانقیمت برداشت نفت خام از ذخایر نا متعارف از جمله شیل اویل را از دور خارج کند، که البته پس از گذشت چندماه شاهد کاهش شمار دکل‌های نفتی فعال امریکا بودیم، اما هم اکنون همه آنها دوباره در حال بازگشت به میدان‌های نفتی هستند. ناگفته نماند که آمار تولید و فروش نفت خام امریکا حاکی از آن است که بسیاری از تولیدکنندگان امریکایی با پیش فروش نفت خود در یک سال و نیم گذشته یعنی زمانی که قیمت نفت خام امریکا بالاتر از 100 دلار برای هر بشکه بود نفت خود را پیش فروش کرده‌اند و هم اکنون در شرایطی که قیمت نفت خام به کانال 30 دلار هم سقوط کرد برای تولید نفت فعلی خود نیز 100 دلار به ازای هر بشکه دریافت کرده‌اند اما انقضای این پیش فروش‌ها نزدیک است.
به هر حال قیمت‌های جهانی نفت خام هم اینک از بیش از ١٠٠ دلار برای هر بشکه در سپتامبر ٢٠١٤، حدود ٥٠ درصد کاهش یافته است و به اعتقاد زنگنه سیاست نفتی عربستان برای کاهش قیمت و بیرون راندن رقبای اوپک شکست خورده و سازمان اوپک باید در سیاستهای خود تجدیدنظر کند. این در شرایطی است که اعضای اوپک در دسامبر پارسال با وجود اینکه قیمت‌ها در آن زمان روندی کاهشی طی می‌کرد تصمیم گرفتند سقف تولید روزانه ٣٠ میلیون بشکه خود را ثابت نگه دارند و دوباره در نشست ماه ژوئن امسال با وجود مازاد عرضه در بازار، این سقف تولید را حفظ کردند.زنگنه با تأکید به اینکه ایران به دنبال قیمت‌های عادلانه نفت خام است و با درنظر گرفتن شرایط بازار قیمت‌های ٧٠ تا ٨٠ دلار برای هر بشکه نفت خام، می‌تواند منصفانه تلقی شود گفت: اوپک برای تعیین سطح تولید خود نیازی به هماهنگی دیگر تولیدکنندگان ندارد و ایران نیز سهم از دست رفته خود در بازار جهانی نفت خام را به محض لغو تحریم‌ها احیا خواهد کرد.
ایران سهم از دست رفته خود را در هر شرایطی احیا می‌کند
زنگنه در گفت‌و‌گو با بلومبرگ با بیان اینکه افت قیمت نفت خام امریکا به سطوح زیر ٤٠ دلار برای هر بشکه، بر عزم ایران برای احیای سهم از دست رفته خود در بازارهای جهانی به محض لغو تحریم‌ها تأثیری نداشته است تصریح کرد: ایران برای احیای سهم خود در بازارهای جهانی حتی با وجود افزایش تولید شیل اویل و افزایش شمار دکل‌های حفاری باید تولید خود را با هدف احیای سهم خود در بازارهای جهانی افزایش دهد.
به گفته وزیر نفت ایران، اوپک آماده همکاری و هماهنگی با کشورهای غیرعضو این سازمان است، اگرچه منتظر نمی‌ماند که دیگر تولیدکنندگان برای اوپک مقدار تولید تعیین یا اقدام آن را تأیید کنند.
وی با اشاره به اینکه اوپک برای مدیریت بازار و برقراری توازن میان عرضه و تقاضای نفت در بازارهای جهانی به توافق خواهد رسید، اما به نظر می‌رسد برای تبادل دیدگاه‌ها و گفت‌و‌گو با یکدیگر و رصد تحولات در فضای بین‌المللی، به چند ماه زمان نیاز دارد افزود: ایران تولید نفت خود را به هر قیمتی افزایش خواهد داد و انتظار دارد که دیگر کشورهای عضو اوپک راه را برای ورود این کشور به بازارهای جهانی باز کنند.وزیر نفت عنوان کرد: ایران در نظر دارد بلافاصله پس از لغو تحریم‌ها با افزودن روزانه ٥٠٠ هزار بشکه به تولید نفت خام خود و ظرف چندماه پس از آن با افزودن روزانه ٥٠٠ هزار بشکه دیگر، مجموع تولید نفت خام خود را تا ماه مارس به سه میلیون و ٨٠٠ تا سه میلیون و ٩٠٠ هزار بشکه در روز برساند.ایران هم اکنون روزانه ٢ میلیون و ٨٠٠ هزار بشکه نفت خام تولید می‌کند که بیشترین سطح در سه سال گذشته به شمار می‌آید و روزانه بیش از یک میلیون بشکه نفت خام صادر می‌کند.
تحلیلگران بر این باورند که ایران به محض لغو تحریم‌ها روزانه ٦٠٠ هزار تا یک میلیون بشکه به تولید نفت خام خود می‌افزاید، اما زنگنه رقمی فراتر از این را مدنظر دارد. وزیر نفت ایران در نظر دارد تولید نفت خام ایران را تا پایان سال ٢٠١٦ میلادی روزانه یک میلیون و ٥٠٠ هزار بشکه افزایش دهد و مجموع تولید نفت خام این کشور را به روزانه چهار میلیون و ٢٠٠ هزار بشکه برساند.
زنگنه با بیان اینکه بلافاصله پس از لغو تحریم‌ها، ما حق داریم که به بازار بازگردیم و سطح تولید پیشین خود را احیا کنیم، گفت: ما راه دیگری پیش روی خود نداریم، افت قیمت‌های جهانی نفت خام، مانع عزم راسخ ایران برای بازگشت به بازارهای جهانی نفت نمی‌شود. به گفته وزیر نفت، ایران حدود 60 میلیون بشکه میعانات گازی(نفت سبک) برروی آب ذخیره کرده است.