بازار سهام پس از توافق هسته‌ای ایران و 1+5 با واکنش غیرمنتظره خود، همه فعالان این بازار را غافلگیر کرد، به طوری که ریزش‌های ادامه‌دار شاخص، بازده سهام و حتی افت نیمه‌سنگین قیمت سهام اکثر شرکت‌های بورسی نشان می‌دهد که اوضاع در این بازار سرمایه‌پذیر خیلی مطلوب و قابل پیش‌بینی نیست.
جهان صنعت نوشت، در این میان همه نقش فعالان این بازار را در شکل‌گیری این جو منفی دامنه‌دار یکی از پایه‌های وضعیت فعلی معاملات سهام می‌دانند. بر این اساس «حقوقی‌ها» اولین قربانی‌های این شرایط هستند در کنار آن حقیقی‌ها هم سهم خاص خود را دارند. اما با آماری که روز گذشته از سوی معاون نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس و اوراق بهادار اعلام شد، باید نگاه دقیق‌تری به روند فعلی بورس داشته باشیم. علی سعیدی درباره معامله‌گران این روزهای بازار سهام می‌گوید: «هم‌اکنون 20000 معامله‌گر به طور میانگین روزانه یک‌بار خرید و فروش می‌کنند.» این عدد یعنی همه بالا و پایین شدن شاخص، ارزش بازار، قیمت سهام، حجم معاملات، ارزش معاملات و همه آمارهای کمی و کیفی روزانه معاملات بورس در ایران در اختیار حدود 20000 معامله‌گر بوده و این کمی تعجب‌برانگیز است. در حالی که از سال‌های پیش تا به حال همه مسوولان بازار سهام سرمایه‌گذاران را به این بازار دعوت می‌کردند و تعداد کدهای معاملاتی صادرشده براساس آخرین آمارها بیش از 7000000 کد است اما از یک طرف نه‌تنها بیش از 99 درصد از سهامداران در بورس ایران معامله نمی‌کنند بلکه از سویی دیگر همه نوسان‌های بورس و جو منفی معاملات بر اساس گفته این مقام بورسی در دست چیزی حدود 20000 معامله‌گر حقیقی و حقوقی است. اینکه چگونه این تعداد کدهای حقیقی و حقوقی که تعداد آن روزانه تغییر می‌کند، می‌توانند در بورسی که در حال نزدیک شدن به نیم‌قرن سابقه فعالیت است، همه چیز را تحت تاثیر قرار دهد، یکی از ابهام‌های جدید است که باید در روزهای آینده بیشتر به آن پرداخت.
ترکیه 27 هزار نفر
هم‌اکنون 20 هزار معامله‌گر به طور میانگین روزانه یک‌بار خرید و فروش می‌کنند که این عدد برای کشور ترکیه 27 هزار نفر است. در تعاریف بین‌المللی به معامله‌گرانی که در طول سال حداقل 250 بار معامله کرده باشند، معامله‌گر فعال و حرفه‌ای بازار سرمایه گفته می‌شود. معاون نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس و اوراق بهادار ضمن بیان مطلب فوق درباره تعداد سرمایه‌گذاران واقعی بورسی به سنا گفت: عدد هفت میلیون که به عنوان سرمایه‌گذاران بورسی اشاره می‌شود در واقع دارندگان کدهای بورسی هستند در حالی که سرمایه‌گذارانی که معاملات بهتری دارند حدود یک میلیون نفر هستند و تعداد قابل توجهی از سهامداران ما کد دارند اما در طول سال معامله نمی‌کنند یا افرادی که به سبب سهام کارگری یا خرید اوراق تسهیلات مسکن کدی دریافت کرده‌اند و پس از آن اقدام به معامله در بورس نمی‌کنند از جرگه فعالان بورسی خارج می‌شوند بنابراین اگر بخواهیم آمارها را دقیق‌تر اعلام کنیم، تعداد سرمایه‌گذار واقعی بورس کمتر است.
علی سعیدی با اشاره به تاثیر نرم‌افزار معاملات برخط در افزایش تعداد سهامداران بورسی گفت: از نظر طول سرمایه‌گذاری، بازار ما بازار جوانی است. به علت توسعه معاملات برخط در طول سال‌های اخیر این فرصت فراهم شد که به تعداد سرمایه‌گذار حقیقی و مستقیم در سهام اضافه شود البته برنامه سازمان بورس توسعه معاملات برخط روی صندوق‌های سرمایه‌گذاری است. عضو هیات مدیره سازمان بورس درباره جایگاه بورس ایران در مقایسه با کشورهای همسایه اظهار داشت: از حیث ارزش بازار بورس ما در منطقه سومین یا چهارمین بورس است البته اگر کاهش ارزش ریال نسبت به دلار نبود، وضعیت بهتر بود. بورس عربستان و ترکیه ارزش بازار بیشتری دارند و بعضی بورس‌ها مثل پاکستان ارزش بازار کمتری نسبت به ما دارند اما تعداد شرکت‌های بورسی‌شان بیشتر از ماست که البته شاخص بسیار مهمی در اندازه‌گیری‌های بورسی نیست. در بین کشورهای اسلامی هم رتبه 5-6 از حیث ارزش بازار را داریم چون بورس مالزی و اندونزی بورس‌های بزرگ‌تری در مقایسه با ما هستند.
سعیدی در ادامه درباره استفاده از ابزارهای جدید مالی گفت: از حیث استفاده از ابزارهای جدید چیزی کمتر از کشورهای اسلامی نداریم البته از اوراق قرضه با توجه به منع قانونی استفاده نمی‌شود اما از سال 90 با طراحی و راه‌اندازی انواع صکوک‌ها شامل اوراق مرابحه و اجاره، شش هزار میلیارد تومان در تامین مالی شرکت‌ها استفاده شده است البته این عدد در مقایسه با تامین مالی در مقایسه با کل اقتصاد کشور فاصله زیادی دارد که امیدواریم با برنامه‌های درونی سازمان بورس و برنامه‌های بیرونی کل اقتصاد موانع پیش روی تامین مالی از طریق بازار سرمایه هموار شود. وی خاطر‌نشان کرد: با تشکیل نهادهای مختلف مالی از جمله مشاوران سرمایه‌گذاری، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و شرکت‌های تامین سرمایه به استانداردهای زیر‌ساختی کشورهای پیشرفته دست یافتیم اما به تجارب خیلی بیشتری نیاز داریم که این نهادها اقدامات مناسبی برای عمق‌بخشی بازار انجام بدهند.
سعیدی با بیان اینکه در سال 87 نخستین صندوق سهام راه‌اندازی شد، گفت: بازار سرمایه هم‌اکنون 160 صندوق سرمایه‌گذاری با 200 هزار نفر سرمایه‌گذار دارد که این صندوق‌ها نیز مانند خود بازار از افت‌و‌خیزهای متعدد به تبع نوسانات متاثر شدند با این وجود هم‌اکنون 13 هزار و 800 میلیارد تومان دارایی صندوق‌هایی با درآمد ثابت است که در انواع صکوک و اوراق مشارکت با مجوز سازمان بورس یا بانک مرکزی سرمایه‌گذاری شده است. وی در پایان گفت: تلاش مدیران و مسوولان بازار سرمایه این است که در سال‌های آینده سهم صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سهام افزایش پیدا کند و این پیام را برای اکثریت سهامداران به خصوص سهامداران تازه‌وارد و غیر‌حرفه‌ای داشته باشد که به جای سرمایه‌گذاری مستقیم در سهام از صندوق‌های سرمایه‌گذاری استفاده کنند که مدیریت ریسک بیشتری دارند.