هياتی از سوريه به رياست وزير بهداشت اين كشور به ايران آمدهاند تا با همكاری ايران، هم اقدام به ساختوسازهای بيمارستانی در سوريه كنند و هم كالاهای ايراني بخرند. نزار يازجي، وزير بهداشت اين كشور در طول چند روزي كه در ايران بود، ديدارهاي مختلفي داشت و ازجمله از پارك علم و فناوري پرديس ديدن كرد، جايي كه بهترين شركتهاي دانشبنيان داخلي در دل آن جمع شدهاند و قرار است بعد از انجام مناقصههايي در زمينههاي گوناگون، كالاهاي «هايتك» به سوريه بفروشند. رقم، نوع و طرف ايراني قراردادها هنوز مشخص نيست، اما سوريها تا به امروز چيزي درحدود 40 مناقصه برگزار كردهاند تا از بين شركتهاي ايرانياي كه در مناقصهها حضور دارند، بهترينها را انتخاب كنند.
به گزارش تعادل، پارك علم و فناوري پرديس، در مسير تهران به سمت دماوند قرار دارد و ظاهر ساختمانها و معماري متفاوت آن، مسافران كنجكاوي كه به سمت دماوند حركت ميكنند را جذب خودش ميكند. بسياري اين پارك را به دليل تجمع شركتهاي دانشبنياني كه عمدتا درحوزههاي ICT و داروسازي فعال هستند، «سيليكون ولي» ايران مينامند، نامي كه بازديد از آن شما را قانع ميكند كه حق با آنهاست. پارك پرديس روز چهارشنبه هفته گذشته ميزبان وزير بهداشت سوريه بود كه به همراه معاونين دارو، آزمايشگاهها و تجهيزات پزشكياش به ايران آمده تا در مورد نحوه هزينه كرد السي يكميليارد دلاري كه تهران وعدهاش را به دمشق داده، تصميمگيري كند. ماجرا از اين قرار است كه پس از توافق هستهيي ميان ايران و گروه كشورهاي 1+5 و آزادشدن دلارهاي بلوكهشده ايران، دولت سوريه رسما از ايران درخواست كرد كه از اين كشور حمايت كند. آنطور كه دبير اتحاديه توليدكنندگان و صادركنندگان تجهيزات پزشكي به «تعادل» ميگويد، دولت ايران السي يكميليارد دلاري براي سوريها باز كرده و آنها قرار است بعد از برگزاري مناقصههايي در ايران، كالاها و اقلام مورد نيازشان را تنها به يك شرط انتخاب كنند: كالاها بايد دستكم 60درصد توليد داخل باشند. محمدرضا كمپاني، معتقد است سوريه درگير جنگ داخلي، بازار مناسبي براي داروها و تجهيزات پزشكي ساخت ايران است.
نزار يازجي، وزير بهداشت سوريه چهرهيي فوتوژنيك دارد. سبك ايستادنش و ميميك صورتش همه را به ياد ولاديمير پوتين، رييسجمهور روسيه مياندازد. او پزشك زنان است و به ايران آمده تا شركاي ايرانياش براي واردات دارو به سوريه كه درگير جنگ داخلي است را انتخاب كند. با اين حال، او تنها فرصت در دسترس من براي مصاحبه را رد كرد و درحالي كه دستش را روي ركوردر ميگذاشت با خنده گفت كه مصاحبه نميكند. با اين حال با «هدي سيد»، معاون دارويي او صحبت كردم و از او در مورد نحوه انجام مناقصه در ايران پرسيدم. او پاسخم را اينگونه داد: «داروهاي ايراني ارزان هستند و با اين حال ما به دنبال ارزانترين توليدكنندهها هستيم كه از طريق مناقصه انتخاب ميشوند.»
از خانم سيد ميپرسم كه از اين شركت دارويي چه دارويي خواهند خريد؟ ميشنوم: «هورمون رشد». ميپرسم كه آيا به خاطر قيمتهاي پايين اين شركت آن را انتخاب كردهاند يا اينكه دليل ديگري در ميان بوده است. سيد نقش قيمت را در انتخاب شركتهاي طرف قراردادشان تكذيب ميكند و ميگويد: «ما شركتهاي مختلف را در فهرست انتخابيمان قرار ميدهيم و بعدا آنها را بررسي ميكنيم.»
به نظر ميرسد كه حضور آنها در «سيليكون ولي» ايران، به اصرار طرف ايراني بوده باشد، چون معاون وزير بهداشت سوريه ادامه ميدهد: «وزارت بهداشت ايران از ما خواسته كه از اين شركتها و توليداتشان بازديد كنيم.» از او در مورد ميزان خريد دارويي احتمالي سوريه از اين شركتها ميپرسم. او با خوشرويي كاغذي را از كيفش بيرون ميآورد و ميگويد: «اين فهرست داروها و شركتهايي است كه در آخرين مناقصهيي كه در ايران برگزار شد، دريافت كردم.» او درحالي كه از روي كاغذ برايم ميخواند ميگويد: «ما 35 نوع محصول را تا اين لحظه انتخاب كردهايم كه ارزش كل آنها حدود 2ميليون و800هزاردلار است.»
خريد از ويترين ايران
وزير بهداشت سوريه و معاونانش لباس آزمايشگاه به تن ميكنند و وارد آزمايشگاهي دارويي ميشوند كه به ما اجازه ورود به داخل آن را نميهند. در اين فاصله، از محمدرضا كمپاني، دبير اتحاديه توليدكنندگان و صادركنندگان تجهيزات پزشكي كه خودش يك شركت دانشبنيان توليدكننده تجهيزات پزشكي دارد و وزير بهداشت سوريه از ساختمان 6 طبقه دفتر شركت او بازديد كرده، در مورد مراوده اقتصادي كه پس از ورود هيات سوري به ايران شكل خواهد گرفت، ميپرسيم: «اگر اشتباه نكنم سوريها حدود 40 مناقصه در ايران خواهند داشت كه دارو و تجهيزات پزشكي هم جزو آنهاست و قرار است با اعتبار السي كه دولت ايران براي آنها باز كرده، اين خريدها را انجام دهند اما مشروط به اينكه كالاي ايرانياي بخرند كه حداقل 60درصد ساخت داخل باشد. اگر اين 60درصد ساخت داخل بودن كالا توسط وزارت صنعت تاييد بشود، السي در وجه شركتهاي داخلي كه در مناقصهها انتخاب شده باشند، باز ميشود.»
از كمپاني ميپرسيم كه كشوري مثل سوريه كه در شرايط جنگي است، چرا بايد هورمون رشد بخرد؟ كمپاني ميگويد كه «در زمينه دارو تخصص ندارد، اما مطمئنا سوريها هميشه به داروهايي مثل داروهاي ضدسرطان يا داروهاي پروستات ايراني كه همگي «هايتك» هم هستند، احتياج دارد. داروهاي ايراني بسيار بسيار ارزانتر از مشابههاي خارجيشان هستند.»
او ميافزايد كه انتخاب پارك فناوري به اين دليل بوده كه اينجا ويترين مناسبي براي معرفي بهترين شركتهاي ايراني است: «شركتهايي كه اينجا هستند عمدتا گزينش شده، دانشبنيان هستند و همه به توليد عملياتي هم رسيدهاند و سوريها ميتوانند بهترين كالاهايي كه نياز دارند را از همين جا خريد كنند.»
از دبير اتحاديه توليدكنندگان و صادركنندگان تجهيزات پزشكي ميپرسيم كه شركتهايي كه مورد بازديد هيات سوري قرار ميگيرد، چه شاخصههايي داشتهاند و چگونه انتخاب شدهاند؟ كمپاني منكر انتخاب خاص اين شركتها ميشود: «كسي ما را انتخاب نكرده، ما شرايط مناقصه را داشتهايم و در مناقصه شركت كردهايم.» از كمپاني ميپرسيم كه سوريها قرار است چه ميزان تجهيزات پزشكي و دارويي خريداري كنند. ميشنويم: «هنوز مشخص نيست، ولي كل مبلغي كه قرار است از ايران خريد بشود يكميليارد دلار است كه در بخشهاي مختلفي هم هست، مثل صنايع غذايي و دارويي و حتي تجهيزات ساخت مسكن.»
صادرات دارويي تسهيل ميشود
گفتوگوي كوتاهي هم با آصف مهدوي، معاون توسعه صادرات و امور بينالملل سازمان غذا و دارو داشتيم. او اميدوار است كه ايران بتواند سهمي از صادرات دارو در منطقه داشته باشد: «ما درحال حاضر سعي ميكنيم صادرات دارو از مبدأ ايران را تسهيل كنيم و موانعش را رفع كنيم. افغانستان و عراق و كشورهاي آسياي ميانه اصليترين هدفگذاريهاي ما هستند.» از او در مورد امنيت داروهايي كه خارج ميشوند، پرسيديم.
اكبر عبداللهي اصل، معاون نظارت و برنامهريزي سازمان غذا و دارو چندي قبل گفته بود كه حدود يك درصد از داروهايي كه به قصد صادرات از كشور خارج ميشوند، دزديده ميشوند. مهدوي ميگويد: «ميزان داروهايي كه اين اتفاق برايشان رخ ميدهد خيلي كم است و ما در داخل ايران هم مشكل امنيتي نداريم، تحويل دارو تا لب مرز هم مسووليتش با ماست و بعد از آن، مسووليت حفظ امنيت محمولهها با كشور مقصد است. بيمههاي بينالمللي بيمه و حملونقل هم هستند و همه اينها كار را خيلي تسهيل ميكند.»
از معاون توسعه صادرات و امور بينالملل سازمان غذا و دارو ميپرسيم كه تامين هزينه بيمه با كدام طرف است. مهدوي اينطور پاسخ ميدهد: «اين را بايد در نوع قرارداد و مناقصه ديد و اينكه در خود قرارداد كدام طرف عهدهدار اين هزينهها شده، اما معمولا خود شركتهاي فروشنده هستند كه هزينه بيمه را هم تقبل ميكنند.»
شركتها و دولتها تمايل دارند كالاهاي تمامشده بفروشند. فروش كالاي تمامشده را اگر در تقابل با انتقال تكنولوژي درنظر بگيريم، شركتهاي خصوصي ايراني كه طرف قرارداد سوريه خواهند بود، از اين ارتباط بسيار منتفع خواهند شد، چراكه كالاهاي تمام شده «هايتك» ميفروشند. افزون بر اين به نظر ميرسد كه دولت ايران، با پديد آوردن امكان صادرات تكنولوژي محور، نقشي هم به بخش خصوصي و آفرينندگان بالاترين ارزش افزوده، يعني شركتهاي دانشبنيان داده است. اسن شايد بهترين شيوه خرج كردن دلارهاي نفتي باشد. بخش خصوصي ايران ميرود كه جاني دوباره بگيرد.