یکی از راه‌هایی که منجر به توسعه بخش‌های مختلف همچون معادن و صنایع معدنی می‌شود، برگزاری نمایشگاه در سطح بین‌المللی است. به گونه‌ای که کشورهای پیشرفته و صنعتی این موضوع را در برنامه‌های خود قرار داده و برنامه‌ریزی‌های از پیش تعریف شده‌ای انجام می‌دهند.
سنگ‌های تزئینی یا همان سنگ‌های ساختمانی ازجمله محصولات معدنی هستند که نمایشگاه‌های بین‌المللی بسیاری از سوی کشورهایی که قدرت بالایی در تولید محصولات با کیفیت بالا و استانداردهای جهانی دارند، برگزار می‌شود.
ایران که از لحاظ میزان ذخایر سنگ‌های تزئینی جزو ۵ کشور نخست جهان بوده و تنوع بالایی از این سنگ‌ها را دارد تاکنون موفقیت چشمگیری در زمینه صادرات محصولات خود به دیگر کشورها نداشته است. یکی از دلایل این امر نداشتن تولید محصولات با کیفیت براساس استانداردهای جهانی است. کارشناسان و فعالان این حوزه معتقدند که دانش فنی برای تولید محصولات با کیفیت حرف نخست را در این صنعت می‌زند. از این‌رو لازم است با ایجاد ارتباط با کشورهای صاحب فناوری زمینه را برای رسیدن به جایگاه واقعی سنگ کشور فراهم کرد.
تاثیرات مثبت نمایشگاه
برگزاری نمایشگاه و حضور شرکت‌های پرقدرت یکی از راهکارهای مهم در این عرصه است. البته فراهم بودن شرایط مناسب برای برگزاری نمایشگاه همچون صدور مجوز برای اجراکنندگان نمایشگاه و برنامه‌ریزی‌های از قبل انجام شده و همچنین انتخاب صحیح برای مکان برگزاری از مواردی است که منجر به برگزاری نمایشگاهی مفید خواهد شد.
فرزاد طاهری، مدیرعامل شرکت «زرسا سنگ زاگرس» و بهره‌بردار معدنی درباره برگزاری نمایشگاه‌های بین‌المللی سنگ در ایران و تاثیرات حاصل از آن در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: در ایران به دلیل نبود فناوری و تجهیزات روز دنیا صادرات سنگ‌های تزئینی امکانپذیر نیست. اما هم‌اکنون برداشته شدن تحریم‌ها و برگزاری نمایشگاه بین‌المللی و حضور شرکت‌های خارجی، بدون شک تاثیرات مثبتی روی صنعت سنگ ساختمانی ایران خواهد گذاشت.
وی ادامه داد: قبل از آغاز تحریم‌های بین‌المللی گشایش‌هایی برای واردات ماشین‌آلات معدنی انجام شد اما نتیجه مثبتی نداشت. چراکه تنها بخش سخت‌افزاری یعنی ماشین‌آلات به کشور وارد شد و این درحالی بود که بدون در اختیار داشتن دانش فنی امکان استفاده درست و فرآوری صحیح مواد وجود نداشت. ورود ماشین‌آلات ایتالیایی و به‌روز از نمونه‌های بارزی است که در آن سال‌ها اتفاق افتاد اما به دلیل نبود نیروی متخصص و آشنا از آنها استفاده بهینه‌ای نشده است.
طاهری بر این باور است که در صورت داشتن دانش فنی بخش عمده‌ای از مشکلات صنعت سنگ ایران رفع خواهد شد. در حال حاضر کشور چین با استفاده از دانش فنی روز دنیا از ماشین‌آلاتی که خیلی هم به روز نیستند به بهترین نحو محصولات خود را فرآوری می‌کند. طاهری افزود: یکی از چالش‌هایی که باعث شده صادرات سنگ ایران با موفقیت همراه نشود، نبود فرهنگ و همچنین دانش کافی از سوی صادرکنندگان محصولات است. چرا که تعداد بسیاری از آنها به شکل سنتی محصولات خود را تولید کرده و برنامه‌ریزی برای آن ندارند.
برنامه‌ریزی برای بازار فروش محصولات
طاهری به نداشتن برنامه سرمایه‌گذاری برای بازار فروش محصولات اشاره کرد و گفت: ایران در سال‌های گذشته نتوانست به تعهدات خود در بازار فروش به درستی عمل کند و همین موضوع باعث ایجاد ذهنیت نامناسب از صادرکنندگان ایرانی شد. حال با توجه به بهبود شرایط حتی اگر فرآوری محصولات نیز به درستی انجام شود بازهم برای بازگشت به جایگاه واقعی و تبدیل شدن به یک صادرکننده مطمئن در جهان به زمان نیاز است. به عنوان مثال در ۱۵ سال قبل زمانی که متقاضیان خارجی برای خرید محصولات با ایرانی‌ها وارد معامله می‌شدند با بدقولی‌ها و انجام ندادن تعهدات‌شان برای تحویل محصول روبه‌رو بودند که نتیجه آن چیزی جز برهم خوردن تعادل بازار و از بین رفتن جایگاه سنگ ایرانی نبود.
او ادامه داد: تفاوت میان ماشین‌آلات موجود در ایران در مقایسه با دیگر کشورها یکی دیگر از موانع تولید محصولات با کیفیت و با توجیه اقتصادی است. ماشین‌آلات روز دنیا نیازمند سرویس‌دهی و کنترل شرایط هستند که باید به صورت مداوم و پیوسته انجام شود. حال از آنجایی که در ایران هزینه سرویس این ماشین‌آلات رقم بالایی بوده و برای تولیدکننده محصول صرفه اقتصادی ندارد، این موضوع سبب می‌شود تا دستگاه از حالت کالیبره خارج شده و در نتیجه محصولات تولیدی دیگر کیفیت و استانداردهای لازم را نداشته و در نهایت محصولات تولیدی استانداردهای بین‌المللی تعریف شده را در اختیار نداردو بازاری برای آن در دیگر کشورها وجود نخواهد داشت.
او بر این باور است که مطالعه روی بازار هدف یکی از موضوعاتی است که باید مورد توجه قرار گیرد و این درحالی است که بیش از ۹۵درصد از فعالان این حرفه برنامه‌ای در این زمینه ندارند. طاهری بیان کرد: حضور شرکت‌های خارجی در ایران و فعالیت مشترک با شرکت‌های داخلی می‌تواند تاثیرات مثبتی برای صنعت سنگ ایران داشته باشد. به شرطی که آنها دانش فنی، دانش بازاریابی و فروش محصولات خود را در اختیار شرکت‌های ایرانی قرار دهند. یعنی باید در گام نخست ظرفیت‌های ایران به آنها معرفی شده و با همکاری مشترک از دانش فنی آنها برای تولید محصولات استفاده شود.
فروش دستگاه و فناوری‌هایی که دانش فنی استفاده از آنها را در اختیار نداشته باشیم، مفید نخواهد بود و تنها هزینه بر است. حال اگر فضای صادراتی بهتر شود می‌توان به بهبود بازار ایران امیدوار بود. طاهری عنوان کرد: سنگ‌های ساختمانی بر اساس نوع و ویژگی‌هایی که دارند در ساختمان استفاده می‌شوند. یکی از کاربردهای این سنگ‌ها ساخت وسایل تزئینی و احجام است و امکان انجام آن در ایران وجود دارد. وجود سنگ‌های کوچک در معادن مرمریت و لاشه گواه این موضوع است و می‌توان با سرمایه‌گذاری روی آن و استفاده از فناوری و تجهیزات مورد نیاز برای تولید محصولات جدید و متنوع اقدام کرده و به سود رسید.
سنگ فرآوری شده صادر شود
کاوه فاضل بسطامی، مدیرعامل شرکت «روشان روز» (مرکز اطلاعات سنگ ایران)، درباره برگزاری نمایشگاه‌های بین‌المللی سنگ‌های تزئینی در کشور و تاثیر آن بر صنعت سنگ ایران در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: بدون شک برگزاری نمایشگاه تاثیر بسزایی روی پیشرفت و توسعه صنعت سنگ ایران خواهد داشت.
او ادامه داد: ایران جزو ۴ کشور نخست جهان از لحاظ ذخایر سنگ‌های تزئینی است و انواع سنگ‌ها با تنوع رنگی فراوان را در خود جای داده که این موضوع در مقابل کشورهایی که تنها با نام یکی از سنگ‌های ساختمانی در جهان شهرت دارند، امتیازی ویژه محسوب می‌شود. با این حال صادرات چندانی نداشته و تنها به فروش سنگ‌های خام محدود می‌شود. از طرفی منطق حکم می‌کند که سنگ‌های فرآوری شده که از ارزش‌افزوده بسیار بالاتری نسبت به سنگ خام دارند، صادر شود تا علاوه بر رشد و توسعه این صنعت و اشتغالزایی، درآمد ارزی نیز برای کشور به ارمغان بیاورد.
فاضل بسطامی درباره جایگاه نمایشگاه‌های سنگی که در ایران برگزار می‌شود، اظهار کرد: با توجه به جایگاه صنعت سنگ ایران در جهان، نمایشگاه‌های سنگ به دلایل مختلف به درستی برگزار نشده‌اند که یکی از مهم‌ترین آنها نداشتن تبلیغات و اطلاع‌رسانی مناسب است. لازم به یادآوری است نمایشگاه سنگ تهران که مهم‌ترین نمایشگاه کشور به شمار می‌آید در تقویم نمایشگاه‌های جهانی جایگاهی ندارد.
او ادامه داد: نمایشگاه بین‌المللی سنگ محلات نیز که چند سالی است آغاز شده به دلیل مدیریت صحیح و اصولی و تبلیغاتی که انجام داده، توانسته جایگاهی در این تقویم پیدا کند اما باز هم در مقابل نمایشگاه‌های مطرح دنیا همچون «ورونا» در ایتالیا و «شیامن» در چین قابل مقایسه نیست.
وی ادامه داد: اصولا برنامه‌ریزی برای برگزاری نمایشگاه در همه جای دنیا تابع مقررات اجرایی خاصی است که به برگزارکننده این اجازه را می‌دهد تا با ارائه برنامه‌های کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت، جایگاه بین‌المللی نمایشگاه را چنانکه باید به دست بیاورد. به طور مثال نمایشگاهی ۲ سالانه که اردیبهشت امسال در نورنبرگ آلمان برگزار شد، روز پایانی نمایشگاه بروشوری را به بازدیدکنندگان و غرفه‌داران ارائه کرد که در آن نمایشگاه ۲ سال بعد را با روز و ساعت برگزاری آن معرفی کرده بود. غرفه‌داران خارجی معمولا برنامه تبلیغاتی و بازاریابی خود را در نمایشگاه‌های دیگر کشورها به صورت سالانه تنظیم می‌کنند و شاید یکی از هزاران دلایلی که ایران نمایشگاه بین‌المللی موفقی ندارد این باشد که در ایران، متولیان حدود ۳ یا ۴ ماه قبل از تاریخ نمایشگاه، تازه اقدام به صدور مجوز برای برگزارکننده می‌کنند. بنابراین از مجری طرح که هیچ برنامه‌ای را نمی‌تواند در این فاصله اندک زمانی اجرایی کند، چه انتظاری می‌توان داشت؟
ایجاد فضای مناسب نمایشگاهی
فاضل بسطامی تصریح کرد: برای استفاده از فرصت نمایشگاهی به نفع مصالح کشور، باید مجوزها بلندمدت صادر شود تا مجری زمان کافی برای برنامه‌ریزی را داشته باشد.
او اظهار کرد: اگر برنامه‌ای بدین شکل برای نمایشگاه‌های ایرانی نیز در نظر گرفته شود به طور قطع نتیجه بهتری خواهد داشت. چرا که فرصت کافی برای تبلیغ و اطلاع‌رسانی داشته و مجری می‌تواند اهداف کوتاه مدت برنامه کاری را تعریف کند. همچنین ایجاد فضای مناسب و امنیت کاری می‌توان انگیزه‌ای برای این افراد باشد. البته یکی دیگر از مزیت‌های این امر در اختیار داشتن فرصت کافی برای تبلیغات در دیگر کشورها و همچنین در بازار داخلی برای برگزارکنندگان است. وی بر این باور است که مکان برگزاری نمایشگاه و شرایط رفاهی و نبود بوروکراسی پیچیده اداری از دیگر عواملی هستند که باید مورد توجه قرار گیرد. به گونه‌ای که نمایشگاه توانایی پذیرش شرکت‌های بزرگ خارجی را داشته باشد.فاضل بسطامی افزود: حمایت دولت از برگزارکنندگان و شرکت‌کنندگان نمایشگاه‌ها از دیگر مواردی است که منجر به رشد و توسعه در این حوزه می‌شود.
به عنوان مثال در سال‌های قبل کشور ترکیه مکان مناسبی را برای صادرکنندگان ترک در نمایشگاه‌های خارجی مهیا می‌کرد و با پرداخت هزینه حضور در شرکت‌ها نمایشگاه، آنها را برای رسیدن به اهداف‌شان یعنی گسترش و پیشرفت صنعت سنگ کمک کرده و آنها بازارسازی کنند. این موضوع تا چند سال ادامه پیدا کرد و درحال‌حاضر کمک‌های دولت به ۵۰درصد رسیده است. زیرا بازارسازی انجام شده و حالا شرکت‌های ترک باید بازاریابی کنند. حال اگر چنین برنامه‌ای برای شرکت‌های سنگ ایرانی در نظر گرفته شود اثرات مثبتی به همراه خواهد داشت. چراکه در ایران از میان ۶ هزار کارخانه سنگبری شاید در حدود ۱۰۰ کارخانه از تجهیزات و فناوری‌های لازم که قابل مقایسه با کارخانه‌های ایتالیایی است، وجود دارند و اگر سیاست‌های درستی اتخاذ شود، می‌توانند وارد رقابت در عرصه بین‌المللی در زمینه سنگ های فرآوری شده، شوند.