مناقشه كابل _ اسلام‌آباد پس از سخنان تند هفته گذشته اشرف غنی، رييس‌جمهوری افغانستان، مبنی بر دست داشتن پاكستان در حملات اخير انتحاری در اين كشور وارد مرحله‌يي تازه شده و دوكشور درعرصه‌هاي اقتصادي و فرهنگي عليه يكديگر دست به اقدام‌هاي عملي زده‌اند. اقداماتي كه احتمالا در روزهاي آينده، ابعاد گسترده‌تري خواهد يافت.
به گزارش رسانه‌هاي افغانستان، يك روز پس از آنكه سفارت پاكستان در كابل اعلام كرد كه تا اطلاع ثانوي بورس‌هاي تحصيلي اسلام‌آباد به دانشجويان افغان به حالت تعليق درآمده، اتحاديه واردكنندگان دارو در افغانستان واردات داروي پاكستان را از اين كشور تحريم كردند.
پاكستان به افغانستان وعده داده بود تا 3هزار بورس تحصيلي دراختيار دانشجويان اين كشور قرار دهد، اما پس از سخنان رييس‌جمهوري افغانستان كه اسلام‌آباد را متهم به تربيت نيروهاي انتحاري براي جنگ در افغانستان كرد، اين بورس‌ها را تا زماني نامشخص به حالت تعليق درآورده است. ازسويي ديگر، رييس اتحاديه واردكنندگان دارو در افغانستان نيز شنبه به رسانه‌هاي اين كشور گفت كه واردات دارو از پاكستان را تحريم كرده است. وي دست داشتن نظاميان پاكستان در افزايش ناامني‌هاي اين كشور را دليل اتخاذ اين تصميم دانست. عبدالقادر زازي هدف از اين اقدام را حمايت از موضع‌گيري دولت وحدت ملي افغانستان خوانده است.
به گفته رييس اتحاديه واردكنندگان داروي افغانستان اين اقدام تاثيري بر قيمت دارو در اين كشور ندارد. زيرا آنان بديل خوبي براي واردات دارو از پاكستان دارند. ناظران معتقدند كه اشاره وي به كشور هند است. گزارش‌هاي رسمي حاكي است كه 50درصد داروي افغانستان از كشور پاكستان وارد مي‌شود و سالانه ميليون‌ها دلار از بابت واردات دارو نصيب پاكستان مي‌شود.
خبرگزاري افغانستاني رشد گزارش داده كه كابل احتمالا تحريم‌هاي بيشتري را بر واردات كالاها از پاكستان اعمال كند. افغانستان و پاكستان، براساس آمارهاي رسمي سالانه بيش از 1.5ميليارد دلار مبادله تجاري دارند. 90درصد اين مبادله مربوط به واردات افغانستان از پاكستان و 10درصد ديگر آن صادرات افغانستان به پاكستان است.
جنگ در فضاي مجازي
تنش‌هاي ميان دوكشور به ميان مردم نيز كشيده شده است. ازجمله صفحات اجتماعي افغانستان پس از حمله انتحاري در منطقه «شاه شهيد» كابل كه هفته گذشته بيش از 15 كشته و 400 زخمي برجاي گذاشت تبليغات گسترده‌يي را براي تحريم واردات كالاي پاكستاني در كابل و استان‌هاي اين كشور به راه انداخته‌اند. گفته شده در صفحات اجتماعي افغان‌ها تاكيد شده كه خريداري محصولات پاكستاني به مثابه ريختن پول به جيب تروريست‌هاست و بايد جلوي اين روند را گرفت. سراي شهزاده كابل، بزرگ‌ترين مركز مبادله ارزهاي خارجي نيز از چهارشنبه گذشته از تبديل روپيه پاكستاني خودداري كرده است.
كارشكني ترانزيتي پاكستان
روزنامه اقتصادي ودصم افغانستان نيز در گزارشي به نقل از وزارت تجارت و صنايع افغانستان نوشته كه ايجاد محدوديت در ترانزيت كالاهاي افغانستان به هند از طريق بندر واگا (WAGA) پاكستان، به بزرگ‌ترين مانع گسترش حجم تجارت ميان هند و افغانستان تبديل شده است.
همايون رسا، وزير تجارت هيات دولت افغانستان در اين باره گفته است: «با به وجود آمدن فرصت‌ها براي تجارت و كسب‌وكار ميان هند و افغانستان، كارشكني پاكستان شرايط را براي صادرات كالاهاي افغانستان از طريق بندر واگا به هند مشكل كرده است.» به‌گفته وي، از جمله اين مشكلات ندادن اجازه دسترسي به كانتينرهاي افغانستان براي تردد به هند يكي اين موانع است.
گفته شده، اشرف غني به وزراي خارجه، تجارت و حمل‌ونقل افغانستان دستور داده تا در اين باره تحقيق كنند. اين بحران در شرايطي روي داده كه افغانستان و پاكستان پيمان (APTTCA) را دوازدهم ژوئن سال2011 امضا كردند. براساس اين پيمان محصولات افغانستان از طريق بنادر كراچي، گوادر و قاسم به بازارهاي عمده مثل: هند، چين و ديگر كشورها صادر مي‌شود. روزنامه هشت صبح افغانستان در گزارشي با انتقاد از عملكرد ضعيف دولت براي مقابله با اسلام‌آباد، تقويت همكاري‌هاي استراتژيك و اقتصادي با هند، جدي‌ترين رقيب پاكستان در منطقه، را بهترين انتقام از سياست انتحاري پاكستان خوانده است.
اعلام جهاد عليه پاكستان
با بالا گرفتن تنش‌هاي دو كشور، اعضاي شوراي علماي افغانستان با گردهمايي در منطقه «شاه شهيد» كابل ضمن محكوم كردن اقدامات اسلام‌آباد براي ايجاد ناامني در اين كشور عليه پاكستان اعلام جهاد كردند. همچنين مردم ولايت هرات نيز در غرب افغانستان با برپايي تظاهرات گسترده عليه سياست‌هاي پاكستان اعلام كردند كه سازمان‌هاي اطلاعاتي اسلام‌آباد و واشنگتن به دنبال بي‌ثباتي اين كشور هستند. در اين تظاهرات مردم هرات سازمان اطلاعات ارتش پاكستان (I.S.I) را عامل خونريزي و كشتار مردم افغانستان دانسته و تجاوز پاكستان را به خاك اين كشور محكوم كردند.
بعد از واقعات خونين و پي درپي كابل كه ده‌ها كشته و صدها زخمي بر جاي گذاشت، محمد اشرف غني براي نخستين‌بار به صورت واضح اعلام كرد كه چنين حملات در پاكستان طراحي و در افغانستان عملي مي‌شود. غني گفت كه حوادث دو ماه اخير به صورت عام و چند روز اخير به صورت خاص نشان داد كه هنوز لانه‌هاي انتحاري و كارگاه‌هاي ساخت بمب كه مردم بيگناه ما را به خاك و خون مي‌كشاند، مثل گذشته در اين كشور {پاكستان} فعال است. عبدالله عبدالله، رييس اجراييه افغانستان، نيز به وضوح اعلام كرد كه بايد در سياست كابل در مقابل اسلام‌آباد تجديدنظر كرد. عبدالله گفت: «امروز همه مي‌دانيم كه عاملان اصلي حملات هراس‌افكنانه، آنهايي كه اين حملات را طرحريزي مي‌كنند و آنهايي كه اين حملات را عملي مي‌كنند، بي‌هيچ شكي در پاكستان هستند.
حملات اخير كابل مذاكرات صلح با طالبان را نيز تحت‌الشعاع قرار داده است. درهمين حال، جان كري، وزير خارجه امريكا، با ابراز نگراني نسبت به تشديد اين تنش‌ها، از رهبران هر دوكشور خواسته پناه‌گاه‌هاي امن طالبان را از ميان بردارند و توانايي عملياتي طالبان را در اين مقطع كاهش دهند.
* تعادل