طرح مسكن مهر را مي‌توان كورسوی اميدی دانست كه قرار بود چشم و دل مستاجران را روشن كند و سقفی امن از جنس دولتی بر سرشان بياورد اما آنقدر طولاني شد كه همه را خسته كرد. كساني هم كه خانه‌هايشان را تحويل گرفتند از امكانات رفاهي خبري نبود. با روي كار آمدن دولت جديد طرح مسكن اجتماعي جايگزين مسكن مهر شد تا نواقص اين طرح را برطرف كرده و مستاجران را به مراد دل‌شان برساند. با آنكه بخش تعاون در هر طرح مسكن مهر نقش قابل توجهي داشته، اما نتوانسته كارنامه قابل قبولي از خود ارايه دهد تا مسوولان با اطمينان خاطر بيشتري مسكن اجتماعي و مسكن اميد را هم به آنها بسپارند. ضمن آنكه برخي تعاوني‌هاي مسكن نيز با مشكلاتي كه براي اعضاي خود به وجود آوردند، اعتماد مردم را به اين بخش از بين بردند و حالا بحث بر سر اين است كه آيا بايد تعاوني‌هاي مسكن را وارد پروژه‌هاي مسكن اجتماعي و اميد كرد يا خير.
سابقه بد تعاوني‌ها
رييس انجمن صنفي انبوه‌سازان تهران در مورد واگذاري ساخت مسكن اجتماعي به "تعادل" مي‌گويد: مسكن اجتماعي طرحي است كه راه و شهرسازي اعلام كرد و برنامه آن براي اقشار كم‌درآمد بود كه به صورت واضح و روشن طرحي براي آن ارايه نشده است.
رهبر با اشاره به اينكه طرح مسكن اميد كه از طريق وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعي ارايه شده، مي‌افزايد: قرار است با وزارت راه و شهرسازي تفاهمنامه‌يي امضا كند اما هنوز در اين مورد هم دستورالعمل يا بخشنامه‌يي براي اجرايي و عملياتي شدن آن اعلام نشده است.
وي در مورد محول شدن اين طرح‌ها به بخش تعاوني مي‌گويد: به دليل اينكه علي ربيعي، وزير تعاون، كار و رفاه اجتماعي است، اصرار دارد كه اين دو طرح به تعاوني‌ها محول شود. در اوايل اجراي مسكن مهر هم اين اصرار وجود داشت كه پروژه مسكن مهر به تعاوني‌ها محول شود و تعاوني‌ها موفق ميدان شروع پروژه مسكن مهر بودند اما با اجرايي‌شدن اين پروژه مسوولان مجبور شدند دوباره اين بخش را به عهده انبوه‌سازان بگذارند؛ بنابراين ما اين تجربه را داريم كه تعاوني‌ها در اين زمينه موفقيت خوبي نداشتند.
ايرج رهبر در بيان دليل عدم موفقيت تعاوني‌ها مي‌افزايد: تعاوني‌ها تخصص ساخت و ساز را ندارند و در هيات‌مديره آنها به ندرت كسي كه تخصص كاملي در مورد ساخت و ساز دارد، پيدا مي‌شود. مسلما اگر تعاوني‌ها وارد اين دو طرح شوند مشكلاتي به وجود خواهد آمد ولي متاسفانه اصرار بر اين است كه تجربه‌هاي گذشته دوباره تكرار شود.
وي در پاسخ به اين مقوله كه تعاوني‌هاي مسكن زمين‌هايي در دست دارند كه مي‌خواهند از اين نقطه مثبت براي جذب طرح استفاده كنند، مي‌گويد: بايد ديد چرا تعاوني‌هاي مسكن اين زمين‌ها را تاكنون در دست خودشان نگه داشته‌اند. آنها اين زمين‌ها را نتوانستند بسازند و در دست‌شان ماند.
رييس انجمن صنفي انبوه‌سازان تهران در توضيح وظيفه تعاوني تاكيد مي‌كند: از نظر من وظيفه تعاوني‌هاي مسكن ساماندهي اعضاي آن است و اينكه عضو بگيرند و مبالغي كه نياز است را سر موقع از آنها دريافت كنند و ساخت و ساز را به عهده راه و شهرسازي بگذارند كه تخصص اين كار را دارد. زيرا راه و شهرسازي افراد باصلاحيت را مي‌شناسد و مسلما كار با سرعت و كيفيت بهتري پيش خواهد رفت.
نمي‌توانند از زمين‌هايي كه 20سال در دست داشته‌اند، در اين طرح‌ها استفاده كنند. اگر آنها مي‌توانستند اين زمين‌ها را تاكنون ساخته بودند. اين زمين‌ها را بايد در اختيار راه و شهرسازي قرار دهند و پيمانكار و مجري صاحب صلاحيتي (انبوه‌سازان) كه راه و شهرسازي مي‌شناسد اجراي كار را در دست بگيرد. وي با تاكيد بر لزوم امضاي تفاهمنامه بين وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعي و راه و شهرسازي مي‌گويد: طبق اين تفاهمنامه بايد راه و شهرسازي مداخله كرده و اجراي اين طرح‌ها را به دست بگيرد؛ در اين صورت است كه مسوولان بهتر نتيجه مي‌گيرند.
تعاوني‌ها كار اجرايي نكنند
دبير انجمن شركت‌هاي ساختماني به "روزنامه تعادل" مي‌گويد: تا آنجايي كه مطالعه كردم و در جريان هستم وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعي پيشنهاد ساخت يك‌ميليون و 500هزار واحد مسكوني اجتماعي را براي اقشار كم بضاعت داده است كه در نقاط مختلف كشور ساخته شود.
به گفته جواد خوانساري وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعي سازماني است كه نيروي كار متخصص در ساخت و ساز ندارد كه بتواند اين پروژه عظيم را مديريت، نظارت و اجرا كند.
وي با اشاره به اينكه اقدام وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعي تداخل در امور راه و شهرسازي است مي‌افزايد: چرا اين كار را به راه و شهرسازي واگذار نمي‌كنند تا چنين پروژه بزرگي با نظارت يك سازمان و به صورت متمركز ساماندهي شود؟ دخالت وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعي در اين امر بسيار نابجاست مگر آنكه در تامين مالي كمك كرده و افراد كم‌بضاعت اجتماع را شناسايي و براي دريافت مسكن‌ها معرفي كنند. بنابراين وزارت راه و شهرسازي بايد از طريق دفاتري كه در استان‌ها دارند، اقدام به اجراي اين پروژه‌ها كنند.
جواد خوانساري با اشاره به زمين‌هايي كه در بخش تعاون وجود دارد كه مي‌توان از آنها براي مسكن اجتماعي استفاده كرد، تاكيد مي‌كند: بخش تعاون زمين‌هايي كه دارد را به راه و شهرسازي بدهد تا طبق طرح‌هاي مختلف ساخت و ساز در آن صورت گيرد. طرح و اجراي آن بايد در دست وزارت راه و شهرسازي باشد.
واحدهاي سازنده و اجرا‌كننده كه شركت‌هاي انبوه‌سازان كشور، واحدهاي طراح، كنترل و نظارت‌كننده كه وزارت راه و شهرسازي خواهد بود، مسكن‌ها را به سرانجام مي‌رسانند. در انتها واحدي كه تحويل‌گيرنده اين مسكن‌هاست بايد وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعي باشد و مي‌توانند به افرادي كه از قبل تشخيص دادند به روش‌هاي مورد صلاح خودشان واگذار كنند. تداخل در كارها نتيجه مطلوب را از بين مي‌برد. همان طور كه در دولت‌هاي گذشته در طرح مسكن مهر اين تداخل را شاهد بوديم و هنوز مردم بسياري هستند كه نتوانستند مسكن‌هاي خود را تحويل بگيرند. واحدهايي كه واگذار شده تاسيسات زيربنايي ندارند و امكانات رفاهي مانند آب، برق، فاضلاب، مدرسه، فروشگاه و... را تامين نكردند.
وي در پايان بر اين تاكيد كرد كه بايد مسووليت هر حوزه را به سازمان مربوطه آن محول كنيم تا بتوان انتظار پاسخگويي داشت. تداخل در كار همديگر مسلما ايجاد اشكال خواهد كرد.