سالهاست كه چمدانهای خالی از مرز بازرگان به سمت كشور تركيه ميرود و با انبوهی از كالاهای خارجی و مارك پر شده و به ايران بازمیگردد. مرز بازرگان يكي از دروازههاي مهم صنعت گردشگري كشور تركيه است. گردشگري كه يكي از منابع مهم و مورد توجه درآمدزايي براي كشورها شده است اين روزها به عنوان يك صنعت مورد توجه قرار ميگيرد. تركيه در اين سالهاي اخير با حذف نظاميان از پهنه سياسي خود توانسته است براي اقتصاد خود برنامهريزي صحيح و دقيقي داشته باشد.
به گزارش آرمان، اين كشور با سرمايهگذاري خصوصي و افزايش توليد خود توانسته است يك اقتصاد صادراتمحور را تجربه كرده و نرخ رشد اقتصادي خود را بهصورت قابل توجهي افزايش دهد. در گزارشي كه از سوي بانك جهاني منتشر شده است، تركيه در سال گذشته توانست از هدف تعيين شده درباره رشد اقتصادي فراتر رود. همچنين پيشبيني ميشود كه رشد اقتصادي تركيه در سال ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ نيز ادامه يابد.
بر اساس اين گزارش، اقتصاد تركيه در سال ۲۰۱۵، ۳. ۵ درصد، در سال ۲۰۱۶، 3/7 درصد و در سال ۲۰۱۷، 3/9 درصد رشد خواهد داشت. اين پيش بينيها در شرايطي اتفاق افتاده است كه هنوز تركيه ناآراميهاي ناشي از فضاي سياسي خود را تجربه نكرده بود. در شرايط كنوني كه اين كشور به لحاظ سياسي بحرانهاي تازهاي را تجربه ميكند قطعا اقتصاد تركيه از آسيبهاي اين درگيريها در امان نخواهد بود. اگرچه همواره اين فصل سال كشور تركيه به دليل سفرهاي بسيار زياد ايرانيان منابع درآمدي بسياري را كسب كرده است اما شرايط ناامني كه اين روزها كشور تركيه تجربه ميكند نگرانيهاي زيادي را براي اقتصاد اين كشور به همراه داشته است. از سويي ديگر اين فضاي ناامن بر رابطه اقتصادي ايران و تركيه نيز بيتاثير نبوده است. يكي از بخشهاي اقتصادي كه بهشدت تحت تاثير اين شرايط است تجارت چمداني در مرز بازرگان است. تجارت چمداني در تمام كشورهاي دنيا ابزاري براي رونق صادرات و واردات است. هر كشوري براي معرفي كالاي خود به ديگر كشورها بهواسطه مرزنشينان كشور همسايه سعي در معرفي و تبليغات كالاي خود دارد.
كشور تركيه نيز از تجارت چمداني براي پيشبرد اهداف اقتصاد متكي بر توليد خود بهره بسياري برده است. اين كشور با تجارت چمداني در مرزهاي خود توانسته است در توليدات خود بهويژه در بخش پوشاك جايگزين توليد داخلي كشورهاي همسايه باشد. از سويي ديگر در شرايطي كه اقتصاد ايران به دليل تجربه تحريم از سوءمديريتها در اين دوران رنج ميبرد مرزنشينان ما نيز به دليل از دست دادن منابع درآمدي خود رو به آنسوي مرزها برده و تجارت چمداني را پيشه خود ساختند. دولت نيز چارهاي نداشت جز اينكه در پيشه تجارت چمداني مرزنشينان سختگيري نكند تا از اين طريق منبع درآمدي براي گذران امور خود داشته باشند. هرچند اگر دولت برنامه تدوين شدهاي براي استفاده از فرصت تجارت چمداني داشت اكنون توليدات داخلي ما در آنسوي مرزها شناخته شده بود. متاسفانه يكي از آسيبهاي جدي تجارت چمداني براي اقتصاد ما گسترش قاچاق در داخل كشور بود. اما همين منبع درآمد مختصر نيز به دليل ناامني در كشور تركيه براي مرزنشينان به خطر افتاده است.
درآمد 50 ميليارد دلاري تركيه از صنعت گردشگري
كشور تركيه سالها بر روي صنعت گردشگري خود سرمايهگذاري كرده است و اكنون اين صنعت سهم بسياري در بالا بردن نرخ رشد اقتصادي اين كشور داشته است. با توجه به اينكه تركيه در توليد خود نيز بهصورت همزمان سرمايهگذاري بسياري كرده است مشتريهاي بسيار زيادي براي كالاهاي توليدي خود در فراسوي مرزهايش يافته است. در واقع تركيه با سرمايهگذاري بر صنعت گردشگري خود توانسته است به عنوان یکی از10 كشور برتر در اين صنعت در دنيا حرفي براي گفتن داشته باشد. در حال حاضر تركيه سالانه حدود 25 ميليارد دلار از محل صنعت گردشگري درآمد دارد و دولت اين كشور قصد دارد اين رقم را به 50 ميليارد دلار در سال 2023 برساند. اين در حالي است كه پيشبيني ميشود تركيه در سال 2023 با قرار گرفتن در جمع پنج مقصد برتر گردشگري جهان، ميزبان 50 ميليون گردشگر نيز باشد. صنعت گردشگري تركيه 4 درصد از كل درآمد اين كشور را تامين ميكند كه اين ميزان برابر با درآمد بسياري از كشورها در فروش نفت است. در واقع آمارهاي سال 2015 ميلادي نشان ميدهد از مجموع 800 ميليارد دلار درآمد تركيه حدودا 32 ميليارد دلار از صنعت توريسم تركيه تغذيه ميشود كه معادل 4 درصد كل درآمد كشور تركيه است. بسياري از كارشناسان معتقدند تركيه كه در اين سالهاي اخير سياست خود را مبتني بر اقتصاد توليد محور بنا كرده بود، از اين درگيريهاي پيش آمده لطمه جدي خواهد ديد. ناامني داخلي در كشور تركيه نه تنها صنعت گردشگري تركيه را كه يكي از اركان اصلي رشد اقتصادي اين كشور محسوب ميشود به مخاطره انداخته است بلكه سياستهاي اقتصادي توليد محور را در آينده با آسيبهاي جدي روبرو خواهد كرد. همچنين بانك جهاني در اطلاعيهاي اعلام كرده كه چشمانداز سياسي مبهم در تركيه و انقباض تدريجي در فضاي مالي جهان در آينده نرخ رشد اقتصادي تركيه تاثير منفي خواهد گذاشت.
نگاهي به تجارت چمداني در ايران
آمار گمرك جمهوري اسلامي ايران نشان ميدهد طي چهارماه نخست سال 1394 حدود 30389 هزار يورو (معادل 22255 هزار دلار) و در هر روز بهطور متوسط 269 هزار دلار كالا از طريق تجارت چمداني از گمركات مرزي ارسال شده است كه اين رقم در حدود 21/0درصد از ارزش كل صادرات كشور را تشكيل ميدهد. مطابق ارقام اين جدول طي چهار ماهه نخست سال 1393 صادرات به طريق چمداني حدود 15914 هزار يورو (معادل 21608 هزار دلار) بوده است كه معادل 19/0 درصد از ارزش كل صادرات كشور طي چهار ماهه نخست سال 1393 را شامل شده است.