بورس مسکن قرار است در مرحله اول املاک و مستغلات متقاضیان را به معامله بگذارد. این در حالی است که رییس اتحادیه مشاوران املاک تهران به این موضوع انتقاد کرده و این امر را جزو وظایف اتحادیه دانسته است.
به گفت حسام عقبایی بورس مسکن با سوال‌هایی اساسی روبه‌رو است که باید در ابتدا به این سوال‌ها پاسخ داده و بعد به فعالیت بپردازد. او معتقد است: بورس مسکن قیمت بازار مسکن را به سمت افزایش و گرانی سوق می‌دهد.
به گفته عضو شورای‌عالی بورس فاز اول این طرح، معامله املاک نهادهای بزرگ و فازهای بعدی معاملات انبوه‌سازان و بنگاه‌های املاک را دربرمی‌گیرد. محمدرضا پورابراهیمی در گفت‌وگو با مهر با اشاره به فراهم شدن مقدمات راه‌اندازی بورس مسکن در کشور، بیان کرد: آیین‌نامه‌ها، نرم‌افزارها و سخت‌افزارهای این بورس کامل شده و این نهاد آمادگی دارد که با دریافت تقاضای معاملات املاک و مستغلات از سوی نهادها و دستگاه‌ها در فاز اول اجرای این طرح را کلید بزند. او ادامه داد: البته در فاز اول قرار نیست که این طرح شامل تمام بخش مسکن کشور شود بلکه املاک و مستغلات بنگاه‌های بزرگ اقتصادی، شهرداری‌ها، بانک‌ها، بنیاد مستضعفان، ستاد اجرایی فرمان امام(ره)، مجموعه نهادها و سازمان‌هایی که جایگاه ویژه در املاک و مستغلات دارند، شرکت‌های وابسته به تامین اجتماعی و... را در برمی‌گیرد و از طریق انتشار آگهی اطلاع‌رسانی پیش از معاملات انجام می‌شود.
پورابراهیمی با اعلام اینکه اطلاعات این نهادها و سازمان‌ها در تابلوی بورس مسکن اعلام خواهد شد، تصریح کرد: در فاز دوم اطلاعات معاملات انبوه‌سازان در کلانشهرها و کسانی که علاقه‌مند به وارد کردن اطلاعات خود در این بورس به‌منظور شفاف‌سازی هستند، روی تابلوی بورس مسکن قرار خواهد گرفت.
وی افزود: در مراحل بعدی اطلاعات معاملات بنگاه‌های املاک می‌تواند وارد بورس مسکن شود و آنها به صورت کارگزار بورس نسبت به انجام معاملات اقدام کنند. عضو شورای‌عالی بورس، راه‌اندازی بورس مسکن را باعث شفافیت معاملات، مشخص شدن قیمت، از بین بردن قیمت‌های کاذب، کاهش بورس بازی، تامین مالی بخش مسکن، جمع کردن نقدینگی، کاهش ریسک خریداران، تعریف تعهدات، رفع مشکلات مردم در پیش فروش و خرید مسکن و... اعلام کرد و افزود: در برخی موارد مشاهده می‌شود که یک ملک به ۱۰ نفر فروخته شده که این دست از فعالیت‌ها مشکلات قضایی و... ایجاد می‌کند. تلاش بر آن است تا با انجام معاملات مسکن در بورس مسکن این مسائل حل شود. وی از وجود تقاضاهایی برای معاملات و برگزاری جلساتی با برخی دستگاه‌ها و نهادهای متقاضی خبرداد و تصریح کرد: شهرداری‌ها و اتحادیه املاک می‌توانند نقش مهمی در اجرایی شدن بورس مسکن ایفا کنند و متولی انجام این طرح باشند.
اتحادیه املاک : نقد داریم
گفته‌های پورابراهیمی در حالی است که رییس اتحادیه مشاوران املاک تهران با اشاره به اینکه با راه‌اندازی بورس مسکن مخالف هستیم و به آن نقد داریم گفت: سوالی اساسی که در زمینه بورس مسکن باید پرسید این است که این بورس با چه شاخص و رویکردی می‌خواهد عمل کند؟ درباره این بورس نکاتی گفته شده است که به آنها نقد دارم.حسام عقبایی در گفت‌وگو با صمت گفت: گفته شده بورس مسکن از فروش یک ملک به چند نفر جلوگیری می‌کند این در حالی است که از سال ۸۷ و با مصوبه هیات وزیران سامانه اطلاعات املاک و مستغلات راه‌اندازی شده که از هرگونه تقلب در معامله جلوگیری می‌کند. بنابراین راه‌اندازی بورس مسکن با این هدف امری غیرضروری به نظر می‌رسد.او با بیان اینکه در سامانه اطلاعات املاک و مستغلات کدرهگیری برای معاملات مسکن در نظر گرفته می‌شود، تصریح کرد: این اقدام جزو قوانین و اختیارات بورس نیست و بورس نمی‌تواند بدون اجازه به این موضوع ورود کند. در واقع، قانون نظام صنفی این وظیفه را به عهده اتحادیه مشاوران املاک گذاشته و این موضوع جزو اختیارات صنف املاک است.
رییس اتحادیه مشاوران املاک تهران ادامه داد: از سوی دیگر سازمان بورس اعلام کرده که در فاز اول این طرح، فعالیت انجام شده تداخلی با فعالیت مشاوران املاک نداشته و بیشتر به خرید و فروش ملک بنیادها و نهادها از جمله بنیاد مستضعفان، ستاد فرمان امام(ره)، شهرداری‌ها و... پرداخته خواهد شد. این در حالی است که این اقدام برخلاف قانون بوده و بر اساس قانون، خرید و فروش املاک جزو وظایف مشاوران املاک است و بورس قادر به ورود به بخش خرید و فروش و معامله مسکن و مستغلات نیست. در حقیقت باید گفت که بورس جایی برای بنگاه‌داری نیست و نباید به بنگاه تبدیل شود. به گفته عقبایی راه‌اندازی و تشکیل بورس مسکن مخالف اصل۴۴ قانون اساسی است و باید این امر به بخش خصوصی واگذار شود. این در حالی است که سازمان بورس از سوی شورای‌عالی بورس راه‌اندازی شده و در صورت اجرای این طرح تاثیراتی منفی بر بازار مسکن به جای خواهد گذاشت.
بورس مسکن و بازار مسکن
سوال مهم و اساسی درباره راه‌اندازی بورس مسکن، تاثیر اجرای این طرح در بازار مسکن است. عقبایی و برخی از فعالان بازار مسکن در این زمینه معتقدند تا زمانی که بورس مسکن به‌طور منطقی درباره میزان تاثیر مثبت اجرای این طرح در کنترل بازار مسکن پاسخ ندهد نمی‌توان گفت بورس مسکن تاثیر مثبتی در بازار دارد. او با بیان اینکه اگر قرار است بورس مسکن در بازار ایران تعریف شود باید با اجرای اقداماتی کارشناسانه این فعالیت کلید بخورد و هرگونه اقدام با مطالعه دقیق همراه باشد؛ گفت: در واقع بورس مسکن پیش از راه‌اندازی باید برای سوالات مطرح شده پاسخ شفاف داشته باشد. به‌عنوان نمونه به روشنی بررسی شود که بورس مسکن با چه راهکارها و در چه مدت زمانی قادر به فعالیت درحوزه مسکن خواهد بود تا با این فعالیت بتواند رونق را به بازار مسکن بازگرداند.
همچنین چگونگی کنترل قیمت مسکن و قیمت‌گذاری در این بازار باید به‌طور شفاف بررسی و عنوان شود. این در حالی است که به عقیده ما اقدامات کارشناسانه‌ای بر موضوع بورس مسکن انجام نشده است. عقبایی راه‌اندازی بورس مسکن بدون مطالعه و بررسی کارشناسانه را امری منفی برای بازار دانست و افزود: از آنجایی که بر اساس قانون تجارت و قانون نظام صنفی بورس حق ورود به حوزه مسکن را ندارد؛ بنابراین در تشکیل این بورس باید رویکردی اقتصادی وجود داشته باشد. این در حالی است که بورس مسکن این رویکرد را نداشته و تاسیس و تشکیل آن ضربه‌هایی بر پیکره بخش مسکن واردخواهد کرد. رییس اتحادیه مشاوران املاک تهران بیان کرد: فعالیت بورس مسکن نتایجی جز سوداگری و افزایش قیمت مسکن ندارد. به همین دلیل نیز با این بورس مخالف بوده و آماده برگزاری جلساتی برای هم‌اندیشی و ورود بخش خصوصی به این بورس هستیم.
بورس مسکن و انبوه‌سازان
بورس مسکن در بخشی از برنامه‌های خود به حوزه انبوه‌سازان نیز ورود کرده و برای این بخش برنامه‌هایی دارد. این در حالی است که رییس کانون سراسری انبوه‌سازان تهران نیز نگاهی چندان مثبت به این بورس ندارد. ایرج رهبر با اشاره به اینکه تلاش در بخش مسکن بر خروج سرمایه‌ها و سوق دادن بازار به سمت مصرف است گفت: در این صورت است که سرمایه‌گذاری و سوداگری از بازار مسکن خارج می‌شود. اما به نظر می‌رسد که بورس مسکن برخلاف این تلاش‌ها عمل خواهد کرد.
رهبر در گفت‌وگو با "صمت" با بیان اینکه بورس مسکن بیشتر برای معاملات عمده است افزود: به‌عنوان مثال این بورس بیشتر برای معامله ساختمان‌های دولتی یا اداری و همچنین معاملات عمده ساختمانی کاربرد دارد؛ بنابراین انتظار نمی‌رود که این معاملات برای مصرف‌کنندگان سودی داشته باشد. به گفته او به نظر می‌رسد با این بورس عده‌ای سرمایه‌دار از موقعیت استفاده کرده و سهام مجتمع‌ها یا ساختمان‌های اداری را به مزایده می‌گذارند. پس نمی‌توان انتظار داشت که برای مردم و بازار مسکن سودی داشته باشد. رییس کانون سراسری انبوه‌سازان تهران ادامه داد: اگر در این بورس بخواهند با بخش مسکن بازی کرده و گروه‌های خاص در خرید و فروش سهام آن دخالت کنند، قیمت‌ها بالا رفته و در این برنامه‌ریزی مصرف‌کننده دچار ضرر و زیان می‌شود. با این حال نکته مهم این است که هرگونه تصمیم‌گیری برای بازار مسکن باید به اندازه‌ای کارشناسی شده باشد که آرامش را به این بازار بیاورد نه اینکه تصمیم‌گیری بدون برنامه آشفتگی‌هایی را در این بازار رقم بزند.
فعلا بورس مسکن در حد یک ایده است
حامد مظاهریان - معاون وزیر راه و شهرسازی از راه‌اندازی بورس مسکن، اطلاعی ندارم. فعلا این طرح در حد یک ایده است و مشورتی هم با وزارت راه و شهرسازی نشده است. از سوی دیگر، برخی نمایندگان مجلس شورای اسلامی و مسئولان بورسی کشور اعلام کرده‌اند که وارد فروش املاک ارگان‌های دولتی و غیردولتی بزرگ می‌شوند. همچنین ایجاد بورس مسکن با هدف تشکیل بازار سرمایه رسمی برای حذف بازار غیررسمی فعلی مسکن در دستور کار قرار دارد. به گفته عضو ناظر مجلس در شورای‌عالی بورس و اوراق بهادار، در بورس مسکن هم فروشندگان و خریداران انبوه مسکن و هم خرده‌فروشان و تک‌خریداران واحد مسکونی از جمله مسکن مهر وارد می‌شوند، البته می‌توان در ابتدای فعالیت بورس مسکن، معامله‌کنندگان بلوک‌های ساختمانی مسکونی و مسکن انبوه را به سمت معامله در این بازار سرمایه هدایت کرد ولی قرار است همه علاقه‌مندان به فعالیت در بازار مسکن در این بورس حضور داشته باشند.
مسکن امکان حضور در بورس را ندارد
سعید اسلامی‌بیدگلی - عضوهیات‌مدیره‌شرکت‌مادرتخصصی عمران و بهسازی مسکن یک کالای ناهمگن است که از نظر تئوری امکان حضور در بورس را ندارد. کالاهایی که در بورس عرضه می‌شوند، همگن هستند اما خاصیت بازار مسکن موجب می‌شود که در کشورهای مختلف، بازار مسکن را وارد بورس کنند. در همه جای دنیا تبادل اطلاعات از موضوعات مهم در بورس مسکن است. یکی از مشکلات بازار مسکن ما این است که اطلاعات به خوبی در این بازار منتقل نمی‌شود و حتی در سال‌های گذشته دیدیم که اطلاعات مربوط به خرید و فروش مسکن به درستی اعلام نمی‌شد.