صنعت نساجی ایران که در برگیرنده صنایع پایین‌دستی متعددی از جمله تولید پوشاک است می‌تواند سهم بسزایی در تولید ارزش افزوده، ایجاد اشتغال و افزایش درآمد صادرات غیرنفتی کشور داشته باشد،
به گزارش صمت، اما متاسفانه افزایش بی‌رویه واردات در بخش کالاهای مصرفی، قاچاق و همچنین حمایت نکردن از تولیدکنندگان این صنایع موجب شده تا صنعت نساجی نتواند در اقتصاد ایران نقش‌آفرینی چشمگیری داشته باشد. به‌طور حتم حمایت از تولیدکنندگان و مهیاکردن بستر نشان(برند)سازی در ابعاد ملی و بین‌المللی یکی از راهکارهای توسعه صنعت نساجی ازجمله صنعت پوشاک در ایران و جهان است اما متاسفانه در ایران تاکنون چنین امری به‌طور جدی رخ نداده است. اگر یک فعال اقتصادی اقدام به نشان(برند)سازی در این صنایع کرده باشد به‌دلیل نبود حمایت‌های لازم نتوانسته در این عرصه حضور پررونق و ماندگاری داشته باشد زیرا واردات و قاچاق کالا از یک سو و فرهنگ مصرف اجناس با نشان(برند) خارجی از سوی دیگر مانع نشان(برند)سازی در صنایع نساجی از جمله صنعت پوشاک شده‌اند و دامنه این معضل تا حدی گسترده است که تولیدکنندگان پوشاک ایرانی، به ناچار کالاهای خود را در بازار داخلی با نصب یک نشان(برند) خارجی و به‌عنوان کالای با کیفیت خارجی به فروش می‌رسانند.
ایجاد نشان (برند) پوشاک ایرانی
ابوالقاسم شیرازی، رییس اتحادیه صنف تولیدکنندگان و فروشندگان پوشاک تهران در گفت‌وگو با صمت در این زمینه اظهار کرد: تولیدکنندگان پوشاک در این صنعت اقدامات بسیار زیادی انجام داده‌اند که از جمله این اقدامات می‌توان به تلاش برای ایجاد نشان(برند) پوشاک ایرانی اشاره کرد تا بتوانیم از این طریق خلأهایی که در بخش تولید، عرضه و صادرات پوشاک ایرانی وجود دارد را پرکنیم.
وی با اشاره به هجمه واردات پوشاک خارجی به صورت قاچاق یا رسمی به بازار ایران گفت: در شرایط فعلی، پوشاک خارجی در بازار به شدت خودنمایی می‌کند و برخی از مردم برای تهیه این اجناس حاضر به پرداخت هزینه‌های بسیار سنگینی هستند.
شیرازی با بیان اینکه مصرف‌کنندگان به دنبال تهیه اجناس باکیفیت و ماندگار حتی با پرداخت هزینه بیشتر هستند، افزود: متاسفانه رفتار برخی از تولیدکنندگان در عرصه تولید پوشاک و عرضه اجناس بی‌کیفیت موجب شده تا به باور مصرف‌کنندگان نسبت به پوشاک ایرانی لطمه‌های بسیار جدی وارد شود و حتی فعالیت آن دسته از تولیدکنندگانی که پوشاک باکیفیت تولید می‌کنند را تحت‌الشعاع قرار دهد.
شیرازی ادامه داد: از یک سو تولید و عرضه اجناس بی‌کیفیت (به استثنای معدود تولیدکنندگان داخلی پوشاک با کیفیت و نشان ویژه) و از سوی دیگر تلاش رقبا برای به‌دست آوردن بازار پرمصرف پوشاک ایرانی با پرداخت هزینه‌های کلان در بخش تبلیغات و همچنین ارائه اجناس با قیمت تمام‌شده پایین‌تر نسبت به محصولات ایرانی سبب شد، بازار پوشاک ایران در اختیار خارجی‌ها قرار بگیرد.
این فعال اقتصادی تصریح کرد: متاسفانه تاکنون مسئولان، اقدام شایسته توجه و متناسب در زمینه حمایت از صنعت پوشاک به عمل نیاورده‌اند و می‌توان گفت که در مسیر برعکس حرکت کرده‌ایم تا جایی که دستگاه‌های نظارتی به جای حمایت از تولید در عمل بی‌اعتمادی نسبت به مصرف کالاهای تولید داخل را در مردم تقویت کرده‌اند.
رییس اتحادیه صنف تولیدکنندگان و فروشندگان پوشاک تهران خاطرنشان کرد: دستگاه‌های نظارتی تاکنون تنها از تخلفات گرانفروشی در واحدهای تولیدی و واحدهای صنفی به مصرف‌کنندگان گزارش داده‌اند و این درحالی است که در کنار نقاط ضعف واحدهای تولیدی، لازم است تا نقاط قوت تولید کشور در زمینه‌های مختلف به مردم نشان داده شود.
وی با تاکید بر ضرورت تغییر فرهنگ و باور مردم نسبت به پوشاک ایرانی یادآور شد: دستگاه‌های نظارتی و رسانه‌ای باید مردم را به سمت مصرف کالای ایرانی هدایت کنند زیرا این واقعیت وجود دارد که ایران در صنعت پوشاک به مراتب قدمت بیشتری از ترک‌ها و چینی‌ها دارد و به‌طور قطع کیفیت پوشاک ایرانی به مراتب بالاتر و بهتر از محصولات این کشورها یا سایر رقبای ماست. این فعال اقتصادی ابراز کرد: ایران در صنعت پوشاک به لحاظ دوخت، طراحی و کیفیت پارچه به مراتب بالاتر از فرانسه است زیرا هنر ایرانیان زبانزد خاص و عام است اما تاکنون از ظرفیت‌هایی که در صنعت نساجی و پوشاک ایران وجود دارد به‌صورت کافی و کامل استفاده نشده است.
رییس اتحادیه صنف تولیدکنندگان و فروشندگان پوشاک تهران گفت: برای احیا و تقویت صنعت پوشاک با توجه به ظرفیت‌های موجود، به هیچ عنوان دیر نیست و باید تلاش کرد که از این فرصت‌ها و ظرفیت‌ها به بهترین شکل در زمینه ایجاد اشتغال و ارزآوری استفاده کرد. شیرازی با تاکید بر ضرورت رفع موانع تولید در صنعت نساجی افزود: بسیاری از پوشاکی که در بازار داخل به‌عنوان کالای خارجی فروخته می‌شود، محصولات و کالاهای ایرانی هستند که در واحدهای تولیدی همین کشور، از سوی نیروی انسانی ایرانی تولید شده‌اند اما از آنجا که فرهنگ استفاده از اجناس خارجی در میان مردم رواج یافته، تولیدکنندگان به ناچار باید روی این پوشاک، برچسب خارجی نصب کرده و آن را به‌عنوان پوشاک خارجی در اختیار مصرف‌کنندگان قرار دهند. وی ادامه داد: ایران در تولید انواع پوشاک بسیار قوی است، به همین علت، تولیدکنندگان با خیالی آسوده می‌توانند برچسب خارجی روی محصولات خود نصب و روانه بازار کنند که البته از سوی مصرف‌کنندگان مورد اقبال بسیار زیادی نیز قرار می‌گیرد.
این فعال اقتصادی اظهار کرد: تولیدکنندگان‌تمایل ندارند اجناس خود را با نشان(برند) ایرانی در بازار عرضه کنند زیرا مردم به اجناس خارجی رغبت بیشتری دارند؛ بنابراین باید نگاه مردم نسبت به پوشاک ایرانی تغییر کند. البته یکی دیگر از معضلات تولیدکنندگان پوشاک این است که مصرف‌کنندگان حاضر نیستند برای خرید کالای ایرانی به اندازه پوشاک خارجی پول پرداخت کنند. رییس اتحادیه صنف تولیدکنندگان و فروشندگان پوشاک تهران افزود: با وجود اینکه تولیدکنندگان با مشکلات و هزینه‌های بسیار بالا، اقدام به تولید و رقابت باخارجی‌ها کرده و می‌توانند پوشاک ایرانی را با نشان(برند) خارجی به فروش برساند باز هم حمایت شایسته‌ای از آنها نمی‌شود تا جایی که عرضه کالای ایرانی با نشان(برند) خارجی برای تولیدکنندگان مقرون به‌صرفه‌تر از عرضه همان کالا با نشان(برند) ملی و ایرانی است بنابراین نبایداز تولیدکنندگان پوشاک انتظار داشته باشیم تا نسبت به نشان(برند)سازی در صنعت پوشاک اقدام کنند.
نشان(برند)سازی نیازمند تولید انبوه
اما گلناز نصراللهی، مدیرکل دفتر صنایع نساجی و پوشاک وزارت صنعت، معدن و تجارت در گفت‌وگو با صمت پیرامون وضعیت نساجی و پوشاک در ایران اظهار کرد:
درحال‌حاضر در بخش پوشاک، نشان(برند)هایی وجود دارد. بنابراین نمی‌توان گفت که در زمینه نشان(برند)سازی در صنعت پوشاک هرگز موفقیتی به‌دست نیاورده‌ایم.
وی افزود: یکی از مشکلات بخش پوشاک این است که واحدهای صنعتی تولید انبوه داشته باشند. به همین دلیل تا زمانی که به تولید انبوه در این صنعت دست پیدا نکنیم، نباید به‌دنبال نشان(برند)سازی باشیم.
مدیرکل دفتر صنایع نساجی و پوشاک وزارت صنعت، معدن و تجارت ادامه داد: برای نشان(برند)سازی در سطح ملی و جهانی نیازمند تولید انبوه در تیراژهای بالا هستیم اما متاسفانه صنعت پوشاک ایران از چنین ظرفیتی غافل مانده است.
نصراللهی تصریح کرد: یکی دیگر از دلایل موفق نبودن صنعت پوشاک کشور برای نشان(برند)سازی این است که به محض اینکه واحدهای تولید پوشاک ایران به سمت نشان(برند)سازی حرکت می‌کنند، بلافاصله دستگاه‌های نظارتی ازجمله سازمان امورمالیاتی وارد میدان شده و این واحدها را زیرفشارهای مضاعف قرار می‌دهند و این در حالی است که برای حمایت از تولید و صنعت پوشاک لازم است تا از آنها حمایت کنیم، بنابراین با ایجاد بوروکراسی توان نشان(برند)سازی در صنعت پوشاک گرفته می‌شود.
مدیرکل دفتر صنایع نساجی و پوشاک وزارت صنعت، معدن و تجارت درباره اقدامات انجام شده برای حمایت از صنایع نساجی کشور اظهار کرد: باید واقعیات موجود در صنایع نساجی را به جامعه نشان دهیم و این به معنای انعکاس مسائل و مشکلات نیست بلکه باید اقدامات انجام شده و توانمندی‌های موجود در این صنعت را اعلام کنیم.
وی افزود: در سال‌جاری، صندوق توسعه ملی برای ایجاد طرح‌های جدید، وام‌های بیشتری را در اختیار واحدهای صنعتی قرار خواهد داد و درحال‌حاضر تعدادی از واحدهای نساجی توانمند، درصدد اجرای طرح‌های توسعه‌ای، بازسازی و نوسازی هستند که دفتر نساجی وزارت صنعت، معدن و تجارت براساس وظیفه خود به بررسی این طرح‌ها می‌پردازد و از آنها حمایت خواهد کرد.
نصراللهی ادامه داد: خوشبختانه در سال گذشته صادرات صنایع نساجی با وجود مسائل و مشکلات موجود، با رشد خوبی روبه‌رو بود، به‌طوری‌که بدون احتساب فرش دستباف، ۹۸۸میلیون دلار بود که نسبت به مدت مشابه از نظر دلاری ۳/۷درصد و از نظر وزنی ۵/۵درصد افزایش داشته است.
وی در ادامه، از مدیریت واردات با مساعدت بخش خصوصی در سال گذشته خبر داد و گفت: با مساعدت بخش خصوصی مدیریت واردات انجام و تعرفه واردات مواد اولیه موردنیاز کارخانه‌های تولیدی اصلاح شد که این اقدام باعث شد، واردات پارچه روند متعادل‌تری به خود بگیرد به طوری که میزان واردات انواع پارچه در سال گذشته ۵۹هزار تن بود. این در حالی است که سال ۹۲، میزان واردات پارچه ۷۵هزار تن بود. به هر صورت صنعت نساجی که از صنایع پیشران در کشور به شمار می‌آید، نیازمند حمایت‌های مستمر و قانونی است و به گفته فعالان این حوزه بیش از هر زمان دیگر انتظار می‌رود، دولتمردان کشور متوجه اهمیت و جایگاه صنعت نساجی باشند؛ صنعتی که بیشترین میزان اشتغال و بالاترین ارزش‌افزوده را با سرمایه‌گذاری اندک به وجود می‌آورد.
تسخیر بازارهای جهانی با تلاش 30 ساله
در همین حال محمد مروج‌حسینی بر این باور است که ایران در صنعت نساجی دارای نشان(برند) نیست و برای نشان(برند)سازی در این صنعت حداقل باید ۳۰ سال زمان صرف کرد.
رییس انجمن صنایع نساجی ایران در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: در صنعت نساجی در دهه‌های قبل نشان(برند)های بسیار خوبی از جمله صنایع نساجی مازندران و کاشان فعال بودند اما متاسفانه صنعت نساجی نخستین قربانی برخی سیاست‌ها شد و این امر به صنعت نساجی آسیب‌های جدی وارد کرد.
وی افزود: درحال‌حاضر در صنعت نساجی نشان(برند) معروف و مشهور کم داریم، زیرا نشان(برند) در طول زمان به وجود می‌آید و نباید انتظار داشت که برنامه‌ریزی‌ها واقدامات برای نشان(برند)سازی در مدت مدت ۲ یا ۳سال به نتیجه برسد. بررسی وضعیت نشان(برند)های معتبر جهانی نیز موید این واقعیت است که تمام نشان(برند)های مشهور جهانی نیز حداقل یک فرآیند ۲۰ تا ۳۰ساله را طی کرده‌اند تا توانسته‌اند بازارهای جهانی را به تسخیر خود دربیاورند.
مروج‌حسینی خاطرنشان کرد: ملی‌سازی و خصوصی‌سازی صنایع نساجی باعث شده تا این صنعت با چالش‌های جدی مواجه شود. وی درباره تامین مواداولیه برای صنعت نساجی یادآور شد: پیش از انقلاب میزان تولید پنبه در کشور ۲۳۷هزار تن و ایران تولیدکننده و صادرکننده پنبه بود اما این میزان سالگذشته به ۶۰هزار تن رسیده است. به‌طور قطع کاهش تولید مواد اولیه در صنعت نساجی، به این صنایع لطمه‌های بسیار زیادی را وارد خواهد کرد.