برخی خبرهای منتشره در شبکه‌های جهانی گویای آن است که صندوق بین‌المللی پول قصد دارد در جلسه‌ای که در ماه اکتبر برگزار می‌کند، به بررسی حذف دلار به‌عنوان پشتوانه ذخیره ارزی جهان بپردازد و واحد پول جدیدی را جایگزین آن کند. البته صندوق بین‌المللی پول هیچ اظهارنظری در این باره نکرده و صحت این اخبار معلوم نیست اما با این وجود سکوت معنا‌دار صندوق بین‌المللی پول را در این باره به چه چیز می‌توان تعبیر کرد؟
جنگ ارزی مقدمه حذف دلار
دکتر حمید نوریان، کارشناس اقتصادی در این‌باره به فرصت امروز گفت: این بحث تازه‌ای نیست و تا اندازه‌ای تحت تاثیر عوامل سیاسی مطرح شده است. قدرت‌های نوظهور اقتصادی مانند چین تمایل دارند که قدرت اقتصادی آمریکا را به چالش بکشند و به‌راه افتادن این بحث‌ها را بیشتر در این راستا ارزیابی می‌کنم. وی افزود: چین تاکنون در مبادله ارزی‌اش با چند کشور از پولی غیر دلار استفاده کرده است. روسیه هم این کار را انجام داده و گفته می‌شود که تعداد کشورهایی که تمایل دارند این کار را بکنند افزایش یافته است. این کارشناس تاکید کرد: بحرانی که اقتصاد آمریکا در سال‌های گذشته درگیر آن بود تاثیراتی را در تضعیف این غول اقتصادی داشته اما مولفه‌های اقتصادی آمریکا که توسط بانک مرکزی آن منتشر شده است نشان می‌دهد که در شرایط فعلی اقتصاد، بحران به طور کامل مهار شده و وضعیت رشد اقتصادی به مدار عادی‌اش بازگشته است.
وی در پاسخ به این سوال که در صورت تغییر پشتوانه ذخیره ارزی جهان کدام واحد پولی شایستگی جانشینی دلار را دارد؟ گفت: کسانی که به این موضوع دامن می‌زنند قصدشان از تغییر پشتوانه ذخیره ارزی احتمالا یوان است؛ چون در حال حاضر این واحد پولی است که می‌تواند به‌صورت بالقوه دلار را به چالش بکشد. چینی‌ها با جنگ ارزی یک دهه گذشته دلار را در حلقه‌ای از آتش انداخته‌اند. ارزش پایین یوان موجب شده که چین بسیاری از بازارهای صادراتی‌اش را گسترش دهد. وقتی ارزش یک واحد پولی کاهش می‌یابد در بخش صادرات منجر به ارزان‌تر شدن کالا و افزایش قدرت رقابت صادرکنندگان می‌شود. این موضوع برای آمریکا هم صدق می‌کند اما آمریکا به دلیل حفظ موقعیت دلار به‌عنوان پشتوانه ذخیره ارزی جهان نمی‌تواند زیاد از این حربه استفاده کند.این کارشناس تاکید کرد: در چند مورد بانک مرکزی آمریکا تصمیم گرفته با چاپ پول، ارزش دلار را کاهش دهد که تاثیر زیادی در وضعیت صادرات این کشور داشته اما این کار را با احتیاط و وسواس زیادی انجام می‌دهند.
چین باید اول قدرتش را اثبات کند
جلیل موسوی، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با «فرصت امروز» در این باره گفت: چین تلاش کرده است در بخش‌های مختلف بازارهای مالی قدرت اقتصادی آمریکا را بارها به چالش بکشد. چین اقتصاد گسترده‌ای دارد. در عرض 20 سال این کشور کمونیستی توانست با انجام برخی اصلاحات و برخورداری از جمعیت و سرزمینی گسترده، تبدیل به اقتصادی دولتی و غیر‌قابل مهار در مقابل آمریکا بشود. چین با وجود سابقه کمونیستی نظامش بخش مهمی از نیروی کار را در فقر نگه داشته است. این عده درآمدی کمتر از یک دلار در روز دارند. چین حاضر به افزایش دستمزد این افراد نیست به دلیل اینکه می‌داند همین دستمزد اندک است که تبدیل به مزیت نسبی بزرگ این اقتصاد نوظهور شده است.
وی افزود: چین تلاش دارد با تشکیل بانک توسعه آسیا در مقابل بانک جهانی، مهار کنترل پول را از دست اقتصادهای قدیمی دربیاورد. جذابیت‌های خدماتی که این بانک ارائه می‌دهد به اندازه‌ای است که حتی انگلستان هم به این بانک پیوسته، بنابراین ممکن است چینی‌ها در بخش ارزی هم با دلار گلاویز بشوند و قصد جایگزینی یوان به جای دلار را داشته باشند.
این کارشناس تاکید کرد: چین در گذشته با بازی ارزی یوان توانسته بود اهداف صادراتی‌اش را تامین کند و آمریکا از این ناحیه انتقادهای فراوانی را متوجه آنها می‌کرد. اتفاقا تا زمانی که یوان ارزان بود، احتمال جایگزینی آن با دلار پایین بود اما گزارش‌های صندوق بین‌المللی پول نشان می‌دهد که چینی‌ها تلاش کرده‌اند یوان را تقویت کنند. صندوق بین‌المللی پول اعلام کرده که یوان به ارزش واقعی خودش نزدیک شده است. وی ادامه داد: چین در حال حاضر در مقابل مبادلات نفتی‌اش در بندر شانگهای به جای دلار، یوان پرداخت می‌کند و در برخی موارد در مبادلاتش از طلا استفاده کرده است. چین یکی از دارندگان ذخایر عظیم طلا در جهان است. این اقدامات نشان می‌دهد که چینی‌ها تلاش دارند جایگاه دلار را در اقتصاد جهانی به چالش بکشند.
این کارشناس در پاسخ به این پرسش که فکر می‌کنید چین به اهدافش در این مورد برسد؟ گفت: چین یک قدرت اقتصادی نوظهور است و هنوز معلوم نیست که تا کجا توان رشد و توسعه دارد؟ ما در برخی موارد قدرت‌های اقتصادی را داشتیم که پس از طی زمانی قدرت‌شان افول کرده است. چین باید اول این موضوع را ثابت کند که جایگاهش در میان اقتصادهای بزرگ جهانی جایگاه تثبیت شده و غیر‌قابل بازگشت است.