هنگامی که طهماسب مظاهری سکان بانک مرکزی را در دست داشت خبری روی خروجی خبرگزاری‌ها قرار گرفت مبنی بر تاسیس شعب پنج بانک خارجی در ایران. وی در این اظهارات اعلام کرده بود که چهار بانک خارجی هر کدام درخواست تاسیس یک شعبه در تهران کرده‌اند و یک بانک خارجی هم تقاضای تاسیس هفت شعبه در نقاط مختلف کشور کرده است که ما هم با این درخواست‌ها موافقت کرده‌ایم. وی از اعلام اسامی این بانک‌ها خودداری کرد و گفت: قطعا روزی که این بانک‌ها افتتاح شوند اسامی آنها اعلام و به طور رسمی اطلاع‌رسانی می‌شود. اما با افزایش اختلافات غرب با ایران در مورد مسائل هسته‌ای در عمل این طرح هم مانند سایر طرح‌های اقتصادی در رابطه با شرکت‌ها و سازمان‌های خروجی در محاق قرار گرفت.
رفته رفته با بر طرف شدن تحریم‌های اقتصادی زمــزمــه‌هــایی در حــال شکل‌گیری است که نشان می‌دهد امکان تاسیس بانک‌های خارجی در ایران وجود دارد. اگرچه در حال حاضر چند بانک و موسسه مالی خارجی در ایران حضور دارند اما این حضور، حضور قابل لمسی در بازار پولی و مالی کشور نیست. براساس آنچه در سایت رسمی بانک مرکزی درج شده تنها چهار بانک خارجی در ایران شعبه دارند. از میان این بانک‌ها نیز بانک تجاری مشترک ایران و اروپا، دو شعبه در تهران در اختیار دارد. در سایت بانک مرکزی قید شده که این بانک‌ها به‌عنوان شعبه بانک‌های «خارجی» در ایران فعالیت می‌کنند. همین اطلاعات نشان می‌دهد تنها یک بانک مشترک ایرانی و خارجی با عنوان «بانک مشترک ایران و ونزوئلا» در تهران فعالیت دارد.
سه بانک خارجی فعال در ایران نیز تنها شعبه‌های خود را در جزیره کیش تاسیس کرده‌اند. براین اساس منطقه آزاد کیش بیشترین میزان بانک‌های خارجی را در خود جای داده است که با توجه به قوانین مناطق آزاد این حضور به معنای شکسته شدن خلأ حضور بانک‌های خارجی در ایران تلقی نمی‌شود.
نظام بانکی رقابتی می‌شود
دکتر محمد کهن‌دژ، کارشناس اقتصادی در این باره به «فرصت امروز» گفت: بازار انحصاری برای هیچ بخشی مفید نیست و برای بازار پولی و مالی ما هم مفید نیست. چند سال قبل پیش از تاسیس بانک‌های خصوصی بانک‌های دولتی تنها بانک‌های موجود در بازار بودند که همین امر موجب شد تا سطح ارائه خدمات به مشتریان و نحوه بانکداری ایران به‌شدت عقب مانده باشد اما با تاسیس بانک‌های خصوصی و ایجاد رقابت با بانک‌های دولتی، نظام بانکی ما پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌ای را تجربه کرد که البته بخشی از این پیشرفت‌ها معـلـــول پیشـــرفت‌هــای زیرساختی ما بوده است.
وی افزود: با ورود بانک‌های خارجی به ایران می‌توانیم امیدوار باشیم که بانک‌های ما وارد عرصه‌های رقابتی جدید شوند و با بانک‌هایی در طراز جهانی به رقابت بپردازند. به هر حال در فضای قوانین عادی بانک‌های خارجی هنگامی که اقدام به تاسیس شعب کنند تحت قوانین داخلی ما باید به فعالیت بپردازند و آزادانه به جذب سپرده‌ها اقدام خواهند کرد. طبیعی است که این بانک‌ها به دلیل تجارب جهانی که دارند می‌توانند شیوه‌های جدیدی را برای جذب سپرده‌های مردمی به کار گیرند که همین موضوع رقابتی را میان بانک‌های ایرانی و خارجی به وجود می‌آورد.
این کارشناس در پاسخ به این سوال که آیا این بانک‌ها ملزم به رعایت مصوبات شورای پول و اعتبار درمواردی مانند نرخ سود بانکی خواهند بود؟ تاکید کرد: البته حضور بانک‌های خارجی در ایران شرایط خاصی دارد و در صورتی که این بانک‌ها بخواهند در چارچوب نظام مالی ما به فعالیت بپردازند باید این محدودیت‌ها را بپذیرند. به طور مثال این بانک‌ها حق ندارند سرمایه خود را از کشور خارج کنند مگر در مواردی که اقدام به انحلال بانک خود کنند. این سرمایه در حدود 5میلیون یورو در بدو امر در نظر گرفته شده است. بانک مرکزی بر این شعب مانند سایر شعب بانک‌های ایرانی نظارت کامل خواهد داشت و آنها باید طبق قوانین ما به فعالیت بپردازند. اگر قانون در این مورد برای بانک‌های خارجی استثنایی قائل باشد یک رانتی محسوب می‌شود که منطقی نیست کشوری چنین رانتی را برای طرف‌های خارجی قائل شود و بانک‌های بومی را از دور رقابت خارج کند.
حضور بانک‌های خارجی جدی نیست
محمدباقر پروین، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با «فرصت امروز» در این باره گفت: تاکنون چندین بار در این باره مذاکره شده است اما من فکر نمی‌کنم حضور بانک‌های خارجی در ایران جدی باشد. وی افزود: در شرایط فعلی بانک‌های ما با شرایط دشواری رو‌به‌رو هستند. وضع قوانین مختلف در مورد ایجاد محدودیت برای فعالیت بانک‌های ایرانی، بانک‌های خارجی را فراری می‌دهد. در حال حاضر بانک‌های ما با فشارهای زیادی درباره تعدد شعب و بنگاهداری مواجه هستند در صورتی که بانک‌های خارجی براساس اقتصاد آزاد فعالیت می‌کنند اگرچه محدودیت‌هایی را از سوی بانک‌های مرکزی می‌پذیرند و در برخی موارد مانند نرخ سود بانکی با دستور بانک مرکزی‌شان اقدام می‌کنند اما در مجموع نظام بانکی این کشورها بسیار مترقی و قابل قیاس با ما نیست.
این کارشناس در مورد ملزومات قانونی حضور بانک‌های خارجی در ایران گفت: از نظر قوانین مانع خاصی وجود ندارد. پیش از این دولت آیین‌نامه اجرایی نحوه تاسیس و عملیات شعب بانک‌های خارجی را ابلاغ کرده است و بر همین اساس بانک‌های خارجی می‌توانند در ایران حضور داشته باشند اما از آنجا که این حضور نخستین بار اتفاق می‌افتد ممکن است در روند اجرایی نیاز به تصویب قوانین جدید باشد.