کرمان، بوشهر و بندرعباس در وضعیت قرمز

 در حالی که در طول سال‌های گذشته همزمان با افزایش جمعیت و نیاز به آب بیشتر در بسیاری از کشورها توانسته‌اند با صرفه‌جویی و بدون فشار بیشتر بر منابع آبی مصرف آب را مدیریت کنند، در همین حال کشور ما بدون درک شرایط منابع آبی روش متفاوتی را پیش گرفت و نه تنها مدیریت مصرف آب را اولویت قرار نداد بلکه هر روز مصارف جدیدی را برای منابع محدود تعریف کرد و آب را به نازل‌ترین قیمت در اختیار مصرف‌کنندگان قرار داد.

نتیجه این رویکرد ایران اکنون چیزی جز مرگ سفره‌های زیرزمینی و منابع آبی نیست. شاید اگر آن زمان ایران هم مصرف را مدیریت می‌کرد و برای آب قیمتی واقعبینانه وضع می‌کرد اکنون با تنش آبی مواجه نمی‌شدیم. اما اکنون شرایط کشور به گونه‌ای است که معاون نظارت بر بهره‌برداری شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور می‌گوید: مناطقی در کشور وجود دارد که هیچ منبع آبی در آن نبوده و دیگر بی‌آبی با پول قابل جبران نیست.

مدیریت بحرانزای منابع آبی در چند سال گذشته، ما را به جایی رسانده است که هر روز به پایان منابع آبی کشور نزدیک‌تر می‌شویم. شرایط به گونه‌ای است که دیگر نه نزولات جوی و نه سفره‌های آب زیرزمینی توان پاسخ به مصرف روزافزون ما را ندارند. اکنون از هر زاویه که به این معضل کشور نگاه می‌کنیم راه حلی جز مدیریت مصرف و صرفه‌جویی وجود ندارد. البته معنی این صرفه‌جویی مصرف نکردن نیست بلکه صرفه‌جویی یعنی استفاده مؤثر از آب و جلوگیری ازهدر رفت.ناگفته نماند که صرفه‌جویی در آب تنها به بخش شرب خانگی محدود نمی‌شود و همه بخش‌ها و بخصوص بخش‌های کشاورزی (به عنوان بزرگترین مصرف کننده) و صنعت (به عنوان آلاینده آب) را نیز شامل می‌شود اما برای این صرفه‌جویی باید تغییر را از خودمان آغاز کنیم.

 کرمان، بوشهر و بندرعباس در وضعیت قرمز

در حال حاضر 547 شهر کشور در شرایط تنش آبی به سر می‌برند و افزایش دما باعث مصرف بیش از حد آب در شبکه‌های توزیع شده است. معاون نظارت بر بهره‌برداری شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور با اعلام این خبر بیان داشت: در ساعات پیک مصرف برخی شهرها با کاهش فشار آب مواجه هستند.

حمیدرضا تشیعی با اشاره به اینکه سه شهر کرمان، بوشهر و بندرعباس از نظر تأمین آب در وضعیت قرمز به‌سر می‌برند، افزود: وزارت نیرو و شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور تمام تلاش خود را به‌کار گرفته‌اند تا با توجه به گرمای بیش از حد هوا درماه مبارک رمضان قطعی آب در شهرها نداشته باشیم؛ مگر در اثر مصرف بیش از حد یا افت تولید یا حوادث که قابل پیش‌بینی نخواهند بود.

وی از مردم خواست در ساعات پیک مصرف بین ساعات 16تا 20 که بیشترین مصرف آب کشور است، با مدیریت در مصرف آب بکوشند میزان مصرف خود را تقلیل دهند تا خود و سایر شهروندان دچار مشکل کم‌آبی نشوند.

 تنها راه حل عقلایی، صرفه‌جویی است

انتقال آب از دریا، واردات آب مجازی، انتقال بین حوضه‌ای آب، حفر بیش از اندازه چاه و... شاید در نگاه اول راهکار مناسبی برای نجات از خشکسالی قلمداد شوند اما اساساً اگر مصرف بی‌رویه ادامه داشته باشد این منابع نیز روزی تمام خواهند شد و بدون شک خیلی از این راهکارها از بدو آن عاقلانه محسوب نمی‌شوند.تشیعی تنها راهکار عاقلانه برای عبور از بحران کم آبی را مدیریت مصرف عنوان کرد و اظهار داشت: باید توجه کنیم آب قابل تولید نیست اما در صورت همکاری مردم و مدیریت در مصرف می‌توان از چالش کم آبی به سلامت گذر کرد.

معاون شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور در تشریح وضعیت منابع آبی با اشاره به اینکه رتبه روان آب‌های سطحی در 46 سال گذشته در رتبه آخر است، افزود: این بدترین وضعیت است و علت اصلی آن نیز کاهش 66 درصدی سطح پوشش برفی کشور نسبت به سال گذشته است.وی با بیان اینکه حجم آب معادل برف نسبت به سال گذشته 71 درصد کاهش داشته ادامه داد: این در حالی است که متوسط دما نسبت به سال گذشته بیش از 5/1 درجه افزایش داشته و به همین نسبت نیز سطح تبخیر بالا رفته و از سوی دیگر مصرف کولرهای آبی نیز بیشتر شده است.

متأسفانه در حالی برای منابع آبی کشور هر روز مصارف جدیدی تعریف می‌شود که آمارها حکایت از وخیم‌تر شدن وضع منابع آب کشور دارند به طوری که ارتفاع کل ریزش‌های جوی از اول مهر لغایت 17 تیر سال آبی 94-93 بالغ بر 183 میلیمتر بود که این مقدار بارندگی نسبت به میانگین دوره‌های مشابه درازمدت(232 میلیمتر) 21 درصد کاهش و نسبت به دوره مشابه سال آبی گذشته(217 میلیمتر) 16 درصد کاهش نشان می‌دهد اما میزان تقاضا برای آب امسال نسبت به سال گذشته رشد داشته است.

 عرضه و تقاضای آب دو روی یک سکه

اینک شرایط پاسخگویی به افزایش تقاضا برای آب وجود ندارد اما با وجود این مسئولان برای آنکه رفاه و سلامت مشترکان با مشکلی مواجه نشود برای تأمین آب مورد تقاضا اهتمام می‌ورزند. در این میان یکی از پر مصرف‌ترین شهرهای کشور تهران است که حدود یک ششم آب شرب کشور در این شهر مصرف می‌شود. اکنون برای مصارف شرب تهران، آب از پنج سد لتیان، ماملو، لار،‌ طالقان و کرج به تهران منتقل می‌شود که اگر میزان مصرف در این شهر مدیریت نشود بزودی با مشکلات عدیده‌ای مواجه خواهد بود چراکه دیگر در اطراف این شهر آبی برای انتقال آن به تهران باقی نمانده است.  در حال حاضر میانگین سرانه کل مصرف آب شرب در ایران (شامل تجاری - صنعتی - خانگی – فضای سبز و... ) در حدود 204 لیتر در روز است که این رقم در مقایسه با اکثر کشورهای جهان بالاتر بوده و این موضوع بخوبی بیانگر امکان مدیریت مصرف آب بدون لطمه زدن به بهداشت و رفاه مشترکان، تولیدات کشاورزی و صنعتی کشور است.