يكي از طرح‌هايي كه به‌تازگي براي بازار مسكن مطرح شده، راه‌اندازي بورس مسكن است كه در اين رابطه گزارشي در بورس كالا تهيه شده تا در زيرمجموعه اين بورس، خريدوفروش املاك و مسكن شكل بگيرد و متقاضيان اين بخش بتوانند در قالب بورس وارد بازار مسكن شوند. درواقع مشكلات تامين مالي بخش مسكن از موضوعات موردتوجه وزارت راه‌وشهرسازي در دولت يازدهم است تا ضمن افزايش قدرت خريد، تورم در اين بخش افزايش پيدا نكند. براين اساس مسوولان وزارت راه‌وشهرسازي كه يكي از عوامل تورم و گراني مسكن در سال 91 را تزريق پول پرقدرت بانك مركزي به اين بازار مي‌دانند، با تعريف روش‌هاي مختلف تامين مالي مسكن با استفاده از پس‌انداز متقاضيان قصد دارند كه بخش مسكن را رونق دهند.
بورس مسكن هم به‌عنوان يكي از اين روش‌ها به‌تازگي مطرح شده كه البته هنوز سازوكارهاي اجرايي آن اعلام نشده است اما يكي از دلايل اجرايي شدن اين طرح مديريت عرضه و تقاضاي مسكن و جلوگيري از سودهاي غيرمتعارف دلالان در اين بخش عنوان شده است؛ هرچند كه مسوولان وزارت راه‌وشهرسازي نسبت به اجراي اين طرح ابراز بي‌اطلاعي مي‌كنند اما به‌نظر مي‌رسد وزير راه‌وشهرسازي موافق اجراي اين طرح است. براين اساس، در صورت راه‌اندازي بورس مسكن اين دومين روش تامين منابع مالي اين بخش است كه پس از ايجاد صندوق زمين و ساختمان در بورس راه‌اندازي مي‌شود. در اين خصوص رييس سازمان بورس هم موافقت خود را با اين موضوع اعلام كرده است اما يكي از موارد مهم در اين بخش، انجام كار كارشناسي است كه به‌نظر مي‌رسد هنوز در مراحل اوليه قرار دارد. به گفته يكي از اعضاي كميسيون اقتصادي مجلس، راه‌اندازي چنين بازار سرمايه‌يي مي‌تواند هم شفافيت قيمت را در پي داشته باشد و هم تعادل عرضه و تقاضاي مسكن را مديريت كند اما از آنجايي كه مسكن كالايي منحصر به فرد و يگانه است، احتمالا ايجاد چنين بازاري تا حدودي سخت است. وي با بيان اينكه ايجاد بورس مسكن با هدف تشكيل بازار سرمايه رسمي براي حذف بازار غيررسمي فعلي مسكن در دستور كار قرار دارد، اعلام كرد كه طراحي مكانيسم بورس مسكن در آينده نزديك عملياتي خواهد شد. محمدرضا پورابراهيمي درخصوص مديريت قيمت مسكن با ايجاد بورس مسكن، تاكيد كرد: در حال حاضر قيمت مسكن ازسوي دلالان و سفته‌بازان بازار مسكن تعيين مي‌شود؛ حال آنكه اگر عرضه و تقاضا مديريت شود قيمت مسكن به نرخي بسيار پايين‌تر از نرخ فعلي مي‌رسد و اساسا بورس مسكن به سود خريداران و مصرف‌كنندگان واقعي كالاي مسكن خواهد بود.
براساس اين گزارش، بازارهاي مالي و حجم معاملاتي كه در بورس مسكن انجام مي‌شود جذابيت زيادي براي فعالان بازار سرمايه دارد اما بايد توجه داشت كه نبود نقدينگي و ركود بازار سرمايه ممكن است بر بورس مسكن هم تاثيرگذار باشد همان‌طور كه صندوق زمين و ساختمان باوجود تبليغات گسترده‌يي كه براي آن شده بود، به اهداف خود نرسيد و استقبال چنداني از آن نشد، به‌طوري كه در اهداف تاسيس اين صندوق آمده بود كه در سال اول ۵۰۰ تا ۶۰۰ميليارد تومان پول جمع‌آوري كند كه به اين هدف نرسيد. البته به گفته پورابراهيمي، قرار است در بورس مسكن افزايش حجم معاملات مسكن با سودهاي متعارف جايگزين معاملات كم با سودهاي كلان و غيرمتعارف شود تا سرمايه‌گذاران به سمت بورس مسكن بروند، ضمن آنكه در بورس مسكن هم فروشندگان و خريداران انبوه مسكن و هم خرده‌فروشان و تك‌خريداران واحد مسكوني ازجمله مسكن مهر مي‌توانند وارد شوند. اما يكي از موضوعاتي كه به‌طور حتم در اين بخش مطرح مي‌شود، ميزان استقبال گروه‌هاي مختلف سازندگان از اين طرح است، چراكه سازندگان خرد ممكن است در ابتدا تمايل چنداني به حضور در بورس نداشته باشند، بنابراين معامله‌كنندگان بلوك‌هاي ساختماني مسكوني و مسكن انبوه به سمت معامله در اين بازار مي‌روند كه در صورت موفقيت اين بورس مي‌تواند ديگر سازندگان را هم به ورود به اين بخش تشويق كند.
بورس مسكن در كوتاه‌مدت اجرايي نمي‌شود
در اين رابطه سعيداسلامي بيدگلي عضو هيات‌مديره شركت مادر تخصصي عمران و بهسازي شهري ايران در گفت‌وگو با مهر با بيان اينكه مسكن يك كالاي ناهمگن است كه از نظر تئوري امكان حضور در بورس را ندارد، گفت: كالاهايي كه در بورس عرضه مي‌شوند، همگن هستند اما خاصيت بازار مسكن موجب مي‌شود كه در كشورهاي مختلف، بازار مسكن را وارد بورس كنند.
وي بااشاره به اينكه در همه دنيا تبادل اطلاعات از موضوعات مهم در بورس مسكن است، افزود: يكي از مشكلات بازار مسكن ما اين است كه اطلاعات به‌خوبي در اين بازار منتقل نمي‌شود و حتي در سال‌هاي گذشته ديديم كه اطلاعات مربوط به خريد و فروش مسكن هم به‌درستي اطلاع‌رساني نمي‌شد. اين استاد دانشگاه با تاكيد بر اينكه اين طرح در كوتاه‌مدت قابليت اجرايي ندارد، گفت: اين طرح در بلندمدت مي‌تواند اجرايي شود اما نياز به تعريف سازوكار مناسبي دارد تا به سرنوشت ديگر طرح‌هايي كه موفقيت‌آميز نبوده، دچار نشود.
در اين رابطه نايب‌رييس كانون سراسري انبوه‌سازان با بيان اينكه ساخت‌وسازهاي مسكن مي‌تواند در بورس عرضه شود به مهر گفت: جزيياتي از اين طرح با انبوه‌سازان مطرح نشده اما اين هم يكي از روش‌هاي تامين منابع مالي براي مسكن است كه مي‌تواند به اجرا برسد. وي بااشاره به اينكه اين مدل از تامين سرمايه در كشورهاي پيشرفته هم اجرايي شده است، افزود: البته با بومي‌سازي اين طرح مي‌توان به اجراي آن اميدوار بود زيرا بايد باتوجه به شرايط كشور و بازار مسكن داخلي اين طرح پياده‌سازي شود. فرشيد پورحاجت با تاكيد بر اينكه در يك سال گذشته وزارت راه‌وشهرسازي سعي داشته تا مدل‌هاي مختلف تامين مالي را براي توسعه صنعت ايجاد كند، ادامه داد: بورس مسكن هم احتمال دارد كه ابتدا براي پروژه‌هاي بزرگ تعريف شود اما بين پروژه‌ها تفاوتي ندارد و براي پروژه‌هاي كوچك‌تر هم مي‌توان مدل خاصي تدوين كرد. براين اساس، تاكنون وزارت راه‌وشهرسازي واكنشي نسبت به اين موضوع نداشته حتي برخي مسوولان اين وزارتخانه نسبت به طرح چنين موضوعي ابراز بي‌اطلاعي كرده‌اند اما به‌نظر مي‌رسد در آينده خبرهاي بيشتري از اين طرح به گوش برسد.