ایران در تولید کالاهای اساسی و محصولات کشاورزی در جایگاه خوبی قرار دارد و حتی با مازاد تولید در برخی از محصولات نیز مواجه است.
به اعتقاد فعالان بازار، هنوز در زیرساخت‌های صادراتی این بخش مشکل داریم که باید فکری برای آن کرد. به عنوان نمونه ایران در تولید مرغ علاوه بر تامین کامل بازار داخل توان صادراتی هم دارد که البته باید با برنامه‌ریزی مقدمات آن را فراهم کرد. برخی ارتقای کیفیت و برخی هم تقویت بازاریابی را در این بخش مهم ارزیابی می‌کنند. سهم اندک ایران در صادرات مرغ در حالی خبر داغ این روزها شده که سال ۹۲ بیش از ۱۳ هزار تن مرغ به صورت عمده به عراق صادر شد و سال گذشته نیز این میزان به بیش از ۴۰ هزار تن افزایش یافت. مشتریان مرغ ایران درحال‌حاضر کشورهایی مانند عراق، افغانستان، مصر، تاجیکستان و به تازگی هم عمان هستند، البته به گفته دبیر انجمن تولیدکنندگان جوجه یک‌روزه از ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار تن تجارت مرغ در کشورهای اطراف، ایران سهم یک درصدی دارد.
حسن مهربانی یگانه در گفت‌وگو با صمت از نوسانات بازار مرغ در ۳ ماه نخست امسال خبر داد و اظهار کرد: راهکار اصلی این وضعیت، خروج از بحران مازاد تولید در صنعت مرغداری است. از آنجا که قیمت تمام شده محصولات صنعت مرغداری به دلیل بالا بودن قیمت نهاده‌ها در مقایسه با دیگر کشورها بیشتر است؛ بنابراین رقابت در بازارهای منطقه هم مشکل‌تر خواهد بود.وی با تاکید براینکه بازار مرغ داخل تامین است؛ تصریح کرد: سال گذشته واحدهای تولیدی صادرات به نسبت خوبی داشتند و براساس آمارهای موجود بیش از ۴۰ هزار تن گوشت مرغ و ۷۰ هزار تن تخم‌مرغ صادر شده است. مهربانی یگانه افزود: یکی از مشکلات موجود این است که تولید مرغ در کشور بیشتر برای مصرف داخلی بوده و برنامه‌ای برای صادرات آن وجود ندارد.
وزن مرغ‌های صادراتی باید کم باشد
دبیر انجمن تولیدکنندگان جوجه یک‌روزه با اشاره به کیفیت محصولات تولیدی گفت: مرغ‌های تولید شده در کشور مناسب صادرات نیستند چراکه وزن مرغ‌های تولیدی زنده در کشور ۲ تا ۳ کیلوگرم است و این در حالی است که مرغ مورد نیاز برای صادرات به کشورهای اطراف باید وزنی حدود یک کیلو تا یک کیلو و ۴۰۰گرم داشته باشد. به گفته دبیر انجمن تولیدکنندگان جوجه یک‌روزه، در نتیجه تولید ما محصولی نیست که به مصرف کشورهای همسایه برسد. مهربانی یگانه با اشاره به راهکارهایی برای بهبود وضعیت فعلی، تصریح کرد: تجهیزات کشتارگاهی مورد نیاز برای مرغ صادراتی را فراهم کرده‌ایم اما تعداد آن کم است و نیاز به برنامه بهتری دارد. راهکار دوم این است که تولیدکنندگان وزن مرغ صادراتی را بالا نبرند تا این محصول به راحتی و حتی با قیمتی بالاتر صادر شود. به گفته او برای حضور در بازارهای جهانی و افزایش سهم صادرات، دولت نیز باید مشوق‌های صادراتی برای صادرکنندگان در نظر بگیرد.
هزینه تولید بالاست
مشکلات صادرات همیشه یک دلیل ندارد، به‌طوری که به راحتی می‌توان ادعا کرد این مشکلات را دلایل متفاوتی ایجاد کرده‌اند. رییس هیات مدیره انجمن صنفی مرغداران گوشتی ایران با اشاره به هزینه‌های بالای تولید، اظهار کرد: هزینه‌های مالی برای سرمایه ثابت و سرمایه در گردش در مرغداری‌ها بین ۳۰ تا ۴۰ درصد هزینه تولید است، درحالی که این میزان برای کشوری مثل ترکیه ۴ تا ۵ درصد و حتی برای برزیل کمتر از این مقدار است.محمد یوسفی در گفت‌وگو با صمت تصریح کرد: میزان این هزینه‌ها تفاوتی حدود ۲۵ درصدی با ایران دارد که این امر خود انگیزه‌ای برای این کشورها در صادرات مرغ ایجاد کرده است.وی با اشاره به این موضوع که سالانه حدود ۲ تا ۳ میلیون تن مرغ به کشورهای اطراف ایران صادر می‌شود، افزود: دو مشکل در صادرات این بخش وجود دارد، نخست اینکه هزینه صادرات در کشور ما گران‌تر از دیگر کشورهاست و مورد دوم هم قیمت مرغ‌ها در کشورهای رقیب است.
یوسفی ادامه داد: کشورهای دیگر، مرغ را در بازارهای داخلی با قیمت ۳ دلار می‌فروشند اما صادرات آن را با ۲ دلار انجام می‌دهند و مابه تفاوت این قیمت را برای صادرات می‌پردازند تا دچار زیان نشوند. به این ترتیب اگر این کشورها در صادرات با مشکل مواجه شوند، از این طریق مشکل را حل خواهند کرد. وی تصریح کرد: از سوی دیگر، ارائه وام‌ها و تسهیلات برای فعالیت مرغداران کشور با دشواری‌هایی روبه‌رو است. به‌طوری که نه تنها دریافت این وام‌ها مشکل است، بلکه بازپرداخت آنها نیز مشکلات خود را دارد. رییس انجمن صنفی مرغداران گوشتی ایران گفت: باید تلاش کرد تا شرایط برای بازار مرغ در داخل کشور و همچنین صادرات آن بهتر شود و این امر در وهله اول حمایت دولت را می‌طلبد.یوسفی یکی از راهکارهای حمایتی را پرداخت جوایز صادراتی دانست و اظهار کرد: این نوع حمایت می‌تواند تا حد بسیاری به تولید و صادرات بیشتر محصولات کمک کرده و انگیزه را برای صادرات این کالاها بیشتر کند.به گفته وی این سیاست در بسیاری از کشورهای فعال در حوزه صادرات وجود دارد. به این ترتیب اگر در این کشورها در زمینه کالایی خاص میزان صادرات بالا باشد ۱۶ درصد جایزه صادراتی به آنها تعلق می‌گیرد و این خود سیاستی تشویقی است. سیاستی که در ایران در مرحله حرف باقی ماند و به مرحله اجرایی نرسید.
در آخر اینکه...
به هر حال با توجه به میزان تولید کافی و حتی مازاد مرغ در ایران و تامین بازار داخلی باید برای بخش صادراتی نیز چاره‌ای اندیشید که این امر نیازمند همکاری و مشارکت ۲قطب تولیدکننده و دولت است. درواقع تولیدکننده با رعایت شرایط تولید صادرات محور و دولت نیز با حمایت‌های خود می‌توانند به درستی در این مسیر تجاری گام بردارند. از سویی دیگر، به گفته کارشناسان، موفقیت کشورهای رقیب در امر صادرات به دلیل حمایت‌های خوب و منطقی دولت از تولیدکنندگان است. در نهایت اینکه هرگونه تعلل در این امر، با از دست دادن بازار همراه خواهد شد و این در حالی است که اگر بین تولید، مصرف، ذخیره و صادرات تعادل برقرار باشد، قیمت مرغ در بازار نیز به تعادل و ثبات می‌رسد.