این روزها اخبار تقلب و تخلف در صنایع غذایی، نقل محافل و مجامع است. کافی است برای خرید به یکی از فروشگاه‌ها و سوپرمارکت‌های محله‌تان سری بزنید و ببینید بیشتر کسانی‌که برای خرید آمده‌اند با دقت همراه با ابهام، برخی از محصولات غذایی را نگاه می‌کنند. عده‌ای آن را دوباره در قفسه می‌گذارند و اگر هم مورد اطمینان‌شان بود، در سبد خریدشان جای می‌دهند. برخی دیگر نیز از خرید امتناع می‌کنند و به دنبال محصول جایگزین و البته سالم‌تر می‌گردند. عده‌ای هم حین خرید لب به اعتراض می‌گشایند و می‌گویند «پس چی بخوریم؟ دیگه به هیچ چی نمی‌شه اعتماد کرد!»
یکی از این محصولات غذایی، آبلیمو است که چندسالی است حرف و حدیث‌هایی در سلامت آن به وجود آمده و مردم را در خرید دچار شک و دودلی کرده است. البته این شک و شبهه‌ها هم زمانی که مسئولان به آن اذعان می‌کنند، به یقین تبدیل می‌شود و حساسیت بیشتر مصرف‌کنندگان را نیز در پی دارد. تولید آبلیمو با کاه، اسیدسیتریک و اسانس، دیگر یک شایعه نیست و شوربختانه بازار پررونق و فریبنده آن سال‌هاست در کشور به وجود آمده و عده‌ای نیز از این راه و در نبود نظارت‌های سختگیرانه دستگاههای مربوط و مسئول، به سودهای کلان رسیده‌اند. البته باید حساب این نوکیسه‌هایی که به بهای سلامت افراد جامعه، به نان و نوایی رسیده‌اند را از تولیدکنندگان و صاحبان صنایع پاکدست و باوجدان جدا کرد. گرچه در هر آتش سوزی «خشک و تر» با هم می‌سوزند.
تقلب در حضور ناظران فنی و بهداشتی
اواخر خردادماه گذشته، یکی از سایت‌های خبری، گزارشی از کشف 500 تن آبلیموی تقلبی توسط ماموران سازمان تعزیرات از چند برند محصولات غذایی را منتشر کرد. در این گزارش آمده بود: کارشناسان سازمان حفاظت محیط‌زیست حتی معدوم‌سازی این آبلیموها را در طبیعت به دلیل استفاده از موادشیمیایی، با تخریب‌های شدید زیست‌محیطی همراه دانسته‌اند! حالا تصورش را بکنیم که این محصولات تقلبی تا چه میزان بر سلامت مصرف‌کنندگان تأثیر دارد و چه پیامدهای نامطلوبی بر جسم و جان می‌گذارد. افزون بر بیماری‌های بسیاری که ممکن است برای مصرف‌کننده به بار آورد، هزینه‌های درمانی و بهداشتی زیادی نیز روی دست دولت و مردم می‌گذارد. آنچه مبهم است اینکه در تمامی کارخانه‌های تولید مواد‌غذایی حضور یک ناظر بهداشتی که وظیفه دارد در صورت روبه‌رو شدن با تخلف موضوع را به وزارت بهداشت و دانشگاه‌های علوم پزشکی اطلاع دهد، ضروری است. اما چگونه تمامی این تخلف‌ها با حضور ناظران بهداشتی انجام می‌شود و محصول تقلبی با نشان استاندارد و مجوز سازمان غذا و دارو، عرضه می‌شود؟
سودهای هنگفت تقلب در مواد‌غذایی
یکی از صاحبان کارخانه تولید مواد‌غذایی، در پاسخ به این پرسش «فرصت امروز»، می‌گوید: ناظران فنی مقیم کارخانه‌های غذایی، حقوق‌شان را از صاحبان کارخانه‌ها می‌گیرند و به اصطلاح کارمند خودشان محسوب می‌شوند. این افراد ظاهرا به نمایندگی از سوی مراجع دولتی در کارخانه‌ها حضور دارند ولی رابطه استخدامی و مالی با دستگاههای نظارتی ندارند. به‌همین علت تا جای ممکن به سود کارفرما گزارش تهیه و به نهادهای نظارتی ارسال می‌کنند.
این تولیدکننده می‌افزاید: تا زمانی که وضعیت همین‌گونه باشد و نظارت‌ها از سوی مسئولان جدی گرفته نشود، تقلب‌ها نیز وجود خواهد داشت. در این میان تنها تولیدکنندگان واقعی و باوجدان و مصرف‌کنندگان ضرر می‌کنند. دولت باید تمهیدات و راهکارهای عملی در این زمینه اعمال کند. در غیر این صورت، سودهای هنگفت تولیدات تقلبی و ضعف‌های نظارتی که راه گریز از اجرای قوانین را باز می‌گذارد برای عده‌ای سودجو قابل چشم‌پوشی نیست و باز هم به تقلب و تخلفات ادامه خواهند داد.
با متقلبان به‌شدت برخورد می‌کنیم
براساس قانون اساسی کشور، دولـت (وزارت بـهـداشـت) مسئول بهداشت و سلامت افراد جامعه است. درحالی‌که تولید محصولات غذایی تقلبی و حاوی مواد شیمیایی خطرناک که تهدیدکننده بهداشت و سلامت جامعه است هر روز گسترده‌تر می‌شود. رسول دیناروند، رییس سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت، در گفت‌وگو با «فرصت امروز»، تصریح می‌کند: ما با تخلف‌ها به‌شدت برخورد می‌کنیم. در همین راستا اسامی تعدادی از متخلفان را اعلام و با آنها به‌شدت برخورد کرده‌ایم. تولیدکنندگانی را که ثابت شده بود آبلیموهای تولیدی‌شان طبیعی نبوده و تخلفاتی انجام داده‌اند، به دستگاههای قضایی معرفی کرده‌ایم تا به‌صورت قانونی با آنها برخورد شود.
تعریف جدید استاندارد آبلیمو
معاون وزیر بهداشت با اشاره به راهکارهای جدیدی که این وزارتخانه در زمینه تولید مواد‌غذایی مانند آبلیمو گرفته، می‌گوید: قرار است کاری را با همکاری سازمان ملی استاندارد انجام دهیم و استاندارد جدیدی را برای آبلیمو تعریف کنیم. در استانداردهای جدید، آبلیموی طبیعی با آبلیمویی که با کنسانتره تولید می‌شود استانداردهای جداگانه و متفاوتی دارد. به این ترتیب آبلیموی طبیعی و غیر‌طبیعی از هم جدا می‌شوند و روی محصول درج شده تا مصرف‌کننده از محتوی داخل آن آگاه شود.
دیناروند می‌افزاید: شاید این کار کمکی باشد برای نظارت‌های بهتر و دقیق‌تر تا متخلفان به آسانی شناسایی شوند. سازمان غذا و دارو این موضوع را در دست پیگیری دارد و جمع‌بندی‌ها اگر به نتیجه برسد با هماهنگی و همکاری سازمان استاندارد، تعاریف جدیدی از استاندارد آبلیمو ارائه خواهد شد. البته این موضوع دارای فرآیند چند ماهه است و امیدواریم هر چه سریع‌تر اجرایی شود. وی اظهار می‌کند: تخلف در هر صنفی ممکن است وجود داشته باشد. در صنعت آبلیمو هم گاهی تخلف‌هایی انجام می‌شود که باید جلوی آن را بگیریم. تقلب در محصولات غذایی که با سلامت جامعه به‌صورت مستقیم سروکار دارد، قابل چشم‌پوشی نیست. ناگفته نماند که انعکاس خبر یک تقلب در این زمینه ممکن است تمامی صنعت را تحت تأثیر قرار دهد. معاون وزیر بهداشت با اطمینان می‌گوید: ما مطمئن هستیم که این تقلب‌ها در صنایع غذایی همه‌گیر نیست و بسیاری از صنایع غذایی تولیدات باکیفیتی دارند و با رعایت مسائل و موازین بهداشتی و کاملاً سالم، محصول تولید و به بازار عرضه می‌کنند اما حساب متقلبان از آنها جداست.
تولید آبلیمو با آب و کاه کذب است
رویا جعفری‌شاهی، دبیر انجمن صنفی کارفرمایی صنعت آبلیمو با ابراز گلایه از برخی مسئولان دستگاههای نظارتی و صداوسیما، از جو به وجود آمده در این صنعت ناراضی است. وی در گفت‌وگو با «فرصت امروز» می‌گوید: تقلب در صنعت آبلیمو که چند وقتی است در جامعه شایعه شده، کذب است. نمی‌دانیم این شایعات از جانب چه کسانی است؟ شوربختانه صداوسیما نیز بر این شایعات دامن می‌زند و برای تهیه گزارش از یک کارخانه تنها به نشان دادن تفاله لیمو به بیننده اکتفا می‌کند.
وی می‌افزاید: اگر هم تخلف و تقلبی در تولید محصولات وجود داشته باشد، این ضعف دستگاههای نظارتی دولتی است نه تولیدکننده. چرا وزارت بهداشت و سازمان استاندارد برای این محصولات گواهی و مجوز بهداشتی و نشان استاندارد صادر می‌کنند؟ این خبرها و شایعات بیشتر از همه نشان از ضعف دستگاههای نظارتی دارد و عملکرد تمامی ارگان‌های مسئول و مربوط را زیر سوال می‌برد. امکان ندارد که صنایع آبلیمو آب کاه به خورد مردم بدهند. ما دو سه کارخانه خطاکار داشتیم اما همه صنایع که خطاکار نیستند.
پای آبلیموهای وارداتی و چینی در میان است؟!
دبیر انجمن صنفی کارفرمایی صنعت آبلیمو، با طرح پرسشی از مسئولان وزارت بهداشت، ادامه می‌دهد: آیا وزیر بهداشت یا سایر مسئولان این وزارتخانه تاکنون پروسه تولید آبلیمو را از نزدیک دیده‌اند؟ آیا از مراحل تولید آن آگاهی دارند یا تخصصی در زمینه این صنعت دارند که این چنین صنعتی را با هجمه مواجه می‌کنند؟ چرا صدا و سیما مراحل کامل تولید آبلیمو را به مردم نشان نمی‌دهد؟ چرا تنها به پخش گوشه‌ای از تولید آبلیمو می‌پردازد که تفاله است؟ پخش چنین گزارشی مانند این است که گزارشی از تولید شیر در یک دامداری پخش کنند و در آن به‌جای محصول شیر، فضولات حیوان را نشان مردم دهند!
جـعـفـری‌شاهی، اظهار می‌کند: ما نسبت به این مسائل نادرست و کذب اعتراض و اطلاعیه‌ای نیز در این خصوص صادر کرده‌ایم. چرا تولیدکنندگان و صاحبان صنایعی که در بدترین شرایط اقتصادی سرپا مانده‌اند و به تولید ادامه می‌دهند باید با چنین هجمه‌ها و شایعاتی روبه‌رو شوند و سرمایه و آبرو و اعتبارشان را از دست بدهند؟ چرا مصرف‌کنندگان باید برای خرید هر محصولی دچار شک و تردید شوند و در یک وضعیت سردرگمی به سر ببرند؟ چه کسی باید به این پیامدهای ناگوار پاسخگو باشد؟
این همه حساسیت، منطقی نیست!
وی می‌افزاید: آبلیمو مانند مرغ و گوشت و برنج، غذای اصلی مردم نیست و نمی‌دانم این همه حساسیت برای چیست و چه معنایی دارد؟ در پروسه تولید هر یک از کارخانه‌ها و صنایع اگر تخلفی سر بزند و موارد خلاف سندیت داشته و محرز باشد، باید به‌صورت قانونی با آن برخورد کرد. دیگر این همه جنجال برای چیست؟ چرا کسی جلوی لیموهای وارداتی که با ظاهری قشنگ اما خشک و بی‌آب از چین می‌آیند را نمی‌گیرد؟ این واردات باغ‌های لیموی جنوب را نابود کرده‌است، دیگر به دنبال چه چیزی هستند؟ کارخانه‌های آبلیمو و باغداران لیمو ضربه‌های سختی از این شایعات خورده‌اند که جبران‌ناپذیر است. کسی اصلاً به فکر کشاورز و تولیدکننده نیست و گویا واردات تنها راه چاره است!
یک کارخانه محصولات غذایی معروف تعطیل شد
معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی از تعطیلی کارخانه محصولات غذایی دست‌چین به دلیل تخلفات متعدد بهداشتی خبر داد. به گزارش طبنا، جمشید سلام‌زاده درباره تعطیلی و پلمب خط تولید شرکت آبلیموی دست‌چین عنوان کرد: طی بازدیدی که دو و سه هفته قبل با کارشناسان سازمان غذا و دارو از این کارخانه داشتیم، تخلفات بهداشتی متعددی ملاحظه شد که پرونده این تخلفات در کمیسیون تعزیرات دانشگاه تأیید و کارخانه تعطیل شد.
سلام‌زاده درباره مدت تعطیلی این کارخانه گفت: ما باید از سلامت محصولات مطمئن شویم و تضمینی در این باره ارائه شود. بنابراین زمان تعطیلی نیز بستگی به رأی کمیسیون تعزیرات دارد، اما انتظار است با توجه به تخلفاتی که از گذشته نیز درباره محصولات این کارخانه گزارش شده بود برخورد جدی صورت پذیرد. معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی درباره نوع محصولاتی که این کارخانه در بهداشت آن متخلف شناخته شده بود، خاطرنشان کرد: این محصولات از جمله آبلیمو و همچنین موارد دیگری را نیز دربر می‌گیرد. چندی پیش نیز تسنیم در مطلبی عنوان کرده بود که بهمن ماه سال 93 اکیپ گشت مشترک اداره کل تعزیرات حکومتی استان تهران در بازدید از شرکت صنایع غذایی دست‌چین بهمن واقع در شهرستان پاکدشت، متوجه تولید و پخش آبلیموهای تقلبی با نام‌های تجاری دست‌چین، گلدست، نوشن آگین و دادلی شده بودند. براساس این گزارش، رییس شعبه 54 اداره کل تعزیرات حکومتی استان تهران در همان روز، حکم به امحای 264 تُن و 400 کیلوگرم آبلیموی تقلبی این شرکت که غیرقابل مصرف انسانی بودند و در آزمایشات تأیید شده بود، داد. همچنین60 تُن سرکه و 30 تُن مربا و خیارشور این شرکت که بدون مجوز ساخت و تولید شده بود به نفع دولت ضبط شد.