نتايج يك پژوهش درباره صنعت سيمان نشان مي‌دهد اين صنعت روزهای طلايی خود را سپری كرده است و اكنون در دوره ركود قرار دارد. كاهش ساخت‌وساز‌ها و پروژه‌هاي عمراني، افت تقاضاي سيمان را در بازار داخلي به همراه داشت. درهمين حال ظرفيت مازاد صنعت سيمان در شرايطي كه محركي براي افزايش تقاضا در بازار داخلي وجود ندارد، ضرورت تمركز بر بازارهاي صادراتي را بيش از پيش مورد تاكيد قرار مي‌دهد. بررسي عملكرد شركت‌هاي پذيرفته شده در بورس طي 6ماهه نخست سال گذشته حاكي از افت توليد 7/3 درصدي در اين واحدهاست. گفتني است 24 واحد سيماني مورد بررسي در اين پژوهش در مجموع 9/37 درصد از كل ظرفيت اسمي و حدود 4/64 درصد از توليد 6ماهه نخست سال 93 را به خود اختصاص مي‌دهند. نتايج حاصل از پژوهش گروه تحقيقات و سياست‌هاي امور صنعت ومعدن وزارت اقتصاد بر روي اين 24 شركت نشان مي‌دهد در مدت مورد بررسي، تقاضاي سيمان در بازار داخلي و خارجي محقق نشده است.
افزايش موجودي انبارها
نگاهي اجمالي به عملكرد شركت‌هاي پذيرفته شده در بورس طي 6 ماهه نخست سال گذشته نشان مي‌دهد، ميزان فروش 24 شركت مورد بررسي به حدود 15ميليون و 400 هزار تن رسيده است كه نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود 2/2 درصد كاهش نشان مي‌دهد. همچنين اختلاف ميزان توليد و فروش 24واحد مورد بررسي در 6ماهه نخست سال 93حدود 7ميليون و 800 هزار تن بود كه بيش از 6/33 درصد توليد اين واحدهاست. مي‌توان نتيجه گرفت موجودي انبار واحدهاي سيمان كشور در مدت يادشده به ميزان قابل توجهي افزايش يافته است. بر اساس اين گزارش، بررسي صورت‌هاي ملي حسابرسي شده 24واحد مورد بررسي در 6ماهه نخست سال 93 و مقايسه آن با مدت مشابه سال قبل نشان مي‌دهد، ميزان توليد اين واحدها با سهم 4/64 درصدي از كل توليد محصولات سيمان در كشور، در 6ماهه نخست سال گذشته به حدود 2/23 ميليون تن رسيده است كه نسبت به مدت مشابه سال 92 حدود 7/3 درصد كاهش نشان مي‌دهد. در همين حال ميزان فروش اين واحدها به حدود 4/15 ميليون تن رسيده است كه نسبت به مدت 6 ماهه نخست سال 92 حدود 2/2 درصد كاهش را نشان مي‌دهد.
اين گزارش مي‌افزايد: «اختلاف ميزان توليد و فروش 24 واحد مورد بررسي نشان مي‌دهد در6 ماهه نخست سال 93 مجموع سود ناخالص آنها به بيش از 5624 ميليارد ريال رسيده است كه نسبت به مدت مشابه 6 ماهه نخست سال 92 معادل 5/4 درصد كاهش نشان مي‌دهد. همچنين مجموع حاشيه سود ناخالص اين شركت‌ها حدود 8/37 درصد گزارش شده كه در مقايسه با مدت6 ماهه نخست سال 92 حدود 1/1 واحد درصد كاهش نشان مي‌دهد.»
اين پژوهش نشان مي‌دهد مجموع سرمايه‌گذاري‌هاي بلندمدت 24 واحد مورد بررسي كه عمدتا معطوف به توسعه تجهيزات و تاسيسات واحدهاست. در 6 ماهه نخست سال 93 با افزايش 6/9درصدي نسبت به مدت مشابه سال 92 به حدود 7/6728 ميليارد ريال رسيده است. نرخ رشد سرمايه‌گذاري بلندمدت اين شركت‌ها كمتر از تورم است كه اين امر به معناي عدم سرمايه‌گذاري حقيقي واحدهاي توليدي سيمان جهت توسعه فعاليت در بلندمدت است.
همچنين مجموع سرمايه‌گذاري‌هاي كوتاه‌مدت 24 واحد مورد بررسي در 6ماهه اول سال 93 به حدود 8/1272ميليارد ريال رسيده است كه نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود 5/51درصد افزايش نشان مي‌دهد. اين سرمايه‌گذاري عمدتا براي تامين مواد اوليه و انرژي مصرفي واحدهاست.
افت توليد معلول كاهش ساخت و سازها
بر اساس اين گزارش، كاهش 7/3درصدي توليد سيمان واحدهاي مورد بررسي طي 6ماهه نخست سال 93 ناشي از كاهش تقاضاي سيمان به دليل ركود ساخت‌وساز و پروژه‌هاي عمراني در كشور است. در همين حال، با وجود ركورد صنعت سيمان ايران در صادرات و كسب رتبه نخستين صادركننده سيمان جهان در سال‌هاي 2013 و 2014 ميلادي كه بالغ بر 18ميليون تن بود، در سال 93 اين صنعت با كاهش صادرات و فروش به دليل افزايش ظرفيت توليد سيمان منطقه، بحران‌هاي داخلي كشورهاي هدف صادراتي و كاهش تقاضاي داخلي مواجه بوده است كه اين امر نياز به تصميم‌سازي‌هاي جديد براي بهبود وضعيت اين صنعت و جلوگيري از اتلاف منابع را آشكار مي‌كند. همچنين به نظر مي‌رسد با توجه به ظرفيت واحدهاي فعال موجود و طرح‌هاي در دست اجرايي كه در سنوات آتي قابل بهره‌برداري هستند و افزايش ظرفيت اسمي توليد منطقه، اين صنعت مستلزم كمترين ميزان ظرفيت‌سازي جديد است.
كاهش حاشيه سود شركت‌ها
اين گزارش همچنين مي‌افزايد: «در 6 ماهه نخست سال گذشته سود ناخالص شركت‌هاي مورد بررسي در مقايسه با مدت مشابه سال 92 با كاهش 5/4 درصدي مواجه بوده است. در ميان 24 شركت مورد بررسي 15 شركت با كاهش سود يا سود صفر مواجه بودند. همچنين حاشيه سود شركت‌هاي مورد بررسي در6ماهه نخست سال گذشته حدود 8/37درصد گزارش شده كه در مقايسه با مدت مشابه سال 92 حدود 1/1درصد واحد كاهش يافته است. از اين‌رو چنين شرايطي انگيزه‌هاي سرمايه‌گذاري در صنعت سيمان را محدود خواهد كرد.»
در همين حال با توجه به بررسي ميزان اختلاف توليد و فروش 24 شركت مورد بررسي به عنوان شاخصي براي موجودي انبار، مجموع اختلاف توليد و فروش 24واحد حدود 8/7ميليون تن است كه 6/33درصد توليد اين واحدها را به خود اختصاص مي‌دهد. اين امر به دليل افزايش قابل توجه موجودي كلينكر توليدي واحدهاي سيمان و تحقق نيافتن تقاضاي پيش‌بيني شده بازار سيمان در داخل و خارج از كشور است.
بر اساس اين پژوهش، بررسي سرمايه‌گذاري بلندمدت و كوتاه‌مدت شركت‌هاي سيمان فعال در بورس حاكي از كاهش قابل توجه سرمايه‌گذاري اين شركت‌ها است. به‌طوري كه از بين 24 شركت مورد بررسي تنها 7شركت داراي ظرفيت اسمي رقم سرمايه‌گذاري بلندمدت يا كوتاه‌مدت هستند و تغييرات سرمايه‌گذاري بلندمدت يا كوتاه‌مدت 17 شركت صفر، تقريبا صفر يا منفي است. در همين حال مقايسه سهم شركت‌هاي مورد مطالعه از كل، از نقطه نظر ظرفيت اسمي توليد و توليد 6 ماهه اول سال 93 حاكي از آن است كه اين شركت‌ها از وضعيت به مراتب بهتري جهت ادامه فعاليت در مقايسه با ديگر شركت‌هاي سيماني برخوردار بوده‌اند.