مگر می‌شود به شیراز رفت و سری به حافظیه نزد؟ حافظیه گل سرسبد جاهای دیدنی شیراز است که پیر و جوان از دور و نزدیک برای بازدید از آن سر از پا نمی‌شناسند. این آرامگاه، پیکر شاعری ارجمند و عزیز را در خود جای داده که شیرینی و شیوایی اشعارش میان ایرانیان و جهانیان زبانزد است.
حافظیه شیراز حس و حالی معنوی و خاصی دارد و بسیاری از مردم برای تجدید میثاق با خواجوی شیرازی به آنجا می‌روند. در این مکان افراد زیادی را می‌بینید که با کتاب حافظ در دست، بر مزار این شاعر بزرگ تفألی به دیوان حافظ می‌زنند و از او مدد می‌گیرند. برای آشنایی بیشتر با حافظیه، تاریخچه و معماری آن، تا پایان با ما باشید.
حافظیه کجاست؟
آرامگاه حافظ در کدام شهر است؟ این بنای باشکوه در کدام بخش شهر قرار گرفته و چگونه می‌توان به آنجا رفت؟ با ما باشید تا در ادامه به این سوالات پاسخ دهیم.
حافظیه در ضلع شمال شرقی شیراز واقع شده و محبوبیت زیادی میان اهالی شعر و ادب دارد. این مقبره تنها بازدیدکنندگان داخلی ندارد؛ بلکه شهرت و اعتبار اشعار شیوای حافظ دل خارجی‌ها را نیز برده است؛ از این رو مسافران خارجی متعددی نیز از کشورهای مختلف دنیا به شوق دیدار حضرت حافظ، به حافظیه شیراز می‌روند.
آرامگاه حافظ بین چهارراه ادبیات و چهارراه حافظ و در خیابانی به نام گلستان واقع شده است. این جاذبه گردشگری دقیقاً روبه‌روی ورزشگاه حافظیه قرار گرفته است که با تاکسی، ماشین شخصی یا اتوبوس می‌توان به راحتی به آنجا رفت.
- آدرس: شیراز، حدفاصل دو چهارراه ادبیات و حافظیه، خیابان گلستان، مقابل ورزشگاه حافظیه.
راه های دسترسی به حافظیه شیراز
هر کجای شیراز که باشید با ماشین شخصی یا وسایل حمل‌ونقل عمومی می‌توانید خیلی راحت به حافظیه برسید. همان‌طور که گفتیم آرامگاه حافظ بین چهارراه گلستان و حافظیه قرار دارد که این مسیر در حال حاضر سنگ‌فرش شده است.
اگرچه این مسیر سنگ‌فرش است و در ابتدای طرح قرار بود تنها به عنوان پیاده‌رو استفاده شود؛ اما امروز وسایل نقلیه نیز مجاز به عبور از این مسیر هستند؛ بنابراین خیلی راحت با ماشین یا پیاده می‌توانید خود را به حافظیه شیراز برسانید.
راحت‌ترین راه برای رسیدن به حافظیه استفاده از ماشین شخصی یا تاکسی است. برای استفاده از تاکسی باید ابتدا خود را به «فلکه گاز» برسانید و سپس از آنجا به سمت حافظیه بروید. راه دیگر برای رسیدن به حافظیه، استفاده از تاکسی‌های اینترنتی است که به آسانی از هر جایی شما را به مقصد می‌رسانند.
همچنین اگر بخواهید با ماشین شخصی به این مکان بروید نیز راه سختی پیش رویتان نیست. تنها کافی است به خیابان گلستان بروید و از آنجا خود را به حافظیه شیراز برسانید. اگر به کوچه و خیابان‌های شیراز آشنایی ندارید، استفاده از گوگل مپ و برنامه‌های مسیریابی به شما کمک می‌کند تا راه خود را پیدا کنید.
ارزان‌ترین راه برای رفتن به حافظیه شیراز، استفاده از اتوبوس‌های درون شهری است. اگر می‌خواهید با اتوبوس به حافظیه بروید باید اتوبوس خط شهید دستغیب به مقصد بلوار نارنجستان را سوار شوید. سپس در ایستگاه چهارراه حافظیه پیاده شوید و با حدود 5 دقیقه پیاده‌روی به آرامگاه حافظ بروید. البته توجه داشته باشید که تعداد اتوبوس‌های این مسیر چندان زیاد نیست و همیشه امکان استفاده از آن‌ها وجود ندارد.
در حال حاضر هنوز هیچ ایستگاه مترویی نزدیک به حافظیه وجود ندارد؛ اما اگر اصرار دارید که با مترو به این مکان دیدنی بروید، باید سوار خط 2 مترو شیراز شوید. سپس در ایستگاه زندیه پیاده شوید و از آنجا با تاکسی اینترنتی یا حدود نیم ساعت پیاده‌روی خود را به حافظیه برسانید.
قیمت بلیط حافظیه شیراز 1403
برای ورود به آرامگاه حافظ شما باید مبلغ ناچیزی را به عنوان ورودی پرداخت کنید. مبلغ ورودی حافظیه در سال 1403 به ازای هر بازدیدکننده ایرانی 30 هزار تومان است.
ساعت بازدید حافظیه شیراز
ساعت بازدید از حافظیه شیراز در شش ماه اول سال بین ساعت 8 صبح تا 9 شب است. البته دقت کنید که برای تهیه بلیط باید زودتر به این مکان بروید تا فرصت کنید تا ساعات پایانی به خوبی از همه بخش‌های حافظیه دیدن کنید. ساعت بازدید از این مکان در شش ماه دوم سال نیز بین 8 صبح تا 5 غروب است.
حافظ شیرازی کیست؟
خواجه شمس‌الدین محمد بن بهاءالدین ملقب به حافظ شیرازی، یکی از مشهورترین شاعران ایرانی است. این شاعر توانمند در سال 727 هجری قمری در شهر بهارنارنج متولد شد و در سن 65 سالگی در همین شهر چشم از جهان فرو بست.
کتاب گران‌قدر حافظ در اکثر خانه‌های ایرانیان دیده می‌شود و زینت‌بخش محافل است. غزلیات این شاعر توانا محبوبیت زیادی بین مردم ایران و حتی جهان دارد و ترجمه‌های ارزشمندی از آثار او به عمل آمده است. حافظ از گنجینه‌های شعر فارسی است که شیرینی و شیوایی آن در جهان زبانزد خاص و عام است.
معرفی آرامگاه حافظیه شیراز
آرامگاه حافظ یکی از معروف‌ترین بناهای شیراز است که علاقه‌مندان زیادی به شوق دیدن آن راهی این شهر کهن می‌شوند. مقبره کنونی حافظ به دستور رضا شاه به وزیر وقت آموزش و پرورش، علی اصغر حکمت و بر اساس طرحی از آندره گدار بازسازی شد. اما این که ساختمان اولیه این بنا چه شکلی بوده و چه داستان‌هایی را پشت سر گذاشته را در ادامه می‌خوانیم.
تاریخچه آرامگاه حافظیه شیراز
پس از گذشت 65 سال از وفات حافظ، در سال 856 هجری قمری، فرماندار تیموری فارس به وزیر خود دستور داد تا بنایی شبیه به گنبد روی قبر این شاعر بزرگ در باغ مصلی بسازد.
شمس‌الدین محمد معمایی، وزیر وقت آن دوره نیز به این فرمان جامه عمل پوشاند و پس از ساخت بنایی، حوضی بزرگ نیز روبه‌روی آن بنا کرد. این حوض در آن زمان با آب رودخانه رکن‌آباد پر می‌شد و وجود آن طراوات و شادابی محوطه حافظیه شیراز را بیشتر کرد.
آرامگاه حافظ یک بار در زمان شاه عباس صفوی و بار دیگر در زمان نادر شاه افشار مورد مرمت قرار گرفت. در سال 1187 و دوران کریم خان زند نیز محوطه اطراف مقبره وسیع‌تر شد و دور آن محصور شد. همچنین تالاری طاقی با چهار ستون سنگی بزرگ نیز در این مکان بنا شد.
تالار کریم‌خانی حافظیه را دو بخش جداگانه در بخش جلویی و پشتی قبرستان تقسیم کرد؛ طوری که آرامگاه حافظ در بخش شمالی قبرستان قرار گرفت. از طرفی به دستور کریم خان یک سنگ مرمر بزرگ نیز بالای قبر حافظ قرار گرفت که روی آن دو غزل از این شاعر نوشته شده است. این اشعار به خط نستعلیق و توسط حاجی آقاسی بیگ افشار آذربایجانی درج شده که هنوز هم در حافظیه دیده می‌شود.
تغییرات بعدی حافظیه اغلب توسط والیان فارس در دوران مختلف صورت گرفته است. برای مثال در سال 1273 هجری قمری، حکمران فارس، حافظیه را مرمت کرد و در سال 1295 فرهاد میرزا معتمدالدوله که عاشقانه حافظ را می‌پرسید، حصاری آهنی روی مقبره حافظ بنا کرد.
سال‌ها بعد و در سال 1317 هجری قمری نیز نیکوکاری زرتشتی با اجازه از علمای شیراز نسبت به ساخت بنایی از آهن و چوب در اطراف قبر حافظ اقدام کرد؛ اما پیش از اتمام کار، علی اکبر فال اسیری، یکی از مجتهدان شیرازی پیروانش را به قصد تخریب راهی حافظیه کرد. بهانه این مجتهد نیز این بود که فردی زرتشتی نباید برای شاعری مسلمان بقعه بسازد.
این حرکت اعتراضات عمومی را به دنبال داشت که سبب شد دولت مرکزی در تهران دستور بازسازی بنا را دهد. اما «فال اسیری» دوباره اعلام کرد که هر چیزی که در حافظیه ساخته شود، حتی اگر خود شاه آن را بسازد، نابود خواهد کرد و این کار را نیز عملی کرد.
آرامگاه حافظ تا سال 1319 هجری قمری به همین شکل ویران خود باقی ماند. سپس ملک منصور به دستور پدرش مظفرالدین شاه بودجه‌ای برای ساخت ضریحی آهنی در اطراف قبر حافظ تأمین کرد. این ضریح توسط علی اکبر مزین‌الدوله نقاش باشی طراحی و ساخته شد و نام حامیان و تاریخ نصب نیز روی کتیبه‌ای نگاشته شد.
همچنین به پیشنهاد مزین‌الدوله هر دو سمت تالار کریم خان مزین به تخته‌سنگ‌های مرمر شد که غزلی با خط خوش میرعماد روی آن‌ها درج شد؛ اما تغییرات حافظیه به همین جا ختم نمی‌شود و داستان‌های بازسازی آن باز هم ادامه پیدا کرد.
در سال 1310 هجری شمسی، استاندار اصفهان و فارس، فرج‌الله بهرامی دبیر اعظم، بخشی از دیوارها و نارنجستان را تعمیر کرد. او دستور می‌دهد سنگی بزرگ در دیواره جنوبی حافظیه بنا شود؛ اما پیش از اتمام کار به تهران منتقل می‌شود.
در سال 1314 وزیر آموزش پرورش شیراز، علی اصغر حکمت، آخرین اقدام موثر و بزرگ خود را در بازسازی حافظیه را برمی‌دارد. او ترتیبی می‌دهد که بنایی جدید برای آرامگاه حافظ ساخته شود.
طرح و نقشه این بنا توسط باستان‌شناس فرانسوی، آندره گدار، انجام شد و اجرای آن نیز به رئیس اداره آموزش و پرورش فارس، علی ریاضی، محول گردید. همچنین علی سامی سرپرستی ساخت حافظیه را به عهده گرفت که اجرای کامل آن تا سال 1317 هجری شمسی به طول انجامید.
در طرح جدید ساخت حافظیه نیز همان سبک قدیمی حفظ شد و آرامگاه حافظ به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم شد. این جداسازی توسط ایوانی به طول 56 متر، عرض 7 متر و ارتفاع 5 متر و با 20 ستون سنگی صورت گرفته که دو بخش باغ را از هم سوا می‌کند.
معماری حافظیه شیراز
حال که با داستان‌های پشت پرده ساخت حافظیه شیراز آشنا شدید، بد نیست نگاهی به معماری ساختمان آن بیندازیم. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های آرامگاه حافظ غلبه فضا بر جسم بنا است.
به طوری که علاوه بر 4 ستون کریم خانی، 24 ستون دیگر نیز بخش عمده‌ای از ساختمان را تشکیل می‌دهد. از این 24 ستون، 16 ستون در ایوان جداکننده استفاده شده و 8 ستون نیز زیر گنبد اصلی به چشم می‌خورد. جالب است بدانید 8 ستون زیر گنبد نشان‌دهنده سده زندگی حافظ است.
تالار کریم خانی با 4 ستون بزرگ سنگی با تالار جدید 16 ستونی با هم ترکیب شده‌اند که 4 ستون مرکزی بنا مربوط به تالار کریم خانی است. این ایوان باشکوه حافظیه را به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم می‌کند که آرامگاه حافظ در بخش شمالی واقع شده است.
ویژگی‌های بخش شمالی حافظیه
بخش شمالی آرامگاه حافظ به سبک دوره کریم خان زند طراحی و ساخته شده است. از مشخصه‌های معماری آن دوران می‌توان به سادگی طرح‌ها، فضاهای چهارگوش و استفاده از خطوط شکسته اشاره کرد.
آرامگاه حافظ نیز در این بخش واقع شده که همچون نگینی در دل باغ مصلی می‌درخشد. سنگ قبر حافظ حدود یک متر از سطح زمین بالاتر است که برای دسترسی به آن 5 پله مدور در نظر گرفته شده است.
همچنین گنبدی شبیه به کلاه درویشان روی ستون‌های هشت ستون ده متری بنا قرار گرفته که به نوعی وارستگی از تعلقات دنیایی را نشان می‌دهد. قسمت داخلی گنبد نیز با کاشی‌های ظریف و رنگارنگ تزئین شده که شما را محو خود می‌کند. جالب است بدانید که غزل‌هایی از این شاعر مشهور در جای‌جای مقبره دیده می‌شود که شیرینی کلام و اشعار حافظ را به رخ می‌کشد.
نکته دیگر درباره ضلع شمالی آرامگاه حافظ، نمای زیبای تالار است که هیبت و شکوه حافظیه را چندبرابر می‌کند. در بخش خارجی تالار و مقابل باغ ورودی، روی کاشی‌های زیبای لاجوردی، غزلی با مطلع «گل‌عذاری ز گلستان جهان ما را بس، زین چمن سایهٔ آن سرو روان ما را بس» درج شده است.
از دیگر بناهای موجود در بخش شمالی، وجود کتابخانه‌ای با مساحت 440 متر مربع است. این کتابخانه پیش‌تر مقبره «قاسم خان والی» بوده که امروزه حدود 10 هزار کتاب در آن نگهداری می‌شود. از این کتابخانه به عنوان مرکز حافظ‌شناسی نیز یاد می‌شود و کتب ارزشمندی در آن دیده می‌شود. وجود یک کافه سنتی به مساحت 330 متر در این بخش امکانی به شما می‌دهد تا اگر خسته و گرسنه شدید، با یک نوشیدنی گوارا و دسری خوشمزه خستگی خود را از تن بیرون کنید.
ویژگی‌های بخش جنوبی حافظیه
بخش جنوبی آرامگاه حافظ شامل باغ ورودی می‌شود که در آن درختان نارنج کاشته شده است. بهار که به نیمه می‌رسد، عطر بهارنارنج فضای حافظیه را پر می‌کند و رنگ و بوی جدیدی به این مکان می‌دهد. همچنین دو باغ بزرگ، پیاده‌رو و یک جوی آب نیز در این بخش دیده می‌شود که زیبایی و جذابیت فضا را دوچندان می‌کند.
بخش جنوبی از ورودی باغ آغاز می‌شود و تا پله‌های میانی تالار ادامه دارد. این بخش حدود 9985 متر مربع وسعت دارد و از فضایی سرسبز و سرزنده برخوردار است. همچنین در وسط باغ یک حوض مستطیلی بزرگ قرار دارد که به این مکان رنگ و لعاب می‌بخشد.
مقبره سایر اشخاص مهم در حافظیه
جایی که مقبره حافظ امروزه در آن قرار دارد، در گذشته قبرستان بوده است. به همین دلیل شخصیت‌های دیگری نیز جز این شاعر گرامی، در اطراف آن به خاک سپرده شده‌اند. نام برخی از این افراد را در ادامه آورده‌ایم.
- قوام‌السلطنه: این شخصیت مهم یکی از بزرگ‌ترین سیاست‌مداران ایرانی است که از خاندان پرنفوذ و ثروتمند قاجار به حساب می‌آید.
- رسول پرویزی: رسول پرویزی داستان‌نویس و سیاست‌مدار ایرانی است که در 58 سالگی در شیراز در گذشت.
- فرصت‌الدوله شیراز: فرصت‌الدوله شاعر، نویسنده، نقاش و موسیقی‌دان معروف ایرانی است که در سال 1233 در شیراز چشم به جهان گشود و در سال 1299 در همین شهر به خاک سپرده شد.
- مهدی حمیدی شیرازی: دکتر مهدی حمیدی یکی از ادیبان معروف ایرانی است که اشعاری زیبا سروده است. این مترجم، منتقد و شاعر در سال 1365 در حافظیه شیراز به خاک سپرده شد.
- نورالدین رضوی سروستانی: نورالدین رضوی از بزرگان موسیقی و آواز ایران است که در فروردین سال 1314 در شیراز متولد شد. او زاده شیراز بود و در سال 1379 در همین شهر چشم از جهان فروبست و پیکر مطهرش در حافظیه دفن شد.
عکس حافظیه شیراز با کیفیت بالا
هرچه از زیبایی حافظیه بگوییم، تا زمانی که خودتان دست به کار نشوید و به این مکان تاریخی نروید، نمی‌توانید ابهت و زیبایی آن را تجسم کنید. به همین دلیل عکس‌هایی باکیفیت از حافظیه را در این بخش با شما به اشتراک گذاشتیم تا بیشتر با حس و حال این مکان آشنا شوید.
اقامت در هتل های شیراز برای بازدید از حافظیه
اگر می‌خواهید برای بازدید از مکان‌های دیدنی شیراز چند روزی را در این شهر دوست‌داشتنی بمانید، گزینه‌های متنوعی پیش رویتان قرار دارد. شما می‌توانید هتل‌های لاکچری و مجلل این شهر را برای اقامت انتخاب کنید یا با رزرو اقامتگاه‌های سنتی و هتل‌های اقتصادی در هزینه‌های سفر خود صرفه‌جویی کنید. بهترین هتل های شیراز برای اقامت را در ادامه به طور مختصر به شما معرفی می‌کنیم.
هتل بزرگ شیراز
این هتل 5 ستاره و مجلل در ابتدای ورودی شمالی شهر و در نزدیکی دروازه قرآن قرار گرفته و بهترین انتخاب برای اقامت در شیراز است. هتل بزرگ شیراز تنها دو کیلومتر با حافظیه فاصله دارد و دارای ساختمانی 14 طبقه با 158 واحد اقامتی لوکس و مجهز است.
هتل چمران شیراز
از دیگر هتل‌های معروف شیراز برای اقامتی لاکچری در نزدیکی حافظیه، هتل بزرگ چمران است. این هتل در سال 1389 در یکی از مناطق خوش آب‌وهوای شهر افتتاح شده و دارای امکاناتی پیشرفته و مدرن است.
هتل چمران در فاصله 10 کیلومتری حافظیه شیراز قرار دارد و اقامتی راحت را به شما هدیه می‌دهد. این هتل 30 طبقه و 250 واحد اقامتی متنوع با امکاناتی لاکچری دارد.
هتل زندیه شیراز
از دیگر هتل‌های 5 ستاره معروف برای اقامت در حوالی حافظیه، هتل زندیه است که در سال 1394 در خیابان هجرت و پشت ارگ کریم خان افتتاح شده است. این هتل سه طبقه ساختمانی مجلل با معماری سنتی دارد و دارای 72 واحد اقامتی است.
امکانات تمام و کمال، موقعیت جغرافیایی ویژه، پرسنلی خونگرم و اتاق‌هایی مجهز، از ویژگی‌های هتل زندیه است. همچنین هتل زندیه فاصله کمی تا حافظیه شیراز دارد و در 4 کیلومتری آن واقع شده است.
هتل هما شیراز
هتل 5 ستاره هما، هتلی باسابقه در فاصله 3 کیلومتری از حافظیه شیراز است. این هتل در سال 1351 افتتاح شده و آخرین نوبت در سال 1395 بازسازی شده است.
هتل هما شیراز دارای 223 واحد اقامتی است و با امکاناتی پیشرفته از مهمانان خود پذیرایی می‌کند. این هتل در نزدیکی پارک آزادی قرار گرفته و دسترسی آسانی به حافظیه شیراز و سایر مکان‌های دیدنی شهر دارد.
هتل کریم خان شیراز
هتل 4 ستاره کریم خان یکی از هتل‌های خوب شیراز در 4 کیلومتری حافظیه است. این هتل در سال 1392 به بهره‌برداری رسیده و دارای 51 واحد اقامتی است. هتل کریم خان در خیابان رودکی واقع شده و امکاناتی کامل برای پذیرایی از مهمانان تدارک دیده است.
هتل ارگ شیراز
هتل ارگ از قدیمی‌ترین هتل‌های شیراز در 2 کیلومتری حافظیه است. این هتل در سال 1370 به بهره‌برداری رسیده و آخرین دفعه در سال 1396 بازسازی شده است. هتل 3 ستاره ارگ شیراز دارای 64 واحد اقامتی متنوع است و با ارائه امکانات کافی توانسته رضایت مهمانان را جلب کند.
سایر هتل های شیراز برای بازدید از حافظیه
در این بخش به آوردن نام برخی دیگر از هتل‌های شیراز که در نزدیکی حافظیه قرار دارند، اکتفا می‌کنیم. اگر می‌خواهید در حوالی حافظیه شیراز اقامتی راحت داشته باشید، پیشنهاد می‌کنیم موارد زیر را نیز در ذهن خود داشته باشید.
- هتل پارک سعدی
- هتل پارس
- هتل وکیل شیراز
- هتل ستارگان شیراز
- هتل بین الحرمین شیراز
- هتل پارسیان شیراز
- مهمانپذیر حیدری
- مهمانپذیر استقلال
- اقامتگاه سنتی مهربانو شیراز
- هتل صدرا شیراز
بهترین زمان برای بازدید از حافظیه شیراز
شیراز و حافظیه در هر فصلی زیبایی خاص خود را دارد که از بازدید از آن سیر نمی‌شوید؛ اما اگر می‌خواهید شیراز را در بهترین حالت خود ببینید و بهشت را از نزدیک لمس کنید، فصل اردیبهشت بهترین زمان برای سفر به این شهر و بازدید از حافظیه شیراز است.
در این فصل شکوفه‌های بهارنارنج باز می‌شوند و عطر این شکوفه‌های ریز سفیدرنگ شهر را پر می‌کند. همچنین طبیعت شیراز جان تازه‌ای می‌گیرد و درختان و گل‌های ریز و درشت رنگارنگ در بهترین حالت خود قرار می‌گیرند.
اگر در این فصل به شیراز رفتید، فراموش نکنید که حتی اگر روز به بازدید حافظیه رفتید، یک بار هم شب به این بنا سر بزنید. حافظیه شیراز در شب حس و حال عجیبی دارد که پیشنهاد می‌کنیم آن را از دست ندهید.
با همه این‌ها، سفر به شیراز در فصل پاییز نیز بسیار جذاب و به‌یادماندنی است. به خصوص که 20 مهرماه روز بزرگداشت حافظ در تقویم کشور نیز است. در این فصل درختان قبای سبز رنگ خود را با برگ‌های زرد و نارنجی و قرمز عوض می‌کنند و شهر حس و حال تازه‌ای می‌گیرد.
همچنین کوچه‌پس‌کوچه‌های شیراز پر از رنگ و برگ می‌شود و صفای خاصی دارد. حافظیه نیز در پاییز بسیار تماشایی است و بازدید از آن در این فصل برای دوستداران پاییز خاطره‌ای خوش به جای می‌گذارد.