جمعیت ساکن در 9 مادرشهر کشور از «شرایط حد جمعیتی» فراتر رفته و این بی‌هنجاری جمعیتی، زندگی در مجموعه‌های شهری «تهران و کرج، اصفهان، مشهد، شیراز، تبریز، ساری، اهواز، قم و رشت» را با 7 ریسک (خطر) روبرو کرده است.
مادرشهرهای ایران که روی نقشه مشخص شده‌اند، شامل «مرکز استان و شهرهای اطراف» می‌شوند. در این مناطق حدود 40 درصد جمعیت کل، ساکن هستند؛ در حالی که «ظرفیت سکونتی دست‌نخورده در 1200 شهر کوچک» قابل توجه است.
«شغل‌یابی راحت» و «امکانات رفاهی» در مادرشهرها دو جاذبه جمعیت در سال‌های اخیر بوده که در کنار این دو محرک، دولت‌ها برای تامین مسکن در این نقاط، بارگذاری‌هایی انجام دادند که آن هم مهاجرپذیری را تحریک کرد.
فشار فزاینده به محیط‌زیست در مادرشهرها، تقاضای بیش‌از حد نرمال آب شرب، فرونشست، آلودگی‌هوا، ترافیک و رشد شدید قیمت مسکن از جمله ریسک‌های «عدم تعادل شدید جمعیت با ظرفیت» در این 9 مجموعه شهری است.
مطالعه علی بیت‌اللهی به دولت چهاردهم توصیه می‌کند، «محرومیت‌زدایی از شهرهای دوردست و استان‌های اطراف 9 مادرشهر» و «توسعه مراکز شغلی» در آنها را در اولویت قرار دهد تا «عرضه مسکن برای پاسخگویی به تقاضای بومی» در شهرهای بزرگ و حومه‌های آنها بار دیگر به مهاجرت منجر نشود. 50 درصد خانه‌ندارها در همین 9 مادرشهر ساکن هستند./ دنیای اقتصاد