حدود سه چهارم مساحت ایران، درگیر خشکسالی بوده و نیاز مبرم بخشهای مختلف شهری، کشاورزی و صنایع در ایام گرم سال اوج میگیرد. در بحث استفاده شهری، آب شرب چه در قالب مصارف خانگی و چه به عنوان بطریهای آب معدنی رشد یافته میتوان گفت اقتصاد تولیدات در این حوزه، پررونقتر میشود.
علاوه بر مسئله کمبود آب در ایران، کیفیت آب به ویژه آبهای لولهکشی شهرهای متوسط و کوچک تبدیل به یک دغدغه در کشور شده است؛ این دغدغه از سالهای پیش وجود داشته و با گذر زمان نهتنها بهبود نیافته بلکه اثر آن به شهرهای بزرگ بهویژه کلانشهر پایتخت نیز رسیده است. بعضی از کارشناسان آب و فاضلاب دلیل افت کیفیت آب لولهکشی شهری را افزایش مصارف و ناتوانی در پشتیبانی و مدیریت این مسئله میدانند.
دلیل این اتفاق هر چه که باشد، بسیاری از افراد برای جلوگیری از آسیبهای جسمی، اینروزها ترجیح میدهند از آبهای بستهبندی یا همان به اصطلاح آبهای معدنی استفاده کنند.
چالش بر سر آب معدنی و آب آشامیدنی
تا سالهای گذشته، تصور عموم بر آن بود که آبهای معدنی از سلامت بالایی برخوردار بوده و مصرف آن حتی میتواند املاح مورد نیاز بدن را تامین کند اما با انتشار تصاویری نهفقط در فضای مجازی بلکه مشاهده شدن رفتارهای غیراخلاقی در سطح عمومی درباره نحوه تامین آبهای بستهبندی، این اعتماد نیز از بین رفت.
پخش شدن تصاویری که نشان میداد تعدادی از افراد مشغول پر کردن بطریهای آب معدنی با شلنگ آب شهری هستند و در نهایت با دستگاههای سادهای، پلمپ در بطری را درج میکنند، باعث شد تا دیگر تبلیغات آب معدنیها، رنگی برای مردم نداشته باشد و افراد هر نوع طعم و مزه ناخوشایند درباره آبهای بستهبندی را ناشی از این تقلبات گسترده بدانند. از سویی دیگر برخی از مردم، درگیر نوشته روی آب معدنیها بوده و میگویند روی برخی نوشته آب آشامیدنی و روی تعدادی دیگر آب معدنی و تفاوت آن را نمیدانند. این چالشها بر سر تهیه آبهای بستهبندی شده هنوز ادامهدار است.
شهرهای کوچک در خطرند
فاطمه اصغری، کارشناس مهندسی آب در گفتگو با اقتصاد ۲۴ درباره تفاوتهای آبهای بستهبندی در بازار گفت: آبهای بستهبندی براساس رنگ ظاهر و در بطریهایشان، دستهبندی شده و هر یک مفهومی جداگانه دارند. مردم تصور میکنند تفاوت رنگها به دلیل فرق بین برندهاست درحالیکه چنین نیست؛ به عنوان مثال در بطری اگر مشکی باشد، یعنی آب بستهبندی شده قلیایی است و دارای املاح مربوط به آن است. اگر رنگ در بطری سفید باشد یعنی آب، آب آشامیدنیست و تصفیه شده و اگر در آبی باشد، یعنی آب معدنی یا همان آب چشمه است. به دلیل تفاوتهای ساختاری این آبها، بدیهیست که طعمهای متفاوتی با هم داشته باشند و نمیتوان آن را به دلیل مسموم بودن یا ناخالص بودن آب دانست.
وی ادامه داد: تصاویری در فضای مجازی از سالهای گذشته در حال دستبهدست شدن و حتی بهروز شدن است که نمیتوان منکر آن شد. متاسفانه برندهای متفرقه آن هم در شهرها و روستاهای کوچک، بیشتر مورد اتهام هستند برای همین گفته میشود تا جایی که میتوان، آب با برندهای شنیده شده خرید کنید، اما باز هم چندان نمیتوان نسبت به این مورد آگاهی صددرصدی داشت. تا الان مسمومیت گسترده بهویژه در کلانشهرها به دلیل مصرف آب بستهبندی مسموم گزارش نشده و امید آن میرود تا شاهد این موضوع هم نباشیم.
بحران، راه تقلب را باز کرد
وجود نگاه سودجویانه آن هم به شیوهای غلط در برخی افراد باعث میشود تا برای کسب منافع مالی بیشتر دست به هر اقدامی حتی غیرانسانی بزنند و به پیامدهای آن توجهی نداشته باشند. برخی کارشناسان معتقدند نابهسامان بودن شرایط اقتصادی، افراد را مجبور میکند تا از هر طریقی دنبال کسب درآمد بیفتند و این موضوع در مواقعی، شرافت انسانی را زیر سوال میبرد.
مگر یک جرعه آب چقدر برای افراد میتواند سودداشته باشد که اینگونه تقلب را هم وارد آن کردهاند؟ از سویی دیگر نمیتوان تنها این افراد را مقصر پخش آبهای ناسالم و یا تقلبی دانست. زمانی که با هر تغییر فصل، بحران انرژی در کشور افزایش یافته و دولت برای تامین آب آشامیدنی افراد هم کمتوان باشد، مشخص است که هیچ سامانی در رفتارها حاکم نخواهد شد.