تصویر اقتصادی در نقطه صفر دولت چهاردهم

دولت سیزدهم در طول دوره 3 ساله خود، عملکرد متفاوتی را در حوزه اقدامات و سیاست گذاری اقتصادی نسبت به دهه 90 رقم زد که البته فارغ از حجم بالای تلاش های صورت گرفته، برخی از آن ها پشتوانه و تکلیف قانونی نیز داشت. با این حال، آن چه که اجمالاً در آغاز دولت چهاردهم می تواند مبنای وضعیت اقتصادی قرار گیرد، شاخص های خرد و کلانی است که هم اینک در اقتصاد شاهد آن هستیم. در گزارش امروز عکس فوری را که از شاخص های اقتصادی و مطابق با آخرین داده های رسمی در آغاز دولت چهاردهم گرفته ایم، بررسی کرده ایم.

رشد اقتصادی 5.7 درصد

رشد اقتصادی پس از طی یک دوره نوسانی در بازه کمتر و بیشتر از صفر در دهه 90، در سه ساله 1400 تا 1402 به ترتیب به 5.6، 5.1 و 5.7 رسیده است. البته رشد غیر نفتی با افت روبه رو بوده و از 5 درصد در سال 1400، به 4.8 درصد در 1401 و 3.4 درصد در 1402 کاهش یافت.

سرمایه گذاری خارجی سالانه 5.5 میلیارد دلار

آمارهای وزارت اقتصاد نشان می دهد سرمایه گذاری معتبر خارجی (یعنی هم مصوب و هم دارای آورده واقعی به داخل اقتصاد ایران) در سه ساله دولت سیزدهم به ترتیب حدود 2.19، 4.19 و 5.5 میلیارد دلار بوده است. این در حالی است که از سال 93 تا 1400، این رقم از 2.6 میلیارد دلار برای سال 96 (تصویب برجام) فراتر نرفته بود.

تولید 3.5 و صادراتِ 1.6 میلیون بشکه ای نفت

طبق آمارهای وزارت نفت، تولید نفت کشورمان در سال 1400 دو میلیون و 400 هزار بشکه، سال 1401 دو میلیون و 600 هزار بشکه، سال 1402 سه میلیون و 300 هزار بشکه و سال 1403 تا 6 تیرماه 3 میلیون و 570 هزار بشکه بوده است. در حالی که در بازه سال های 98 تا 1400، این رقم کلاً کمتر از ارقام سال های یادشده بوده است. از نظر صادرات نفت نیز طبق آمارهای ایرنا به نقل از موسسه آمریکایی یوآنی، این میزان در 5 ماه ابتدایی 2024 یعنی دی 1402 تا اردیبهشت 1403 به 1.6 میلیون بشکه در روز رسیده است. البته ناگفته نماند که آمارهای ارائه شده در جریان سوال مجلس سنای آمریکا از وزیر امور خارجه این کشور، نشان می دهد که برآورد رسیدن صادرات نفت ایران به بیش از 2 میلیون بشکه در روز نیز تا اواخر دولت سیزدهم وجود دارد.

تراز تجاری سه ماهه منفی 1.3 میلیارد دلار

آمارهای بانک مرکزی نشان می دهد که تراز تجاری گمرکی در بهار امسال منفی 1.3 میلیارد دلار بوده است. این در حالی است که تراز تجاری کل با احتساب صادرات نفت، گاز، خدمات فنی و مهندسی و کالاهای گمرکی به 11.2 میلیارد دلار رسیده است. با این حساب، تراز تجاری گمرکی نسبت به بهار 1402 بهبود 200 میلیون دلاری و تراز تجاری کل بهبود 3.8 میلیارد دلاری یافته است. در مقیاسی دیگر، طبق گزارش خبرگزاری مهر به نقل از گمرک، تراز تجاری سال ۱۴۰۲ با احتساب صادرات نفت خام، خدمات فنی و مهندسی و برق بیش از 20.6 میلیارد دلار بوده، اما تراز تجاری غیرنفتی حدود منفی 16.8 میلیارد دلار به ثبت رسیده است.

نرخ بیکاری 8.1 درصد و تعداد شاغلان 24.5 میلیون نفر

نرخ مشارکت در بازار کار بعد از سال 98 (آغاز کرونا) با افت روبه رو شد و از 44.1 به 40.9 درصد در ابتدای دولت سیزدهم رسید. با این حال این رقم در سه سال دولت سیزدهم یعنی 1400 تا 1402 به ترتیب 40.9، 40.9 و 41.3 درصد بوده است. همزمان با این وضعیت، نرخ بیکاری از 10.7 درصد در سال 98 به 9.2 درصد در سال 1400، 9 درصد در سال 1401 و 8.1 درصد در سال 1402 رسید که این رقم کمترین میزان خود در دهه های اخیر به شمار می رود. از سوی دیگر تعداد شاغلان کشور، در سال های اخیر صعودی بوده، به طوری که از 23.4 میلیون نفر در سال 1400 به حدود 24.4 میلیون نفر در سال 1402 رسیده که این رقم بیشتر از تعداد شاغلان در سال آغاز کرونا (1398) است.

نرخ رشد نقدینگی 24.3 درصد

آمارها بانک مرکزی گویای این است که رشد نقدینگی که در ابتدای دولت سیزدهم (پایان شهریورماه 1400) به رقم 40.5 درصد رسیده بود، در دوران فعالیت دولت سیزدهم روند نزولی قابل توجهی را طی کرده به طوری که در پایان سال 1401 به رقم 31.1 درصد و در پایان سال 1402 به رقم 24.3 درصد رسیده است. نرخ رشد پایه پولی نیز ضمن نوساناتی، به 28.1 درصد در پایان 1402 کاهش یافته است. به این ترتیب نرخ رشد نقدینگی و پایه پولی به محدوده مقادیر بلندمدت بازگشته اند.  

نرخ فقر 21.9 درصد

به گزارش بانک جهانی، بین سال های 21-2020 و 23-2022 با احیای اقتصاد، فقر در کشور کاهش یافت. طی این دو سال، نرخ فقر بر اساس خط درآمدی 6.85 دلار در روز 7.4 درصد کاهش یافت و به 21.9 درصد در سال 23-2022 رسید. یعنی 6.5 میلیون نفر از این خط فقر بالا کشیده شدند.

تورمِ سالانه 36.1 درصد

طبق آمارهای مرکز آمار، نرخ تورم ماهانه از اردیبهشت 1402 تا خرداد 1403، کمتر از 3 درصد بوده و در سه ماهه 1403 به ترتیب 2.6، 2.8 و 2.8 درصد بوده است. با این اوصاف نرخ تورم نقطه ای از بیش از 54 درصد، در روندی نزولی در اکثر ماه ها به حدود 31 تا 32 درصد در دو ماه اخیر رسیده است. تورم سالانه نیز از بیش از 49 درصد در اردیبهشت 1402 با روندی کاملاً نزولی به 36.1 درصد در خرداد امسال کاهش یافته است.

تورم سالانه گوشت 69 درصد، اجاره بها 40.6 درصد

طبق داده های مرکز آمار در خرداد 1403، تورم سالانه برای کل خوراکی ها 32.2  درصد، گوشت  69 درصد، گروه شیر، پنیر، تخم مرغ 26.5 درصد،  میوه و خشکبار 32.8 درصد، پوشاک و کفش 43 درصد، اجاره بها 40.6  درصد، لوازم خانگی 33  درصد، بهداشت و درمان  37.3 درصد و خرید وسایل نقلیه (خودرو)  26.1 درصد، آموزش 39 درصد و هتل و رستوران  52 درصد بوده است. یعنی این کالاها در یک سال منتهی به خرداد 1403 نسبت به یک سال منتهی به خرداد 1402 به طور متوسط به این میزان افزایش قیمت پیدا کرده اند.

برنج ایرانی کیلویی 118 هزار و گوشت گوسفند 653 هزار تومان

مطابق تازه ترین داده های رسمی منتشر شده توسط مرکز آمار ایران، در خرداد 1403، متوسط قیمت یک کیلو از کالاهای خوراکی منتخب به این شرح بوده است: برنج ایرانی درجه یک 118 هزار و 400 تومان، برنج خارجی درجه یک 61 هزار تومان، گوشت گوسفند 653 هزار تومان، گوشت گاو 559 هزار تومان، مرغ ماشینی 83 هزار و 700 تومان، کنسرو ماهی تن 85 هزار و 400 تومان، روغن نباتی جامد 67 هزار و 700 تومان، لوبیا قرمز 106 هزار و 700 تومان، شکر 45 هزار و 300 تومان و چای بسته ای خارجی 256 هزار و 600 تومان.

دلار 60 هزار و سکه 41.2 میلیون تومان

در حوزه دارایی های منتخب، قیمت برخی از این اقلام تا دیروز 17 تیر 1403 به این صورت بوده است: دلار در بازار غیر رسمی 60 هزار و 500 تومان، یک گرم طلای 18 عیار 3 میلیون و 437 هزار تومان، سکه 41 میلیون و 210 هزار تومان.

همچنین مشاهده می شود که در بخش دیگر بازار دارایی ها، شاخص کل بورس در ارتفاع 2 میلیون و 226 هزار و 443 واحد ایستاده است. از سوی دیگر متوسط قیمت یک متر مربع واحد مسکونی درتهران به روایت بانک مرکزی و برای خرداد 1403، 85 میلیون و 900 هزار تومان بوده است. / خراسان