یک کارشناس حوزه انرژی گفت: اکنون یکی از دلایلی که باعث شده عراق با ترکمنستان نیز برای دریافت گاز وارد معامله شود این است که ما با ناترازی مواجهیم، سرمایه‌گذاری لازم و جدید در منابع گازی ایران انجام نشده است.
محمود خاقانی در گفت‌وگو با ایلنا، درباره سواپ گاز ترکمنستان به عراق از مسیر ایران، اظهار داشت: موضوع ترانزیت گاز درواقع یک سیاستی بود که در دوران ریاست‌جمهوری مرحوم هاشمی رفسنجانی در سال ۱۳۷۷ بعنوان دیپلماسی راهبردی تعریف شد. در زمان هاشمی و نیازف رئیس جمهور وقت ترکمنستان روابط دو کشور بسیار حسنه و دوستانه بود، ترکمنستان محصور به خشکی است و نمی‌توانست گاز خود را غیر از روسیه به جایی صادر کند بنابراین در آن دوران مذاکرات با ترکمنستان آغاز شد که مسیری را برای گاز ترکمنستان به منظور صادرات به بازارهای دیگر باز کنیم.
وی افزود: در این راستا در سال ۱۳۷۴ قراردادی برای احداث خط لوله گاز کرپچه به کردکوی امضا شد که در آن زمان ایران ۲۰۰ میلیون دلار سرمایه‌گذاری کرد و گاز ترکمنستان وارد ایران و به نیروگاه نکا ارسال شد و در مسیر به بسیاری مناطق مرزی ایران و ترکمنستان نیز گازرسانی شد.
این کارشناس حوزه انرژی تصریح کرد: در دولت هفتم و هشتم دیپلماسی جدید انرژی تعریف شد و در چارچوب آن دیپلماسی راهبردی قرارداد کرسنت نیز زمینه‌سازی شد، طرح‌هایی برای معاوضه گاز با گاز، نفت با نفت و گاز با برق در دولت هفتم و هشتم تعریف شد که بر این اساس به ارمنستان و آذربایجان گاز صادر و برق دریافت می‌کردیم، در ارتباط با ترکمنستان هم توافق شده بود که گاز ترکمنستان را مصرف و در ازای آن به ترکیه گاز ارسال می‌کردیم این طرح بر این مبنا تعریف شده بود که گاز ترکمنستان به ایران انتقال داده شود و مجبور نباشیم گاز را از جنوب به مناطق شمالی و شمال شرقی با هزینه بالا منتقل کنیم، یعنی به ازای مقادیری که از ترکمن‌ها دریافت می‌کردیم گاز را به مشتری ترکمنستان بدهیم.
وی گفت: اکنون یکی از دلایلی که باعث شده عراق با ترکمنستان نیز برای دریافت گاز وارد معامله شود این است که ما با ناترازی مواجهیم، سرمایه‌گذاری لازم و جدید در منابع گازی ایران انجام نشده است. در حالی که شرکت‌های خارجی در منابع گازی ترکمنستان سرمایه‌گذاری کرده، فناوری نو آورده‌اند و تولید گاز را افزایش می‌دهند، از جمله اینکه چینی‌ها در ترکمنستان تولید گاز دارند و قرار است از مسیر خط لوله ترکمنستان- افغانستان-پاکستان-هند پروژه اجرا کنند، درواقع چین با موافقت امریکا و مشارکت روس‌ها بدنبال این بودند که مسیر ایران اجرایی نشود.
خاقانی بیان داشت: در گذشته ما نیز بدنبال ایجاد مسیر ترانزیتی گاز در کشور بوده‌ایم اما این پروژه با مخالفت میرکاظمی وزیر وقت نفت در دولت نهم مواجه شد به طوری که او نقش مهمی در توقف معاوضه نفت و گاز کشور داشت اکنون مجددا ترکمنستان پیشنهاد اجرای پروژه ترانزیت گاز را که در زمان هاشمی و خاتمی بر سر آن توافق صورت گرفته بود، مطرح کرده و اصرار دارد که گاز را از این مسیر صادر کند، در هر حال باتوجه به کمبود گاز در ایران و بالا بودن هزینه انتقال گاز از جنوب به شمال مقرون به صرفه است که ایران گاز ترکمنستان را دریافت و درصدی از آن را به عنوان حق ترانزیت کم کند و از خط لوله‌ای که به ترکمنستان دارد گاز ایران را به عراق نیز ارسال کند.
وی با ابراز امیدواری از اینکه در دولت چهاردهم با جذب سرمایه‌گذاری در نفت و گاز و افزایش تولید گاز بتوانیم وارد فاز جدیدی از صادرات گاز شویم، گفت: پروژه دیگری که در دولت یازدهم و دوازدهم تعریف کردیم این بود که به جای اینکه گاز را خام صادر کنیم ایران و ترکمنستان به طور مشترک گاز را تبدیل به برق کنند و برق را با تکنولوژی جدید و با ولتاژ بالا تا اروپا هم صادر کنیم، برق هم تحریم نمی‌شود و هم به کشورهای عبوری برق می‌دهد، به این ترتیب کشورها به ما وابسته می‌شوند و انتقال آسان‌تر و هزینه کمتر است.
به گزارش ایلنا، در پی مذاکرات فشرده صورت‌گرفته میان طرف‌های ایرانی و ترکمنی در خصوص سواپ گاز ترکمنستان از طریق جمهوری اسلامی ایران به عراق، قرارداد سواپ گاز میان طرفین ایرانی و ترکمنستانی به امضا رسید.
بر اساس این قرارداد، مقرر شد سالانه تا سقف ۱۰ میلیارد متر مکعب گاز ترکمنستان بر اساس ساز و کار سواپ، از طریق خاک جمهوری اسلامی ایران به جمهوری عراق عرضه شود.
همچنین بر اساس توافقات صورت‌گرفته، شرکت‌های ایرانی خط لوله انتقال گاز جدیدی را به طول ۱۲۵ کیلومتر به همراه سه ایستگاه افزایش فشار گاز در خاک ترکمنستان احداث خواهند نمود که می‌تواند ظرفیت صدور گاز ترکمنستان به ایران را به ۴۰ میلیارد متر مکعب در سال افزایش دهد.
سواپ گاز میان ترکمنستان و جمهوری اسلامی ایران پیش از این در سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ نیز به مقصد جمهوری آذربایجان انجام شده است.