نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد اگر اتفاق خاصی در فضای اجتماعی رخ ندهد مشارکت 60 درصدی دور از انتظار نیست و احتمال این که تکلیف رئیس دولت چهاردهم در دور دوم مشخص شود وجود دارد.
درحالی که هنوز رقابت های انتخاباتی به اوج خود نرسیده؛ نظر سنجی های اولیه حاکی از آن است که انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم با سه انتخابات پیشین 98، 400 و 402 کاملا متفاوت است و می توان گفت که انتخابات هشتم تیر، انتخاباتی پر شور با مشارکتی قابل توجه است. در همین راستا مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) به سراغ موضوع مشارکت در انتخابات رفته و اعلام کرده است که با توجه به نظر سنجی که در تاریخ 19 و 20 خرداد انجام گرفته است؛
۴۴.۴ درصد از شهروندان گفته‌اند قطعا در انتخابات ریاست جمهوری مشارکت خواهند کرد و ۷.۳ درصد اشاره داشتند به احتمال زیاد در این انتخابات شرکت می‌کنند. ۲۸.۷ درصد از مردم بیان داشتند به هیچ وجه در این انتخابات شرکت نخواهند داشت و نزدیک به ۱۵ درصد نیز هنوز درخصوص شرکت یا عدم شرکت در انتخابات تصمیم نگرفته اند و مردد هستند.
عدم تاثیر انتخابات در بهبود وضعیت کشور، اعتراض به مسائل و مشکلات اقتصادی و معیشتی، احتمال عدم تایید صلاحیت نامزدی مورد نظر پاسخگویان و نبودن فردی کارآمد در بین نامزدها در انتخابات پیش‌رو از جمله دلایل افرادی بوده است که بیان داشتند به هیچ وجه در انتخابات پیش‌رو شرکت نخواهند کرد یا احتمال کمی دارد در انتخابات شرکت کنند. همچنین ۳۹.۵ درصد از پاسخگویان در نظرسنجی اعلام کرده اند که با آمدن رئیس جمهور جدید وضعیت کشور بهتر خواهد شد.
در مقابل ۱۶.۲ درصد فکر می‌کنند وضعیت کشور بدتر خواهد شد و ۲۲ درصد نیز معتقدند وضعیت کشور با آمدن رئیس جمهور جدید فرقی نخواهد کرد.در کنار نظرسنجی ها پیرامون مشارکت؛ یک مرکز دانشگاهی نیز در نظرسنجی اخیر خود میزان محبوبیت نامزدها و آرای آنان را مورد بررسی قرار داده است.
این افکار سنجی که در 20 خرداد و بر روی 1500 نمونه انجام گرفته است نشان می دهد که از میان مشارکت کنندگان و در همین آغاز رقابت ها تمایل مردم به محمدباقر قالیباف ٣۴.٩ درصد، مسعود پزشکیان ٢۶.٣ درصد، سعید جلیلی ١٧.۴ درصد، مصطفی پورمحمدی ٨.۶ درصد، امیرحسین قاضی‌زاده ۶.٧ درصد و علیرضا زاکانی ۶.١ درصد است.
نظرسنجی که رحمان قهرمان پور متخصص حوزه کمپین های انتخاباتی آن را فی الجمله درست و مطابق با واقعیت می داند و در تحلیل آمار ارائه شده و در پاسخ به این سوال که چرا این نظرسنجی به واقعیت نزدیک تر است؟ در 10 بند می نویسد: «پزشکیان و قالیباف دو رقیب اصلی اند. پزشکیان به پشتوانه رای اصلاح طلبان و قالیباف به واسطه اشتهار و رئیس مجلس و نامزد اصلی اصول گرایان بودنش.
پزشکیان در حال اوج گیری است اما چون فضا را دو قطبی نکرده و نمی تواند دو قطبی کند لذا سرعت کاهش آرای او با قالیباف متوسط رو به پایین است. از دیگر سو جلیلی به واسطه نزدیکی کاراکتر و برند به دولت حدود ۵ درصد به آرای ثابت خود افزوده است. اما ممکن است در ادامه با مطرح شدن زاکانی این ۵ درصد رای را با او به شراکت بگذارد.
قالیباف هنوز از سوی نامزد های اصول گرا و اصلاح طلب تخریب نشده است و اثر تخریب در این نظرسنجی محسوس نیست. اما قالیباف هم حدود ۵ درصد به سبد رای خود افزوده و اگر جدی تخریب نشود و بیشتر حرف بزند و آرای مردد او را به یاد بیاورند ممکن است این درصد بیشتر شود. نباید فراموش کرد که زمان بزرگ ترین دشمن کمپین پزشکیان و قالیباف است.
اولی می خواهد زمان کُند شود تا پزشکیان اوج بگیرد و دومی می خواهد زمان سریع تر بگذرد تا سبد رأیش دچار تردید و فروپاشی نشود. همچنین باید گفت که جلیلی خوب شروع کرده اما کمپینش با آرای مردد حرف نمی زند. فکر می کند جلیلی و قالیباف به دور دوم می روند و لذا در دور دوم قالیباف را شکست می دهند. دنبال کشاندن انتخابات به دور دوم است و به صحنه نگاه ایستایی دارد. در حالی که صحنه آبستن حوادث زیادی است. گفتنی است سه نفر بعدی جدی گرفته نشده اند. به جز زاکانی دو نامزد دیگر تاکنون فعالیتی نداشته اند. حرف های پورمحمدی اساسا به یک فضا و زمان متفاوت از اکنون مربوط است. انگار در اکنون نیست. زاکانی هم با حمله شروع کرده ولی چون پزشکیان تخریب پذیر نیست نتوانسته دیده شود.
شعار او در ادامه راه دولت هم زیر سایه قالیباف و جلیلی شنیده نشده است. زاکانی کمپین منفی نسبتا خوبی دارد اما در کمپین مثبت ضعیف است.» مرکز تحلیل اجتماعی «متا» نیز در تازه ترین نظر سنجی خود به سراغ موضوع مشارکت در انتخابات ریاست جمهوری 1403 رفته است. در این نظر سنجی که در تاریخ ۱۷ و ۱۸ خرداد ماه انجام و با حجم نمونه ۳ هزار نفری گردآوری و با روش مدل‌سازی جمعیتی تحلیل شده است، میزان مشارکت مردم در دوره چهاردهم انتخابات ریاست جمهوری، ۴۸.۸درصد پیش‌بینی شده است.
در این نظرسنجی از مردم پرسیده شده که از بین مشکلات موجود رئیس جمهور بعدی کشورمان بیش از همه باید برای کدام تلاش کند؟ بر اساس نتایج به دست آمده ۴۵.۲ درصد از پاسخ‌دهندگان گزینه «جلوگیری از افزایش تورم و گرانی» را به عنوان اصلی‌ترین خواسته خود از رئیس جمهور آینده اعلام کرده‌اند. «مذاکره به منظور رفع تحریم های خارجی»، «رسیدگی به اقشار محروم و کم درآمد» و «مبارزه با فساد و رانت خواری» هر کدام به ترتیب با ۱۴.۸ درصد، ۱۴.۲ درصد و ۱۲.۴ درصد در رتبه‌های بعدی قرار دارند. این وضعیت نشان‌دهنده آن است که «مسائل اقتصادی و معیشتی» اصلی‌ترین مسائلی هستند که ذهن اکثریت جامعه را درگیر خود کرده‌اند. یک سازمان حاکمیتی نیز نظرسنجی انجام داده است که بر اساس آن،قالیباف ۲۱ درصد آرا،جلیلی و پزشکیان حدود ۱۵ آرا وقاضی زاده نیز5 درصد آرا را باخود به همراه دارند. همچنین حدود ۴۰ درصد یا رای خود را اعلام نکرده و یا مردد بوده اند.بر اساس نتایج سایر مراکز هم مشارکت بالای ۵۰ درصد ومرددین ۳۵ درصد بوده اند.
چرا مشارکت 60 درصدی دور از انتظار نیست؟
اگر همین نتایج اولیه را مبنای تحلیل خود قرار دهیم و با همین اعداد و ارقام به انتخابات هشتم تیر ورود کنیم با توجه به حضور چهره‌های متکثری که هرکدام یک میزان رای دارند، احتمال کشیده شدن انتخابات به دور دوم قوت پیدا می‌کند. به خصوص این که برخی نامزدها پایگاه رای ثابتی دارند و استراتژی آن ها درصورت تایید صلاحیت، حداقل حفظ همین پایگاه رای ثابت است تا با تکیه بر آن، علاوه‌بر این که رای دیگر رقبا را بشکنند، انتخابات را به دور دوم بکشانند تا در وضعیت مشابه 84 احتمال پیروزی آن ها قوت بیشتری پیدا کند.»
این اعداد و ارقام همچنین نشان می دهد که اگر در ادامه مسیر رای نامزدها تغییری نکند، اردوگاه اصولگرایی در دور اول و تک ضرب پیروز نخواهد شد.اما این مشارکت قریب به 50 درصدی در حالی اعلام می شود که اعلام حضور احزاب تحریمی در پساتایید صلاحیت ها را نمی توان در این باره نادیده گرفت. ثانیا رقابتی تر شدن فضای سیاسی کشور و نزدیک تر شدن به موعد برگزاری انتخابات خود بر مشارکت خواهد افزود. ثالثا به باور تحلیلگران سیاسی این انتخابات با نمونه های قبلی خود کاملا متفاوت است. در همین راستا پرویز امینی جامعه شناس سیاسی در اظهارات اخیر خود تاکید می کند که کشور از منازعه تحریم - مشارکت عبور کرده است: «محور و منازعه اصلی در موضوع "مشارکت" در سه انتخابات گذشته، یعنی انتخابات 1398، 1400 و 1402 حول "مشارکت" و "تحریم" بود؛ یعنی اگرچه مسئله مشارکت در همه انتخابات برای جمهوری اسلامی مهم بوده است، اما تمایز آن در این سه انتخابات اخیر این بود که این جا یک پادگفتمانی به نام "تحریم" نیز موضوعیت داشت و ظرفیت‌ها و عاملیت‌ها و امکان‌هایی تلاش می‌کردند که مسئله تحریم را در انتخابات پیش ببرند.اما در انتخابات 1403 که در آستانه آن هستیم، وقتی به فضای اجتماعی و نظرسنجی‌ها مراجعه می‌کنیم و عمل و رفتار بازیگران سیاسی را می‌بینیم که بخشی از آن در همین ثبت‌نام نامزدها ظهور و بروز داشت، مشاهده می‌کنیم که این منازعه یعنی مسئله "تحریم" و"مشارکت" در این انتخابات موضوع و مسئله اصلی نیست.
در این دوره گارد اجتماعی به سمت مشارکت گشوده است و ظرفیت و استعداد چندانی الان برای مسئله آفرینی در حوزه تحریم و مشارکت نداریم، به عبارت دیگر برخلاف سه انتخابات گذشته ما به نوعی از موضوع و پرابلم مشارکت_تحریم عبور کردیم.» عباس سلیمی دیگر تحلیلگر سیاسی نیز در اظهارات اخیر خود ترکیب سیاسی تایید صلاحیت شدگان را عاملی در جهت افزایش مشارکت تلقی می کند: «انتخابات قطعا از لحاظ مشارکت افزایش چشمگیری خواهد یافت چراکه رقابتی است.
در ظاهر این رقابت به نفع اصولگرایان است اما واقعیت امر این نیست؛ چون جمع کردن سلایق مختلف در یک طیف کار بسیار پیچیده و سختی است. این امر در مورد اصلاح‌طلبان به صورت طبیعی صورت گرفته، یعنی فقط یک نفر از اصلاح‌طلبان تایید صلاحیت شده است. این موضوع عملا اتفاق و یکپارچگی را قبل از اینکه مساله به طیف اصلاح‌طلبان برگردد رقم زده است. برخی افراد تایید صلاحیت شده‌اند اما وجودشان صرفا تفرق آرا و نه تقویت آن است. این بحث قابل تاملی است.» با همه این اوصاف اگر جهش های انتخاباتی روزهای آینده را در نظر بگیریم مشارکت 60 درصدی دور از انتظار نخواهد بود. / خراسان