داده‌های جدید درباره پرداخت تسهیلات نهضت ملی مسکن نشان می‌دهد، تا پایان 31 فروردین 1403 عملکرد 18 بانک در زمینه پرداخت این وام تقریبا نزدیک به صفر بوده است. این در حالی‌ست که دولت برای تامین آورده ساخت مسکن هر روز بیش از پیش به متقاضیان فشار می‌آورد. برای مثال، تهرانی‌های متقاضی مسکن ملی مجبورند در فاصله‌ای دو ماهه آورده خود را به ۱۸۰ میلیون تومان تا پایان اردیبهشت، افزایش دهند.
این آمارها نشان می‌دهد عملکرد بانک‌ها در زمینه پرداخت تسهیلات نهضت ملی مسکن، همچنان مانند گذشته تعریف چندانی ندارد و این نهادها هنوز از پرداخت وام‌های مربوط به این بخش امتناع می‌کنند.
بر این اساس از بین ۲۶ بانک عامل، عملکرد ۱۸ بانک در این بخش صفر بوده است. بانک‌های مسکن، سپه، ملی، تجارت، ملت، صادرات، صنعت و معدن و توسعه صادرات تنها بانک‌هایی بودند که تا انتهای فروردین ۱۴۰۳، در مجموع ۶۵۷ هزار و ۵۹۶ میلیارد ریال تسهیلات در نهضت ملی مسکن پرداخت کرده‌اند.
چرا بانک وام مسکن نمی‌دهند؟
تسهیلات بخش مسکن از نرخ سود بالایی برخوردار نیست و همچنین بازپرداخت آنها نیز نسبت به باقی وام‌ها، مدت بیشتری دارد. به این ترتیب سرمایه‌ای که در قالب وام مسکن از این بانک‌ها خارج می‌شود، بازگشت کوتاه‌مدت یا حتی میان‌مدت ندارد.
این در حالی‌ست که این نهادها هم‌اکنون نیز دچار ناترازی هستند و دولت بدون آن که خود قدمی در این عرصه بردارد، مدام سقف پرداخت تسهیلات را افزایش می‌دهد یا وام تکلیفی جدیدی برای بانک‌ها تعیین می‌کند.
بنابراین بانک‌ها ترجیح می‌دهند به‌جای درگیر کردن سرمایه خود در این زمینه که آورده زیادی برای آنها ندارد، در پروژه‌هایی شراکت داشته باشند که بتواند به ناترازی آنها کمک کند.
بانک ها چقدر وام مسکن پرداخت کردند؟
عملکرد بانک مسکن در مشارکت نهضت ملی مسکن در این مقطع، ۵۸۱.۵۲۶ میلیارد ریال، بانک سپه ۱۹.۳۸۴ میلیارد ریال، بانک ملی ۱۳.۸۷۸ میلیارد ریال، تجارت، ۱۱.۸۹۸ میلیارد ریال، ملت ۲۸.۶۲۵ میلیارد ریال، صادرات ۱۵ میلیارد ریال، صنعت و معدن ۷۵۰ میلیارد ریال و توسعه صادرات ایران ۱.۵۲۰ میلیارد ریال بوده است.
عملکرد بانک‌های اقتصاد نوین، ایران‌زمین، گردشگری، مؤسسه ملل، کارآفرین، شهر، سینا، سامان، پست ایران، پاسارگاد، پارسیان، آینده، رفاه کارگران، توسعه تعاون، دی، کشاورزی، خاورمیانه و سرمایه در مشارکت نهضت ملی مسکن بر اساس آمار مذکور تقریبا صفر بوده است.
پیامدهای امتناع بانک‌ها از پرداخت وام نهضت ملی مسکن
نهضت ملی مسکن از پایه‌ای‌ترین شعارهایی بود که دولت سیزدهم با آن روی کار آمد. اما از همان ابتدا مشخص شد اجرایی شدن این پروژه با شرایط و منابع کشور همخوانی ندارد و موانع یکی پس از دیگری بر سر راه ساخت واحدها قرار گرفت.
یکی از اصلی‌ترین این موانع، امتناع بانک‌ها از پرداخت تسهیلات مربوط به این بخش است. مردمی که آخرین امید آنها برای خانه‌دار شدن پروژه‌های دولتی است، اکنون از دریافت وام‌های مربوط به این بخش نیز ناتوان هستند و دولت هر روز بیش از پیش به آنها برای واریز آورده فشار وارد می‌کند.
اداره راه و شهرسازی استان تهران چند روز پیش پیامکی به متقاضیان نهضت ملی مسکن ارسال کرده است. بر اساس این پیامک، افراد باید تا ۳۱ اردیبهشت آورده خود را به ۱۸۰ میلیون تومان افزایش دهند.
پیامک قبلی وزارت راه و شهرسازی اواخر سال گذشته برای متقاضیان ارسال شده است. این در حالی است که گفته‌های ابتدایی این وزارتخانه نشان می‌دهد، آورده مربوط به پروژه نهضت ملی مسکن باید در بازه‌های چهارماهه و هر بار ۴۰ میلیون تومان واریز شود.
مشکل بزرگ مسکن ملی
ایراد در نحوه انتخاب سازندگان مسکن ملی از سوی دولت، یکی از دلایل اصلی «کندی اجرای این پروژه‌‌‌ها در سطح کشور» را به خوبی توضیح می‌دهد. طی دو سال اول دولت رئیسی مطابق وعده‌‌‌های او و قانون جهش تولید مسکن، قرار بود ۲ میلیون واحد مسکونی دولتی‌‌‌ساز و ارزان روی زمین‌‌‌های ۹۹ ساله ساخته شود. اما تاکنون، میزان ساخت‌وسازها، کمتر از نصف این رقم است و میزان تحویل‌‌‌شده‌‌‌ها نیز باز هم کمتر از این. انبوه‌‌‌سازان فعال در کشور، مشکل بزرگ مسکن ملی را «بیراهه واگذاری پروژه» عنوان می‌کنند و معتقدند، اگر دولت با انبوه‌‌‌سازان حرفه‌‌‌ای توافق برد-برد انجام می‌‌‌داد، امروز سرعت طرح به مراتب بیشتر از این بود.
سال ۱۴۰۰ بود که دولت طرح نهضت ملی مسکن را به وزارت راه و شهرسازی تحویل داد. مسکن ملی یکی از طرح‌های دولت سیزدهم جهت خانه‌دار شدن مردم است. دولت اعلام کرده بود در چهارسال ریاست جمهوری ابراهیم رئیسی قرار است چهار میلیون مسکن ساخته شود؛ یعنی سالی یک میلیون واحد. کارشناسان معتقد بودند دولت از پس هزینه‌های ساخت این واحدها برنمی‌آید و وعده ساخت سالی یک میلیون واحد عملی نیست. تفاوت طرح نهضت مسکن ملی با مسکن مهر در این است که در این طرح زمین ۹۹ ساله باید در اختیار تمام مردم قرار بگیرد، در صورتی که در مسکن مهر این تعهد نبود.
در طرح نهضت ملی مسکن تاکنون برای یک میلیون و ۷۸۵ هزار واحد زمین تامین شده است. در بخش ساخت نیز ۴۴۳ هزار واحد دارای قرارداد با سازنده، ۳۲۶ هزار واحد دارای پروانه ساختمانی و ۱۸۲ هزار واحد در مرحله اتمام فونداسیون است. طبق آخرین آماری که وزارت راه و شهرسازی اعلام کرده در طرح نهضت ملی مسکن تا کنون برای یک میلیون و ۷۸۵ هزار و ۴۴ واحد مسکونی، زمین تامین شده است. در بخش ساخت نیز تعداد ۴۴۲ هزار و ۹۴۸ واحد دارای قرارداد با سازنده، تعداد ۳۲۵ هزار و ۷۵۶ واحد دارای پروانه ساختمانی و تعداد ۱۸۱ هزار و ۷۰۱ واحد در مرحله اتمام فونداسیون است./ آرمان امروز