قدرت نمایی مهندسان ایرانی در سریلانکا

پروژه چند منظوره «اومااویا» سریلانکا به‌عنوان یکی از بزرگترین پروژه‌های حوزه صادرات خدمات فنی و مهندسی ایران در زمینه‌های سدسازی، انتقال آب و تولید برق بزودی با حضور رؤسای جمهور دو کشور و علی اکبر محرابیان، وزیر نیرو افتتاح می‌شود.

ایران به‌عنوان یک کشور پیشرو در صنعت آب و برق، جایگاه نخست منطقه را در صدور خدمات فنی و مهندسی در این صنعت در اختیار دارد و این امر بیانگر دانش و توان بالای فنی و مهندسی متخصصان کشور است. تلاش متخصصان داخلی کشور در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی موجب شده تا ایران در میان پنج کشور برتر سازنده توربین نیروگاهی جهان قرار گیرد. در واقع، ایران توانسته بیش از 91 درصد قطعات مورد نیاز صنعت نیروگاهی خود را بومی‌سازی کند. توان فنی و مهندسی کشور در حوزه ابزارهای مدیریت منابع آب از جمله شبکه آبیاری زهکشی، تونل‌ها و سد‌سازی نیز 100 درصد است و ایران در بین 4 کشور برتر جهان در این حوزه قرار دارد.

این در حالی است که پیش از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، هیچ توانی برای اجرای پروژه‌های فنی-مهندسی آب در ایران وجود نداشت و کشور در صنعت آب به شرکت‌های خارجی وابسته بود، اما امروز نه تنها جزو چهار کشور برتر دنیا در خدمات مهندسی آب است که در این حوزه رقیب سرسخت شرکت‌های خارجی نیز محسوب می‌شود.

در این بین، رویکرد دولت سیزدهم مبتنی بر توسعه دیپلماسی منطقه‌ای، از مهم‌ترین راهبردهایی است که به ارتقای صادرات خدمات فنی و مهندسی کشور از جمله صنعت آب و برق کمک شایانی کرده است.

«علی اکبر محرابیان» وزیر نیرو با تأکید بر اینکه ظرفیت‌های قابل توجهی برای صدور خدمات فنی و مهندسی کشور و حضور در تعاملات بین‌المللی وجود دارد، گفته است که ایران در علم‌ مهندسی آب جزو کشورهای پیشرو بوده و در صدر جدول صادرات خدمات فنی و مهندسی قرار دارد. همانگونه که وزیر نیرو ذکر کرده است، ظرفیت‌های فنی و مهندسی کشور در بخش آب و آبفا نیز به سایر کشورها راه یافته و ایران پیشرفت‌های چشمگیری در ارتقای ظرفیت‌های فناوری و توان مهندسی آب و فاضلاب کشور به دست آورده، به گونه‌ای که هم‌اکنون توان داخلی کشور در فناوری‌های مرتبط با سد‎ و نیروگاه‌سازی اعم از تأمین، انتقال و توزیع آب، تصفیه آب و فاضلاب، شیرین‌سازی و بازچرخانی آب و نیز تولید و انتقال برق دارای افق روشن و امیدآفرینی است.

در همین راستا، بزودی طرح منحصر به فرد و چند منظوره «اومااویا» به‌عنوان یکی از بزرگترین دستاوردهای فنی و مهندسی صنعت آب کشور در جنوب شرقی سریلانکا با حضور «آیت‌الله دکتر سید ابراهیم رئیسی» رئیس‌جمهور و «علی اکبر محرابیان» وزیر نیرو در کنار مقامات ارشد کشور سریلانکا افتتاح می‌شود. در این پروژه، فرایند ساخت، نظارت و مشاوره آن تماماً توسط شرکت‌های ایرانی انجام شده و هزینه ساخت آن به ارزش 500 میلیون دلار توسط دولت سریلانکا تأمین و به‌صورت نقد به مجری ایرانی پرداخت شده است. اجرای این پروژه با وجود آغاز به کار از سال 2010 میلادی، عملاً به‌دلیل طولانی شدن فرایند تملک زمین و محل اجرای طرح به طرف ایرانی ناشی از معارضات محلی، از سال 2016 میلادی آغاز شد.

با اجرای طرح چندمنظوره اومااویا که در 230 کیلومتری شرق کلمبو، پایتخت کشور سریلانکا واقع شده، آب مازاد رودخانه‌های اومااویا و ماهاتوتیلا اویا واقع در استان اووا «Uva» برای توسعه کشاورزی به منطقه کم آب همین استان منتقل می‌شود. این در حالی است که همزمان با تحقق این هدف، تولید انرژی از طریق نیروگاه زیرزمینی به ظرفیت 120 مگاوات صورت خواهد پذیرفت.

تولید 290 گیگاوات ساعت انرژی در سال، تأمین آب مورد نیاز 5 هزار هکتار از اراضی کشاورزی منطقه خشک جنوب شرقی سریلانکا و انتقال 145 میلیون مترمکعب آب از منطقه پرباران به مناطق خشک از جمله اهداف این پروژه بوده که توسط شرکت فراب و به همت متخصصان و مهندسان ایرانی درکشور سریلانکا به مرحله اجرا و بهره‌برداری رسیده است.

این پروژه از نظر اجرایی 24 کیلومتر تونل با دو دستگاه TBM بدون دسترسی میانی در شرایط بسیار سخت زمین‌شناسی و وجود جریان‌های آبی پرفشار، حفاری یکی از بلندترین شفت‌های (تونل‌های) عمودی دنیا در نیروگاه‌های آبی به طول 618 متر، اجرای پوشش فلزی شفت عمودی به وزن تقریبی 1000 تن به‌صورت معلق و نصب و احداث نیروگاه در حفره و فضاهایی در عمق 750 متری زمین که به آن مقار می‌گویند، جزو پروژه‌های منحصربه‌فرد مهندسی محسوب می‌شود.

مجری ایرانی این پروژه به‌دلیل رویکرد مسئولانه نسبت به جوامع محلی موفق شد در سال 1401 نشان عالی مسئولیت اجتماعی را دریافت کند. همچنین بر اساس اعلام انجمن بین‌المللی تونل‌سازی و فضاهای زیرزمینی ITA، پروژه چندمنظوره اومااویا در بین چهار پروژه منتخب نهایی در بخش پروژه‌های 50 تا 500 میلیون یورویی در سال 2020 میلادی قرار گرفت. پیش از این نیز در سال 1388 پروژه برق‌رسانی به 1000روستای کشور سریلانکا به همت متخصصان ایرانی توسط یک شرکت داخلی آغاز و در سال 1392 به اتمام رسید.