بعد از سالها وعده های رنگارنگ مدیران شهری در مورد ورود خودروهای برقی، شهردار تهران اعلام کرده که با با همکاری دولت اقدامات متعددی را در حوزه برقی سازی خودرو پیگیری کرده و به ثمر رسانده و تاکنون ۴۹۰۰۰ خودروی برقی در ۹ شرکت ثبت سفارش شده است. موضوعی که سابقه آن به دوره چهارم شورای شهر تهران باز می گردد. یعنی همان زمان که مقرر شد شهرداری با وام های مختلف شهروندان را به خرید موتورهای برقی ترغیب کند. طرحی که البته در میانه راه عملا شکست خورد و به بایگانی آن زمان شهرداری پیوست.
حالا بعد از چند سال شهردار تهران اعلام کرده که تأمین مالی برای حدود هزار دستگاه اتوبوس برقی، هزار دستگاه دوکابین گازسوز، ۱۰ هزار ون برقی، ۱۰ هزار تاکسی برقی و ۱۰۰ هزار موتور برقی انجام شده است که باید در مسیر مجوزهای داخل کشور اجرا شود.
حمل و نقل برقی در جهان
موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی اخیرا در گزارشی به وضعیت استفاده از خودروهای برقی در ناوگان حمل و نقل عمومی کشورهای مختلف پرداخته است. براساس این گزارش، خودروهای برقی به‌واسطه ملاحظات کربن‌زدایی (کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی و آلایندگی هوا)، توجه فزاینده‌ای را در چندین بازار بزرگ دنیا ایجاد کرده است. اروپا، چین و ایالات‌متحده در مجموع بیش از ۹۰ درصد ناوگان خودروهای برقی جهان را تشکیل می‌دهند. نتیجه این سیاست نیز آن است که بر اساس آمارها تا سال ۲۰۲۲ بیش از ۲۶.۳ میلیون خودرو برقی در سطح جهان فروخته شده است که در این میان بازار چین سهم ۱۳.۸ و کشورهای اروپایی سهم ۹.۵ میلیونی از خودروهای برقی دارند.
ماشین برقی در ایران
تاریخ خودرو برقی در ایران به سال ۱۳۸۱ خورشیدی بر می گردد. یعنی ۱۰۲ سال بعد از زمانی که مظفرالدین شاه قاجار، اولین ماشین‌های بنزینی را در نمایشگاه خودرو پاریس پسندید و وارد کشور کرد. البته همان‌طور که رواج خودروهای بنزینی در ایران سالها زمان برد، همین اتفاق هم برای خودروهای برقی افتاده است. اگرچه از سال ۱۳۸۱ تاکنون مدل‌های مختلفی از خودروهای برقی، هیبرید و پلاگین هیبرید با برندهای خارجی در دسترس خریداران داخلی قرار گرفته است و در دور جدید واردات هم، تعدادی ماشین چینی برقی وارد شده است، اما هنوز خودروهای برقی ایرانی به تولید انبوه نرسیده‌اند.
اولین خودرو برقی ایرانی سال ۱۳۸۱ با نام آریانا معرفی شد. نکته جالب اینجاست که هیچ‌کدام از اطلاعات و مشخصات فنی مورد ادعای سازنده آریانا به تایید نرسید. در دهه ۹۰ طراحی و تولید نمونه‌های اولیه ماشین‌های برقی گسترش پیدا کرد و دانشگاه‌ها و شرکت‌های خودروسازی داخلی، گاه به‌صورت مشترک و گاه به‌صورت مجزا دست به آزمایش زدند.
و حالا….
در همین راستا شهرداران مختلفی که در تهران بر مسند کار نشسته اند بارها خیزهایی برای جایگزینی خودروهای کنونی با برقی برداشته اند که البته تا این دوره، همگی ناموفق بود. زاکانی نیز در این مسیر از زمان تحویل کلید دفترش در بهشت، بارها وعده داده بود که در حال مذاکره با خودروسازان داخلی و خارجی برای ورود خودروهای برقی به ناوگان حمل و نقل عمومی است. در طول ماههای گذشته نیز تاکنون شهردار تهران سه بار از خودروهای برقی داخلی و چینی که گویا قرار است در ناوگان حمل و نقل عمومی به کار گرفته شود رونمایی کرده است. او در مراسم رونمایی از ۱۹۸ تاکسی برقی، با بیان اینکه تعرفه واردات خودرو سالها گران بود، افزود: «اما ما تعرفه واردات خودروی برقی را به یک درصد رساندیم و فکر می‌کنم این اقدام مورد استقبال مردم قرار بگیرد. این کمک به مردم است. قیمت این خودروها قابل رقابت با خودروهای بنزینی است و نصف پول تاکسی را دولت می‌پردازد. از سال آینده نیز خودروهای برقی داخلی با فناوری بسیار بالا را شاهد خواهیم بود و از ۸ خودروی ایرانی سال رونمایی می‌کنیم.»
در طول یکسال گذشته شهردار تهران بارها از آمار خودروهای برقی که قرار است به تدریج از امسال وارد کشور شود سخن گفته است. به گفته زاکانی «در مجموع جهت واردات ۲۵۰۰ اتوبوس و همچنین ۲۱۹۴ اتوبوس ساخت داخل قرارداد بسته شده و قرار است ۲۶۹۴ اتوبوس برقی باشد. ضمن آنکه مقرر شده ۱۵۰۰ اتوبوس دوکابین موجود با کمک شرکت‌های دانش‌بنیان به اتوبوس برقی تبدیل شود. قراردادهای دیگری هم منعقد شده تا ۱۰ هزار ون برقی، ۲۵ هزار تاکسی و ۱۰۰ هزار موتورسیکلت برقی وارد پروژه حمل‌ونقل عمومی شود. عمده واردات در حوزه حمل و نقل در شش ماه اول سال آینده انجام می‌شود.» او تاکید کرد: «شورای شهر تهران در سال ۱۴۰۲ تقریباً نیمی از بودجه را برای حمل و نقل تخصیص داد. برای سال آینده نیز قرار است ۶۹ هزار میلیارد تومان به این حوزه اختصاص دهیم.»
آخرین جزییات
اما شهردار تهران در یکی از آخرین اظهار نظرهای خود در مورد وضعیت این واردات این خودروها، با تاکید بر اینکه تاکنون ۴۹۰۰۰ خودروی برقی در ۹ شرکت ثبت سفارش شده است، می گوید: این خودروها در آینده داخلی سازی و بعد به بخش خصوصی واگذار می شود. قیمت این خودرو نزدیک به ۲۰هزار دلار است که حدود یک میلیارد تا یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان برآورد می شود.
زاکانی به اقدامات دولت سیزدهم هم اشاره و عنوان می کند: دولت از ماده ۱۲ برای این امر تسهیلات در نظر می گیرد و شهرداری نیز بر اساس قدرالسهمی که از دولت گرفته، خودرو از چین وارد می کند. عمده واردات آن در ۶ ماه نخست سال آینده است.
تلاش برای ارزان سازی
یکی از نکات حائز اهمیت برای رانندگان تاکسی قیمت خودروهای برقی است که نیازمند ارائه تسهیلات ویژه است که علی آبادی در این خصوص گفته است: قیمت این خودروها قابل رقابت از لحاظ قیمتی با خودروهای بنزینی است. از سال بعد خودروهای برقی داخلی با فناوری های بسیار بالا خواهیم داشت و در این راستا ۸ خودروی ایرانی سال آینده رونمایی خواهد شد.
در همین راستا شادی مالکی؛ سرپرست سازمان مدیریت و نظارت بر تاکسیرانی شهر تهران در خصوص ارائه تسهیلات به رانندگان خودروهای برقی، به انعقاد قراردادهایی که با صندوق کار و امید داشته اند اشاره و تصریح کرد: تسهیلات خوبی به رانندگان خودروهای برقی داده می شود و شارژ این خودروها از طریق ۷۴ دستگاه شارژر که راه اندازی شده انجام می شود.
سرپرست سازمان تاکسیرانی شهر تهران به سهم ۱۸ درصدی تاکسی ها در حمل و نقل تهران که دچار فرسودگی شده اند اشاره و عنوان کرد: با انعقاد قراردادهایی که با چین بسته شد ۲۵ هزار دستگاه تاکسی برقی به مرور به شهر وارد خواهد شد و به زودی شاهد تغییر خدمت رسانی در این حوزه خواهیم بود.
چگونه شارژ شوند؟
از طرف دیگر شارژ خودروهای برقی یکی دیگر از مواردی است که می تواند برای متقاضیان این خودروها دغدغه هایی را ایجاد که در این مورد هم تمهیداتی از سوی مدیریت شهری در نظر گرفته شده است.
در همین راستا محسن هرمزی؛ معاون حمل و نقل و ترافیک تهران نیز گفت: برای ۷۴ جایگاه شارژ قرارداد منعقد و اجرا شد. با مپنا نیز قراردادی برای ساخت پنج هزار جایگاه دیگر منعقد شده است. به گفته وی یکی از مسائل شهرداری با وزارت نیرو در خصوص جایگاه های شارژ است. به همین دلیل امور با شیب ملایمی دنبال می شود.
وی همچنین ادامه داد: کسی منکر اینکه در حوزه برق مشکلاتی داریم نیست؛ اما همتی که وزارت صمت و وزارت نیرو دارند مشکل برق را حل خواهد کرد، ضمن اینکه این خودروها نیز شب شارژ هستند و شهرداری تهران نیز با تدابیری به‌دنبال کاهش اضافه‌بار برق است.
آخرین رونمایی برقی
در آخرین روز کاری شورای شهر در سال گذشته شهردار و رییس و اعضای شورا از ۸۸ نمونه از تاکسی‌های برقی پایتخت رونمایی کردند. شادی مالکی در حاشیه آئین رونمایی از جدیدترین خودروهای برقی ناوگان حمل و نقل شهر تهران بیان کرد: پیرو قرارداد منعقده فی مابین شهرداری تهران و شرکت‌های چینی مقرر شده است که ۲۵ هزار تاکسی برقی و ۱۰ هزار ون برقی وارد کشور شود.
در آن مراسم، مهدی چمران، رییس شورای شهر در پاسخ به سوال «آرمان امروز» در مورد اینکه آیا قیمت بالای این خودروها باعث افزایش تعرفه حمل و نقل عمومی نخواهد شد گفت: نه… قرار نیست قیمت کرایه و بلیط ها افزایش پیدا کند. برای آنها نیز راهکارهایی اندیشیده شده است.
شورا به دنبال پاسخ
با این حال خرید و به کارگیری خودروهای چینی هنوز هم منتقدانی را در شورای شهر و سایر بخش ها دارد. سید جعفر تشکری هاشمی رئیس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای اسلامی شهر تهران یکی از همین اعضا است که در گفت و گو با «آرمان امروز» می گوید: ما منکر خوب بودن خرید خودروهای برقی نیستیم ولی راستش را بخواهشد هنوز مشخصات فنی که برای اتوبوس‌های خریداری شده به صورت شفاف برای ما مشخص نیستند و نمی دانیم این خودروها برچه اساسی انتخاب و بالای آنها پول داده شده است! از سویی باید گفته شود که کدام مرجع تخصصی کیفیت این خودرو را برای تاکسی تایید کرده است؟
این عضو شورا همچنین با ذکر اینکه ما نگرانی‌هایی نیز در رابطه با نحوه خدمات بعد از فروش اتوبوس‌ها داریم می گوید: به گفته خود معاون حمل و نقل ترافیک و سرپرست سازمان تاکسیرانی شهرداری تهران ۱۱ محصول برقی دیگر تاییدیه وزارت صمت را داشته‌اند که از میان تمام آنها «یک» خودرو انتخاب شده است؟ اما اینکه چرا این مدل انتخاب شده هنوز برای ما مشخص نیست. آیا ملاک ارزانی بوده یا مشخصات فنی خاصی داشته که آنها را انتخاب کرده اند؟ و از آن مهمتر اینکه کدام مرجع صلاحیت دار فنی آنها را تایید کرده است؟/ آرمان امروز