صنعت و بازار خودرو ایران در سال گذشته دوران پرفراز و نشیبی را پشت سر گذاشت و حالا این سئوال و چالش جدی برای بسیاری از خریداران مطرح است که صنعت و بازار خودرو در سال جدید چه سمت‌وسویی خواهد داشت؟
بازار خودرو، طی سال ۱۴۰۲ با افت وخیزهای زیادی روبه‌رو بود واگر چه انتظار می‌رفت با رکود بازار خودرو، پایان سال پررونقی را شاهد باشیم اما میزان معاملات در روزهای پایانی سال نشان از کسادی بازار و بلاتکلیفی خریداران خودرو داشت.
در سالی که گذشت اگر چه قیمت کارخانه‌ای خودروها درگیر سیاست‌های دستوری بود و تنها به طور رسمی یک بار بالا رفت، با این حال منحنی قیمت در بازار پس از یک دوره نسبتا طولانی ثبات نسبی، روندی رو به رشد را در هفته های پایانی سال آغاز کرد؛ رشد قیمتی که بیش از همه متاثر از بازار ارز بود و همچنان با آغاز سال ۱۴۰۳ و التهابات ارزی در حال پیشروی است.
تاثیر نرخ ارز و انتظارت تورمی در بازار خودرو ۱۴۰۳
در هر حال صنعت و بازار خودروی ایران سال نسبتا پرچالشی را پشت سر گذاشت و با وجود اینکه آغاز سال با رشد قیمت رسمی خودروها همراه بود اما پایان‌بندی آن با صعود قیمت‌ها در بازار آزاد همراه شد. با این حال دغدغه خیلی‌ها که برنامه خرید و فروش خودرو در سال جاری را دارند، سرنوشت قیمت در ۱۴۰۳ است. اینکه آیا سیاستگذار مجوز افزایش قیمت کارخانه‌ای خودروها را در سال جدید صادر می‌کند؟ آیا منحنی قیمت به روند صعودی‌اش ادامه می‌دهد؟ تکلیف واردات خودرو و همچنین مجوز کارکرده‌های خارجی چیست؟ این پرسش‌ها احتمالا ذهن خیلی‌ها را به خود مشغول کرده است.
در پاسخ به سرنوشت قیمت خودرو در سال جاری ذکر این نکته ضروری است که این جریان بدون شک ارتباط مستقیمی با صعود انتظارات تورمی و رشد قیمت ارز دارد. در واقع درکنار شرایط تحریمی، «نرخ ارز و انتظارات تورمی» بیش از هر مساله دیگری در رشد قیمت خودرو در بازار آزاد خودرو اثرگذار بوده است چرا که هرگاه این دو فاکتور صعودی شده‌اند، منحنی قیمت خودرو نیز بالا رفته و با کوتاه آمدن آن دو، خودرو هم سر به زیر شده است. در مواقعی هم که انتظارات تورمی و قیمت ارز فروکش کرده، قیمت خودرو وارد روند نزولی شده است.
البته در این میان عوامل دیگری مانند عرضه خودرو و برنامه‌های سیاست گذار برای واردات خودرو نیز بر افت و خیز قیمتی اثرگذار بوده است اما از نگاه بسیاری از کارشناسان تاثیر آنها به اندازه انتظارات تورمی و قیمت ارز نبوده است.
نقش تولید و عرضه خودروسازان بر بازار
از منظر دیگر جریان معکوس و افت «انتظارات» و کاهش قیمت ارز است که می تواند منحنی قیمت در بازار خودرو را در سال جاری به سمت نزول ببرد هر چند شرایط تولید و عرضه بر سرعت کاهش قیمت خودرو در بازار آزاد تاثیر گذار است از این جهت برای پیش‌بینی قیمت بازار خودرو در سال جدید بیش از همه باید به عوامل محرکی از جمله انتظارات تورمی و قیمت ارز توجه کرد؛ هرچند نمی‌توان نقش تولید و عرضه را نیز نادیده گرفت.
بنابراین در سال ۱۴۰۳ با توجه به انتظارات تورمی و قیمت ارز که معمولا تحت‌تاثیر عوامل مختلف سیاسی، اقتصادی و حتی اجتماعی تغییر می‌کند، شاهد افت‌وخیز قیمت‌ها در انواع بازارهای سرمایه‌ای به خصوص بازار خودرو خواهیم بود. به عنوان مثال، نتیجه انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا ۲۰۲۴ آمریکا، می‌تواند انتظارات تورمی و قیمت ارز را تحریک کند؛ اتفاقی که قطعا انتظارات تورمی و قیمت ارز را در ایران صعودی خواهد کرد، بنابراین رشد قیمت خودرو در بازار نیز کاملا محتمل است.
اصلاح قیمت کارخانه‌ای خودروها در سال جاری
اما پرسش دیگری که مطرح است تغییر قیمت کارخانه‌ای خودرو در سال جاری است که با توجه به حجم بالای زیان خودروسازان و وعده سیاستگذار این مساله نیز قطعی است زیرا ماه‌ها از آخرین اصلاح رسمی قیمت می‌گذرد و اختلاف بین هزینه تولید و قیمت فعلی فروش خودروها بسیار بالا رفته و کار را برای خودروسازان سخت کرده است.
از نگاه کارشناسان و همچنین با توجه به حجم زیان خودروسازان، فریز قیمت یکی از دلایل اصلی به ثمر ننشستن برنامه تولید امسال خودروسازان و همچنین کاهش سرعت رشد تیراژ آنها بود. بنابراین سیاستگذار اگر به دنبال افزایش تولید و عرضه خودرو در سال جاری است، افزایش قیمت کارخانه‌ای خودروها به نظر اجتناب‌ناپذیر می‌آید. در واقع اگر چه برنامه برخی خودروسازان کاهش هزینه تولید در سال جاری است با این و جود خودروسازان همچنان معتقدند که قیمت فروش محصولاتشان از هزینه تولید بسیار عقب است؛ بنابراین با در نظر گرفتن روند فزاینده تورم در سال ۱۴۰۳ و شرایط سخت تولید، موافقت با افزایش رسمی قیمت کارخانه ای خودرو محتمل خواهد بود.
چشم‌انداز واردات نو و کارکرده‌ها بر جریان بازار
البته تولید و عرضه خودروهای داخلی تنها عامل اثرگذار در بازار خودرو ۱۴۰۳ نیست و بدون شک موضوع واردات خودرو که دو سال از آزادسازی آن می‌گذرد نیز در این جریان تاثیرگذار خواهد بود البته سال گذشته ورود خودرو به کشور جریان خوبی نداشت و بسیاری از وعده‌ها چه در خصوص واردات نو و حتی کارکرده ها عملی نشد از همین رو پرسش خیلی‌ها به‌خصوص هزاران ثبت‌نام‌کننده خودروهای خارجی این است که روند واردات در سال جاری چگونه خواهد بود؟ و اینکه کارکرده‌های خارجی بالاخره مجوز کار در ایران می‌گیرند یا خیر؟
اما در پاسخ به این سوال، کارشناسان معتقدند که تغییر و سرعت گرفتن واردات خودرو در گرو مسائل مختلفی مانند اختصاص ارز لازم و کافی و هماهنگی بیشتر دستگاه‌های ذی‌ربط و قانع کردن مخالفان پنهان واردات است جریانی که تا به امروز چنین شرایطی را رقم زده و نتیجه‌اش نیز واردات قطره‌چکانی و وعده‌های بی‌نتیجه برای مجوز کارکرده‌های خارجی است به مین دلیل هم کارشناسان و فعالان این عرصه چشم‌انداز مثبتی درباره واردات خودرو در ۱۴۰۳ ارائه نمی‌دهند./ پرشین خودرو