خودروها بر اساس مشخصه های فراوانی قابلیت طبقه بندی دارند. البته دستیابی به یک دسته بندی کامل از خودروها تقریبا غیر ممکن است چرا که یک خودرو ممکن است دارای مشخصه های فراوانی باشد و یا الزامات یک دسته بندی را به طور کامل تامين نکند. در این مقاله سعی خواهیم کرد به جزییاتی که برای طبقه بندی خودروها متداول است اشاره کنیم. همانطور که گفته شد روش های فراوانی برای دسته بندی خودروها وجود دارد. در حالتی که امکان داشته باشد از دسته بندی یوروانكپ استفاده میشود. دسته بندی ها معمولا بر اساس نوع سازه، موتور، وزن و سوخت مصرفی خودرو به همراه هدفی که از این خودرو استفاده می شود صورت می پذیرد.
شرکت های ارایه دهنده خودروهای اجاره ای معمولا از طبقه بندی آکریس استفاده می‌کنند. این دسته بندی معمولا در اروپا، آسیای میانه و آفریقا به کار میرود و بر اساس مشخصه های خاصی که به رانندگان ارایه می شود خودروهای مورد نظر آنها در اختیارشان قرار میگیرد. کدی که توسط این نوع طبقه بندی ارایه می شود شامل چهار حرف است که هر حرف معرف ویژگی خاصی از آن خودرو است. نخستین حرف معرف دسته یا گروه خودروی مورد نظر است؛ به عنوان مثال حرف ایکس (X) معرف خودروهای ویژه و حرف اس (S) معرف خودروهای استاندارد است. حرف دوم بیان‌کننده نوع خودروی مورد نظر است. مثال حرف اس (S) معرف خودروهای ورزشی است یا حرف کی (K) معرف ونها و کامیون های بازرگانی است. حرف سوم معرف دستی یا اتوماتیک بودن دنده ها و نوع چرخ هاست؛ به عنوان مثال حرف بی معرف خودروهایی با چهار چرخ از نوع اتوماتیک است.
اما حرف آخر معرف نوع سوخت و تهویه مطبوع خودروی اجاره ای است؛ به عنوان مثال حرف H معرف خودروهای هیبریدی با تهویه مطبوع است. حال که تمامی حرف ها مشخص شدند بگذارید نمونه ای را با هم مورد بررسی قرار دهیم. به عنوان نمونه خودرویی با کد SDMR معرف یک خودروی استاندارد با چهار یا پنج در، دنده دستی و تهویه مطبوع مثال همین رانای خودمان است.
طبقه بندی دیگری نیز توسط موسسه هایوی لاس دیتا ارایه شده است که با توجه به اندازه وسیله و فاصله محور عقب و جلوی خودرو طبقه بندی خود را انجام داده است. البته در این دسته بندی خودروهای مسابقه ای و لوکس جایگاهشان از مابقی خودروها مجزاست. این دسته بندی به صورتی است که در جدول زیر ملاحظه می فرمایید.
روش های دیگری نیز برای دسته بندی خودروها وجود دارد؛
مثال در ایالات متحده برای استفاده از لوازم موجود در جاده ها دسته بندی مخصوصی وجود دارد. البته اگر بخواهیم به این دسته بندی ها بپردازیم از موضوع اصلی مورد بحث دور خواهیم شد. معمولا کشورهای مختلف قوانین خاصی برای دسته بندی خودروها دارند، اما آنچه در بین اکثر کشورها متداول است به ترتیبی است که در ادامه آورده خواهد شد.میکروماشین این خودروها بین موتوسیکلت و خودرو و دارای موتورهایی با حجم زیر یک لیتر با ظرفیت دو مسافر هستند که اغلب شکل ظاهری نامتعارفی دارند. برخی از میکروماشین ها سه چرخه هستند، اما بیشتر آنها چهار چرخه اند. البته از این نوع خودروها در گذشته ها با نام خودروهای حبابی در اروپا یاد میشد. اکثر خودروهای میکروی امروزی برقي هستند.
هاچ بک
خودروهای هاچ بک که امروزه در کشور خودمان هم به وفور یافت می شوند خود به چند دسته تقسیم می شوند که در ادامه معرفی می‌کنیم.
بسیار جمع و جور
در سال 2012 وزارت حمل و نقل و توریست ژاپن به دولت محلی اجازه استفاده از خودروهای بسیار جمع و جور در مناطق محدودی برای جابه جایی افراد مقیم و توریست ها را داد. اندازه خودروهای بسیار جمع و جور از خودروهای کوچک، کوچک‌تر خواهد بود، اما از موتورهای بالاتر از 50 سی سی استفاده خواهند کرد و ظرفیت یک تا دو مسافر را خواهند داشت. خودروهای بسیار جمع و جور نمی توانند از قوانین خودروهای کوچک استفاده کنند چراکه محدودیت های سختی در مورد استانداردهای ایمنی خودروهای کوچک وجود دارد. البته قوانین مربوط به خودروهای بسیار جمع و جور در سال های اخیر ارایه شده است.
در حال حاضر خودروهای کوچکی که موجود هستند و با نام دسته -1 شناخته میشوند دارای موتورهای 50 سی سی یا کمتر هستند که ظرفیت تنها یک نفر یعنی راننده را دارند.
خودروی شهری
یک خودروی شهری خودرویی کوچک است که برای مناطق شهری مورد استفاده قرار میگیرد. بر خلاف میکروماشین ها یک خودروی شهری دارای سرعت بیشتر، ظرفیت بالاتر و ایمنی سرنشین در ترافیک‌ها و شرایط آب و هوایی بهتر است. اگرچه خودروهای شهری می توانند به سرعت های بالا دست پیدا کنند هدف از آنها رسیدن به این سرعت ها نیست. در ژاپن به خودروهای شهری خودروهای کی (Kei) گفته می شود. این خودروها باید از نظر اندازه و نوع موتور برخی از الزامات را تامین کنند. از نظر اندازه حداکثر این خودروها میتوانند 3400 میلی متر باشند و موتورها نیز نباید فراتر از 660 سی سی باشند. از خودروهای کی می توان به خودروهای سوزوکی سروو، هوندا لایف و دایهاتسو موو اشاره کرد.
بسيار كوچك
این نوع خودروها که در اروپا با نام سوپرمینی و در آمریکای شمالی با نام سوپرکامپکت شناخته می شوند معمولا دارای سه، چهار و پنج در بوده و ظرفیت چهار نفر را معمولا دارند. خودروهای سوپرمینی هاچ بک امروزی دارای اندازه 3900 میلی متر هستند در حالی‌که خودروهای سواري صندوق دار حدودا 4200 میلی متر طول دارند.
در اروپا نخستین خودروی سوپرمینی که عرضه شد خودروی فیات500 بود که در سال 1957 روانه بازار شد. امروزه خودروهای سوپرمینی یکی از بهترین خودروهایی هستند که در اروپا عرضه می شوند. نمونه بارز از خودروهای سوپرمینی همین خودروهای دوو ماتیز است که در کشور خودمان نیز موجود هستند.
خانواده/جمع و جور
این نوع خودروها به خودروهای هاچ بک و خودروهای سدان کوچک گفته می شود که اندازه مشابهی دارند. معمولا این خودروها تقریبا 4250 میلی متر در ابعاد هاچ بک و 4500 میلی متر در ابعاد خودروهای سالونی اند. خودروهای جمع و جور دارای ظرفیت پنج شخص بالغ بوده و معمولا حجم موتور آنها بین 1.4 تا 2.2 لیتر است البته بعضی از این خودروها حجم موتور 2.5 لیتری نیز دارند. بهترین نمونه ای که می توان برای این دسته از خودروها معرفی کرد پژو 206 SD است.
خودروهای دیگری نیز در این کلاس قرار می گیرند که می توان از آن دسته به خودروی پژو 207 آی از نوع هاچ بک و تندر90 که در دسته خودروهای چهاردر صندوق دار است اشاره کرد.
سالون و سدان
این دسته از خودروها نیز خود به چند بخش تقسیم میشوند که در ادامه به معرفی آنها خواهیم پرداخت.
خانواده بزرگ و متوسط
این کلاس از خودروها که در آمریکا با نام خودروهای متوسط و در اروپا با نام خودروهای خانوادگی بزرگ شناخته می شوند دارای ظرفیت پنج نفر انسان بالغ به همراه صندوق عقب بزرگ هستند. موتور این دسته از خودروها از خودروهای خانوادگی کوچک و جمع و جور پر قدرت ترند. در این کلاس بسته به هر کشور اندازه خودروها نیز متفاوت است، در اروپا خودروهای بزرگ خانوادگی به ندرت بزرگتر از 4700 میلی متر هستند در حالی‌که در آمریکا، آسیای میانه و استرالیا این مقدار ممکن است بالاتر از 4800 میلی متر باشد.
از خودروهای موجود در این کلاس میتوان به خودروهای سوناتا و آزرا ساخت شرکت هیوندای با شش سیلندر اشاره داشت که در کشور خودمان نیز به وفور یافت میشوند. در کلاس خودروهای چهار سیلندر می توان به خودروهای ملی دنا و سمند که در گونه های مختلف عرضه می شوند اشاره کرد.
جمع و جور ویژه
این خودروها معمولا خودروهای لوکس جمع و جور با ابعاد متوسط هستند که فضای صندلی عقب و صندوق عقب آنها به سبب ویژه و لوکس بودن آنها کوچک‌تر است و در نهایت اندازه کلی کوچک‌تری نیز دارند. از نمونه های موجود این خودروها می توان اشاره به خودروهای BMW سری3 و لکسوس IS داشت.
فول سایز/بزرگ
از این نوع معمولا در آمریکای شمالی، آسیای میانه و استرالیا استفاده میشود و عمدتا به خودروهایی گفته می شود که بیشترین اندازه را در بین خودروهای سدان موجود دارند. خودروهای فول سایز ممکن است طولی بیش از 4900 میلی متر داشته باشند؛ مثلا همین خودروهاي آمريكايي كه در ايران به ( كشتي ) معروفند!
لوکس مدیریتی/متوسط
این نوع خودروهای لوکس که معادل فول سایز هستند خودروهای هاچ بک بزرگ را هم که از نظر اندازه در این دسته بندی قرار می گیرند همچون پورشه پانامرا، شامل می شوند. از نمونه های خودروهای مدیریتی میتوان به خودروهای BMW سری5 و مرسدس بنز كلاس E اشاره کرد.
لوکس بزرگ/گراند سالون
این نوع خودروها که با نام خودروهای فول سایز لوکس، گراند سالون یا خودروهای بزرگ پریمیوم نیز شناخته می شوند در آلمان آبرکلاس نامیده می شوند. معمولا از نوع خودروهای چهار در صندوقدار هستند. این خودروها پرقدرت ترین خودروهای سدان شش، هشت و دوازده سیلندرند و تجهیزات بیشتری در مقایسه با نمونه های کوچک‌تر دارند. از این دسته می توان به آئودی8 و BMW سری هفت یا مرسدس بنز كلاس S اشاره داشت.
سدان مسابقه ای
این خودروها گونه های با عملکرد بالا از خودروهای سداني هستند که گاهی اوقات همسان خودروهای مسابقه ای و رالی اند و همچون خودروهای سدان معمولي، ظرفیت چهار تا پنج نفر را دارند. از این دسته می توان به خودروهای BMW M5 و مزدا اسپید 6 و مزدا6 MPS اشاره داشت.
استیشن ها
یک خودروی استیشن واگن (در انگلستان با عنوان استیت نیز شناخته میشود) خودرویی است با شکل بدنه متفاوت از خودروهای سدان که دارای سقف گسترش یافته به عقب است. این سقف به گونه ای امتداد یافته است که با استفاده از یک در که در قسمت انتهایی قرار دارد دسترسی به داخل خودرو از عقب میسر میشود. خودروهای استیشن میتوانند بسته به نیاز، ظرفيت داخلی خودروی خود را تغییر دهند و از صندلی های جمع شونده برای مسافران در قسمت عقبی خودرو استفاده و یا بار مورد نظر خود را در آنجا تعبیه کنند. از خودروهایی که در این کلاس قرار دارند می توان از مرسدس بنز CLS شوتینگ بریک، و جگوار XF اسپرت بریک نام برد.
خودروهای اسپرت و گراندتورر
این دسته از خودروها نیز جداگانه طبقه بندی میشوند و معمولا متشکل از خودروهای اسپرت، گراند تورر و سوپرماشین ها هستند.
اسپرت
نام خودروهای اسپرت تعریف واضحی ندارد و معمولا برای توصیف خودروهایی که اولویت آنها شتاب گیری و کنترل است به کار میرود. البته بعضی از افراد این خودروها را در کلاس خودروهای دونفره طبقه بندی می‌کنند. خودروی اسپرت یک خودروی کوچک، معمولا دونفره با دو در است که از نظر عملکرد بسیار چابک و فرز است. یک خودروی اسپرت می تواند لوکس یا بدون تجملات باشد، اما مانورپذیری و حداقل وزن از الزامات این دسته از خودروهاست. خودروهای موجود در این کلاس شامل خودروهایی همچون پورشه 911 و هوندا NSX است.
گراندتورر
این خودروها بزرگتر و پرقدرت تر از خودروهای اسپرت و معمولا دارای چیدمان اف-آر (موتور جلو، ديفرانسيل عقب) با ظرفیت چهار نفر (2+2) هستند. این خودروها از نظر قیمت گرانتر از خودروهای اسپرت هستند، اما به اندازه ابرخودروها گران نیستند. برخی از گراندتوررها با دست ساخته شده اند. از خودروهای این دسته می توان به خودروهایی همچون آستون مارتین دیبی9، فراری 612 اسکاگلیتی و مازراتی گران توریسمو اشاره داشت.
ابرخودروها
ابرخودرو نامی است که برای خودروهای عجیب و غریبی که در مقایسه با خودروهای معاصر دارای عملکرد بسیار بالا هستند به کار برده می شود. بهترین نمونه های شناخته شده از این دسته می تواند خودروهایی همچون لامبورگینی رونتون، مرسدس بنز SLR مک لارن و بوگاتی ویرون 16.4 باشد.
خودروهای عضلاني
خودروهای عضلاني يا قدرتي به خودروهایی گفته میشوند که معمولا دارای موتورهای پرقدرت وی8 هستند و با چرخ های عقب حرکت می‌کنند. از نظر اندازه در رده متوسط بوده و برخی افراد آنها را خودروهای با دو در تعریف می‌کنند، اما برخی نیز آنها را در کلاس خودروهایی با چهار در قرار میدهند. اگرچه دیدگاه ها در مورد این خودروها متفاوت است اما اتفاق آرا بر این است که خودروهای کلاسیک قدرتي در دهه 60 و 70 میلادی عرضه شده اند. از نمونه های این خودروها میتوان اشاره به خودروهای فورد تورینو و فورد فالکون داشت.
سقف بازشو
خودرویی که دارای قابلیت بسته یا باز بودن سقف باشد در این کلاس قرار می گیرد. از نمونه های این خودروها می توان به هوندا اس2000 و ولوو سی70 اشاره داشت.
بيرون از جاده
این نوع خودروها با نام های 4×4 و four-wheel drive نیز شناخته می شوند. در ادامه به دسته بندی آنها خواهیم پرداخت.
خودروهاي بياباني
این نوع خودروها که واقعا بی نیاز از آسفالت هستند معمولا در جاده ها عملکرد کمتری دارند، اما در خارج از جاده ها و به خصوص در مکان های صعب العبور جاده ای بازدهی بسیار خوبی دارند. شاسی بلند این نوع خودروها کمک بسیار خوبی برای عبور از مکان های بدون جاده است. از نمونه های این خودروها میتوان خودروهای لندروور دیس کاوری و جیپ کامندر را نام برد. اسپرت چندمنظوره (شاسي بلند) این نوع خودروها که در کشور خودمان نیز طرفداران بسیاری دارند از نظر ظاهر ممکن است به خودروهای استیشن و یا خودروهای برون شهري شباهت داشته باشند. از این دسته می توان به خودروی سوزوکی گراندویتارا و لکسوس RX اشاره داشت.
ون چندمنظوره/ون کوچک
این نوع خودروها که با هدف حمل و نقل مسافر توليد می شوند خودروهای استیشن بلند هستند. خودروهای بزرگتر این کلاس می توانند ظرفیت تا هشت نفر مسافر را داشته باشند. بلندتر بودن خودرو قدرت دید راننده را بالا میبرد. از این نوع خودروها می توان خودروی مزدا 5 را نام برد.
خودروهای ون، اردویی و ميني بوس ها خودروهای ون از جمله خودروهای پرکاربرد با ظرفیت مناسب هستند که امروزه به خصوص در کالن شهرها در قالب تاکسی از آنها استفاده میشود. از این خودروها برای اردوها و جابه جایی توریست ها نیز استفاده میشود.
همانطور که ملاحظه فرمودید دسته بندی ها در مورد خودروها بسیار زیادند؛ حتی وقتی کشورهای مختلف را بررسی می‌کنیم می بینیم هر کدام قوانین خاصی را برای دسته بندی خودروها وضع کرده اند، اما بیشتر خودروها به جز خودروهای مخصوص مراسم خاص همچون لیموزین ها در دسته بندی هایی که ارایه شد می توانند قرار بگیرند. البته خودروهای وانت بار دسته بندی ویژه ای دارند که در این مقاله به آنها نپرداختیم.