اقتصاد غول‌های فولادی کشور

براساس آمار انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران میزان تولید محصولات فولادی در طی 9 سال در حدود 4 هزار تن افزایش یافته است. حجم فولاد میانی از سال 96 تا امسال در حدود 9 هزار تن افزایش یافته است.

همچنین تولید آهن اسفنجی از سال 96 تاکنون بالغ بر یک هزار و 200 تن افزایش داشته است. میزان مصرف کل محصولات فولادی از سال 94 تاکنون تقریبا یک عدد ثابت و در کانال 16 هزار تن بوده است. میزان مصرف فولاد میانی نیز از سال 96 تا 1402 با افزایش حدود 700 هزار تنی به محدوده 20 هزار تن رسیده است. حجم مصرف آهن اسفنجی از 10 ماهه نخست سال 96 تا مدت یاد شده در سال جاری با افزایش حدود 10 هزار تنی به حدود 28 هزار تن رسیده است. صادرات کل محصولات فولادی از سال 94 تا 10 ماهه امسال در حدود یک هزار تن افزایش پیدا کرده است. حجم صادرات فولاد میانی از سال 96 تاکنون در حدود هزار تن رشد کرده است. از سوی دیگر نیز حجم صادرات آهن اسفنجی در طول 7 سال یعنی از 10 ماهه سال 96 تا مدت مذکور در سال 1402 تقریبا دو برابر شده است. در میان ارقام یاد شده، حجم صادرات آهن اسفنجی در سال 99 رشد بی‌سابقه‌ای داشته و تقریبا 4 برابر میانگین (از سال 96 تا 1402) و حوالی 6 هزار و 666 هزار تن بوده است. همچنین این عدد از سال گذشته تاکنون تقریبا دو برابر شده است.

بررسی نشان می‌دهد میزان تولید محصولات فولادی در 10 ماهه نخست سال جاری 18 هزار و 225 هزار تن بوده که نسبت به مدت مشابه در سال گذشته 63 هزار تن کاهش یافته است. این عدد از سال 94 که معادل 14 هزار و 871 هزار تن بوده تا 10 ماهه ابتدای سال جاری در حدود 4 هزار تن افزایش را تجربه کرده است. حجم تولید محصولات فولادی از زمان شدت گرفتن شیوع پاندمی کرونا یعنی در بازه زمانی سال‌های 99 و 1400 ابتدا اندکی افزایش و سپس کاهش را به ثبت رساند. به بیان بهتر حجم تولید محصولات فولادی در سال 98 در نیمه کانال 16 هزار تن بود، پس از شیوع کرونا در اواخر اسفندماه سال 98 و سپس 10 ماهه سال 99 با یک جهش پا را از کانال 17 هزار تنی فراتر گذاشت اما در سال بعد، یعنی در سال 1400 احتمالا در اثر تبعات ناشی از همه‌گیری این ویروس و همچنین محدودیت‌های فعالیت در آن برهه زمانی به اندازه هزار تن سقوط کرد و دوباره به همان نقطه‌ای برگشت که سال 98 در آن قرار داشت.

رشد فولاد میانی در بازه زمانی سال‌های 96 تا 10 ماهه ابتدای امسال به نظر منطقی و صعودی بوده است؛ به این ترتیب میزان تولید محصولات میانی فولاد از 18 هزار و 362 تن در سال 96 به حجم 27 هزار و 95 تن در سال 1402 رسیده است. روند صعودی تولید آهن اسفنجی نیز حکایت از افزایش بالغ بر یک هزار و 200 تن و صعود از ایستگاه میانی کانال 18 هزار تنی به قله بالغ بر 3 هزار تنی در 10 ماهه ابتدایی سال جاری دارد. براساس آمارهای رسمی منتشر شده از سوی انجمن تولیدکنندگان فولاد می‌توان ادعا کرد که میزان مصرف محصولات فولادی از سال 94 تاکنون تفاوت زیادی نداشته و همچنان در کانال 16 هزار تنی تردد می‌کند و در طی این سال‌ها در حدود 3 هزار تن افزایش را ثبت کرده است.

میزان صادرات این محصولات اما از حدود یک هزار و 800 تن در سال 94 به بالغ بر 2 هزار و 800 تن در 10 ماهه نخست سال جاری رسیده است. از سوی دیگر نیز میزان مصرف فولاد میانی و آهن اسفنجی از سال 96 تا امروز به ترتیب با افزایش حدود 700 هزار تن و حدود یک هزار و 100 تن به 2 هزار و 780 و 28 هزار و 728 تن رسیده‌ است. در زمینه صادرات نیز حجم صادرات فولاد میانی از حدود 5 هزار و 367 تن در سال 96 به عدد 6 هزار و 318 تن در 10 ماهه نخست سال جاری رسیده است. میزان صادرات آهن اسفنجی نیز از سال 96 تاکنون بیش از دو برابر شده و از 567 هزار تن به حدود یک هزار و 300 تن رسیده است.

خوشبختانه اعداد و ارقام منتشر شده از سوی انجمن تولیدکنندگان فولاد نشان می‌دهد فولادسازان به‌رغم محدودیت‌های شدید برق در فصل تابستان و گاز در فصل زمستان و به کمک استراتژی‌های حداکثر تولید در زمان عدم محدودیت انرژی و جبران کسری در دو فصل تابستان و زمستان موفق شده‌اند از خوابیدن چرخ تولید جلوگیری کرده و گام‌های مثبتی در راستای افزایش تولید محصولات فولادی، فولاد میانی و آهن اسفنجی را رقم بزنند.

اما نباید از یاد برد که محدودیت انرژی، برقراری تحریم‌های جهانی علیه کشور، ابلاغ قوانین خلق‌الساعه، کمبود خوراک، افزایش نرخ گاز، حذف مشوق‌های صادراتی و مواردی از این دست همچنان دست و پای تولیدکنندگان را بسته و اتفاقاتی نظیر ابلاغ بخشنامه‌های عوارض صادراتی در شرایطی که رقابت سنگینی در حوزه صادرات جهانی و البته دامپینگ کشورهای رقیب در جریان است فولادسازان را از ورطه رقابت عقب خواهد انداخت. همچنین تحقق تولید 55 میلیون تنی فولاد تا افق 1404 نیز ازجمله اهدافی است که نیازمند وجود بسترهای مناسب است و تنها صدور مجوز فعالیت در این حوزه برای چشم‌اندازهای روشن در این زمینه کافی نخواهد بود. هرچند که در حال حاضر هنوز تکنولوژی‌های مربوط به انقلاب چهارم صنعتی و حتی هوش مصنوعی به‌طور موثر و همه‌گیر در کشور رونق پیدا نکرده اما فولادسازان هنوز با تمام توان ادامه می‌دهند./ فرهیختگان