مرور کوتاهی بر تاریخچه تغییرات نرخ ارز در سال‌های ۹۷ به بعد به خوبی نشان می‌دهد که اگر مدیریت کنونی بانک مرکزی در این یک سال اخیر نبود، دلار می‌توانست جهش چندین برابری تجربه کند و کوتاه هم نیاید!
سال ۹۶ نرخ دلار از کانال ۴ هزار تومان ناگهان به کانال ۱۰ هزار تومان پرش داشت و به مرور و بی‌وقفه بالا رفت تا اینکه بعد از رسیدن به قله ۳۳هزار تومان، کانال ۲۸ هزار تومانی را تا اواخر ۱۴۰۰ حفظ کرد.
دی ماه سال گذشته، محمدرضا فرزین؛ رئیس کل بانک مرکزی در همان ساعات اولیه شروع کار در ساختمان لاجوردی میرداماد، سیاست تثبیت را وارد میدان کرد و گویا می‌دانست که نوش‌داروی اقتصاد و بازار ارز در آن روز‌ها چیست و چه باید کند. با همین سیاست هم توانست نوسانات پایان سال را کنترل کند و دلار که تا کانال ۶۰ هزار تومان هم پیش رفت را به کانال ۴۹ هزار تومان پایین کشید.
بعد از ۹ ماه تجربه تثبیت نرخ ارز در محدوده مشخص، از اواسط دی ماه بحران‌های متعددی در کشور و منطقه شروع شد که بدون مدیریت هوشمندانه بانک مرکزی و تجربه تثبیت ماه‌های گذشته می‌توانستیم شاهد جهش نرخ دلار تا رقم‌های بسیار بالاتر باشیم، اما خوشبختانه با نوسانات حداقلی در این مدت روبرو بودیم. در این مدت تاکید مسئولان بانک مرکزی و صاحبنظران اقتصادی بر موقتی بودن نوسانات بازار ارز و بازگشت نرخ‌ها به سطوح قبلی بود.
روند صعودی نرخ دلار در بازار غیررسمی ارز و کانال‌های تلگرامی که تا چهارشنبه هفته پیش وارد کانال ۵۹ هزار تومانی شده بود، از روز شنبه با اقدامات ترکیبی بانک مرکزی وارد سیر نزولی شد و در حال حاضر به میانه کانال ۵۴ هزار تومان کاهش پیدا کرده است که به گفته کارشناسان، امکان کاهش قیمت دلار تا کف دامنه ۵۰ هزار تومان هم وجود دارد.
براساس مشاهدات میدانی در بازار سبزه میدان و خیابان فردوسی نیز معامله‌گران علاقه‌ای به خرید ندارند و در کف بازار غیررسمی، دلار را حتی با نرخ ۵۴ هزار تومان هم نمیخرند.
* کاری که بانک مرکزی با بازار ارز کرد
کارشناسان معتقدند کاهش عطش تقاضا، ورود به موقع بازارساز و تزریق درهم، کاهش التهابات منطقه، شروع تعطیلات سال نو چینی، و همچنین سیاست و اقدامات بانک مرکزی اعم از عرضه شمش در مرکز مبادله ایران و ضرب سکه‌های جدید و عرضه اوراق با نرخ سود ۳۰ درصد، همه دست به دست هم داد تا قیمت دلار آزاد ریزش کند.
اصغر بالسینی، سخنگوی مرکز مبادله ارز و طلای ایران دیروز از معامله ۲۰۰ کیلوگرم شمش طلا در ۲۰ روز خبر داد و گفت: این اتفاق باعث شده علاوه بر کمک به صادرکنندگان، نیاز تقاضای مصرفی هم در صنف اتحادیه طلا و جواهر تامین شود.
وی تاکید کرد: بازار طلا همان‌طور که از بازار ارز تاثیر می‌گیرد به همان نسبت بر این بازار اثر دارد. وقتی عرضه طلا در بازار انجام می‌شود و کسانی که نیاز‌های مصرفی دارند می‌توانند این نیاز را تامین کنند اثر آن بر بازار طلا و به موازات آن بازار ارز نمایان می‌شود.
اجرای این سیاست بانک مرکزی به خوبی توانست در تامین نیاز واقعی بازار و کاهش تقاضا موثر داشته باشد.
روز گذشته نیز محمدرضا فرزین؛ رئیس کل بانک مرکزی در جلسه شورای گفتگوی دولت و بخش خصوصی به این موضوع اشاره کرد که میزان تامین ارز از ابتدای سال ۵۹ میلیارد دلار یعنی ۱۰ درصد بیشتر از مدت مشابه سال قبل و ۶۰ درصد بیشتر از میانگین ۴ سال اخیر بوده و همچنین عرضه درهم و یورو نیز از تقاضا بیشتر شده است.
ابزار موثر دیگر در کنترل رفتار‌های هیجانی در بازار ارز، انتشار اوراق سپرده خاص با سود ۳۰ درصد سالانه بود که از هفته گذشته به مدت ۷ روز آغاز شد و در عرض ۳-۴ روز اول عمده بانک‌ها از اتمام سهمیه خود در این دستورالعمل خبر دادند که حاکی از استقبال بالای مردم از این گواهی داشت.
در همین باره محمدرضا اکبری جور؛ تحلیلگر پولی و بانکی گفت که اوراق گواهی سپرده خاص تاثیر زیادی بر کاهش سفته بازی داشته، به طوری که نقدینگی از بازار‌های ارز، طلا، مسکن و خودرو خارج و مستقیما وارد تولید خواهد شد.
در این میان، محمد کشتی آرای؛ عضو اتحادیه طلا و جواهر نیز در گفت‌وگویی گفت: اقدامات بانک مرکزی مانند عرضه شمش در مرکز مبادله ایران و ضرب سکه‌های جدید و همچنین انتشار اوراق سپرده خاص با سود ۳۰ درصدی را در ریزش سنگین قیمت طلا و سکه و دلار تاثیر به‌سزایی داشت.
بسیاری از کارشناسان در هفته‌های اخیر تاکید کرده بودند که نوسانات قیمت‌ها ناشی از التهابات منطقه و هیجانات و انتظارات تورمی است و افزایش نرخ ارز فروکش می‌کند و به محدوده قبلی بازمی‌گردد./ فارس